Aralık ayının ana gündem maddesi “asgari ücret” deniliyor. Halkın ana gündemi son birkaç yıldır maaş zamları, pazar fiyatları kısacası geçim derdi.
Milyonlarca vatandaş, hükümet halkın cebini enflasyona ezdirecek mi yoksa ezdirmeyecek mi? sorusunu merak ediyor.
Önce veriler üzerinden açıklanan rakamlara bir bakalım;
Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) Kasım ayına ilişkin verilerine göre yıllık tüketici enflasyonu yüzde 61,98 seviyesine çıktı. Buna Aralık ayı enflasyon rakamları da eklenecek.
Verilere göre Kasım ayında en yüksek artış konut kategorisinde yaşandı. Bu kapsamda doğalgaz, su, elektrik gibi faturaları da içeren aylık artış yüzde 11,17 oldu.
Asgari ücrette enflasyon gerekçesiyle ara zam olmayacağı konuşuluyor. 11 Aralık Pazartesi günü toplanacak olan Asgari Ücret Tespit Komisyonu ilk toplantısını gerçekleştirecek. Türk-İş’in masada olacağı toplantı da asgari ücretli dört işçi de yer alacak.
TÜRK-İŞ Başkanı Ergün Atalay, asgari ücrete yılda tek zam yapılmasını gerçekçi bulmadıklarını "Enflasyon ve fiyat artışı olmazsa tek zam olsun" ifadesinde bulundu.
Dört kişilik bir ailenin açlık sınırı 14 bin 25 lira iken yoksulluk sınırı 45 bin 686 liraya çıktı. Bekâr bir çalışanın yaşama maliyeti ise aylık 18 bin 239 liraya yükseldi.
Bu çerçeve de baktığımızda bir asgari ücret 14 bin liranın ne altında ne de sınırında yer almalı. Eğer rakamlar bu şekilde olursa asgari ücretle geçinmek zorunda olan bir aileyi açlığa mahkûm etmiş oluruz.
10 yılda neler değişti. 2013 yılında brüt asgari ücret 978 lira iken 2023’e geldiğimizde bu rakam 13 bin 414 liraya yükseldi.
Asgari ücretin 2013 yılında dönem sonundaki dolar değeri 406, 2023 yılında ise 422 dolara denk geliyor
2013-2023 yılları arasında asgari ücret;
Tarih Asgari ücret (Brüt)
2013 Ocak-Haziran 978,60
2013 Temmuz-Aralık 1.021,50
2014 Ocak-Haziran 1.071,00
2014 Temmuz-Aralık 1.134,00
2015 Ocak-Haziran 1.201,50
2015 Temmuz-Aralık 1.273,50
2016 Ocak-Aralık 1.647,00
2017 Ocak-Aralık 1.777,50
2018 Ocak-Aralık 2.029,50
2019 Ocak-Aralık 2.558,40
2020 Ocak-Aralık 2.943,00
2021 Ocak-Aralık 3.577,50
2022 Ocak-Haziran 5.004,00
2022 Temmuz-Aralık 6.471,00
2023 Ocak-Haziran 10.008,00
2023 Temmuz-Aralık 13.414,50
Enflasyon oranlarına baktığımızda ise;
2013 Ocak-Haziran ayında yüzde 6,16
2014 Ocak-Haziran ayında yüzde 7,40
2015 Ocak-Haziran ayında yüzde 8,17
2016 Ocak-Aralık ayında yüzde 8,81
2017 Ocak-Aralık ayında yüzde 8,53
2018 Ocak-Aralık ayında yüzde 11,92
2019 Ocak-Aralık ayında yüzde 20,30
2020 Ocak-Aralık ayında yüzde 11,84
2021 Ocak-Aralık ayında yüzde 14,60
2022 Ocak-Haziran ayında yüzde 36,08
2023 Ocak-Haziran ayında yüzde 64,27 olarak belirlendi.
2013 ve 2016 yıllarında asgari ücret zamları bir önceki yıl enflasyonunun altında kaldı. 2016 yılında önceki yıl enflasyonu yüzde 8.81 iken asgari ücrete yüzde 29.33 oranında zam yapılması nedeniyle 2017 yılındaki asgari ücret zammı nispeten düşük kaldı. Son yıllarda ise asgari ücrete genel olarak enflasyonun üzerinde zam yapıldı. Tablo olumlu gibi gözükse de alım gücü günden güne eridi.
2013 yılında dört kişilik bir ailenin sağlıklı, dengeli ve yeterli beslenebilmesi için yapması gereken gıda harcaması tutarı (açlık sınırı) 1.007,10 lira iken asgari ücret 1.021,50 oldu. Açlık sınırının 14 bin 25 lira olarak açıklandığı 2023 yılında ise asgari ücret 11 bin 402 lira ile bu sınırın altında kaldı.
Tarafların talepleri
DİSK’in beklentisi 30 bin lira,
İstanbul Ticaret Odası; hedeflenen enflasyon dikkate alınarak kurulan dengeleri bozmayacak şekilde belirlenmeli.
Müstakil Sanayici ve İşadamları Derneği (MÜSİAD); geçmiş 6 aylık enflasyon oranına, yine son 6 ayın ekonomik büyüme oranı eklenerek belirlenmeli.
Emekliler 2024 yılına nasıl girecek?
Piyasaların dengelenmesi için asgari ücrete yapılacak zam konusu kadar emeklilerin maaşlarını da biraz konuşmamız gerekiyor. Asgari ücret arttıkça işverende bu oranı maliyetlerine yansıtıyor. Aynı oranda emeklilere de zam yapılmazsa bir kesimi açlık sınırının altında nereye konumlandıracağız. 7 bin 500 lira en fazla 10 bin lira olursa emekli vatandaşın ocağında 2024 yılında ne kaynayacak?
