Hükümet dün itibariyle, 7. dönem toplu sözleşmelerindeki ilk zam teklifini sundu. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan, memur ve memur emeklisine 2024'ün ilk altı ayında yüzde 14, ikinci altı ayında yüzde 9, 2025'in ilk altı ayında yüzde 6 ve ikinci altı ayında yüzde 5 artış teklif edildiğini açıkladı.
Bu teklif Temmuz ayında Merkez Bankasının açıkladığı enflasyon hedeflerinin dahi 10 puan gerisindedir. Merkez Bankası Başkanı Hafize Gaye Erkan 27 Temmuz 2023 tarihinde yaptığı açıklamada “Yıl sonu enflasyon tahminini yüzde 58'e (önceki yüzde 22,3), 2024 için yüzde 33'e (önceki yüzde 8,8) yükselttik. 2025 sonu enflasyon tahmini yüzde 15 olarak belirlendi” demişti.
Memurlar ne istemişti?
Toplu sözleşmede, Memur Sen 2024 yılı için 3'er aylık zamlar (25+10+15+10), 2025 yılında ise yüzde 15+15 zam istemiştir. İstenen zam 2024 yılı için kümülatif 73, 204 yılı için ise yüzde 32 zam anlamına gelmektedir.
Hükümet açıklamaları zam verilmeyeceğini gösteriyor
Hazine ve Maiye Bakanı Mehmet Şimşek daha önce yaptığı açıklamada çalışanlara enflasyonun üzerinde zam yapıldığını belirtmişti. 1 Temmuz itibariyle kamu çalışanlarına verilen yüzde 17,55 ve 8 bin 77 TL’lik seyyanen zam, hükümet tarafından çok büyük bir zam olarak görülmekte olup, bu zammın talep yönüyle enflasyonu artırdığı ve memurların 2023 yılında enflasyondan kaynaklı kayıplarını telafi ettiği düşünülmektedir. Bu nedenle, 2023 yılındaki 7. dönem toplu sözleşmelerinde, Merkez Bankasının açıkladığı enflasyon hedeflerini aşacak bir zam teklifinin gelmesi mümkün görünmemektedir.
Toplu sözleşmelerde geçen yıllara göre farklılık var!
7. dönem toplu sözleşmeleri geçmiş yıllara göre farklı yürütülmektedir. Toplu sözleşme masasında, daha öncesinden tasnif edilen maddelerin müzakeresi yapılması gerekirken, hükümet tarafı sadece dinleyici olarak kalmakta ve hiçbir görüş belirtmemektedir. İlk kez görülen bu tavır tüm görüşmeleri tıkamaktadır.
Memur sendikaları eylem kararı almazsa anlamlı bir zam alınamaz
Memurları masada, en büyük konfederasyon olan Memur Sen ve Memur Sen’e bağlı 11 yetkili sendika temsil etmektedir. Masada yer alan Kamu Sen ve KESK temsilcilerinin imza yetkisi bulunmamaktadır. Bu bağlamda, memurları temsil eden Memur Sen’in bir eylem kararı almaması durumunda ya verilecek en düşük zam teklifine razı olunacak ya da görüşmeler Kamu Görevlilerine Hakem Kurulu’na kalacaktır. Memur Sen’in hükümete yakın konumu bir eylem kararı almasını güçleştirmektedir. Sahada eylem görüntüsü vermeyen ve üretimden gelen gücünü kullanarak işe gitmeme kararı almayan bir sendikal örgütün başarılı olması mümkün değildir.
İşe gitmeme kararı yasal mıdır?
Sendikal örgütlerin, işe gitmeme yönünde eylem kararı alması durumunda, alınacak bu karar 4688 sayılı Kanun bağlamında yasaldır.4688 sayılı Kanun her ne kadar grevi düzenlememiş olsa da hem Danıştay hem de Anayasa Mahkemesi içtihatlarında, memur sendikalarının aldıkları karar doğrultusunda işe gitmeyen memurlara verilecek disiplin cezalarının hukuksuz olduğu belirtilmiştir.
Kamu Görevlileri Hakem Kurulunun yapısı nasıldır?
Görüşmelerin uzlaşmazlıkla sonuçlanması halinde, uzlaşılan ve uzlaşılmayan tüm konular Kamu Görevlileri Hakem Kuruluna gitmektedir. Kamu Görevlileri Hakem Kurulu 11 üyeden oluşmakta olup, Kurulun üye dağılımı şu şekildedir:
Yargıtay, Danıştay ve Sayıştay Başkan, Başkanvekili, Başkan Yardımcısı veya Daire Başkanları arasından Cumhurbaşkanınca Başkan olarak seçilecek 1 ÜYE.
Cumhurbaşkanınca belirlenen bakanlıklar ile kamu kurum ve kuruluşlarından 4 ÜYE.
Bağlı sendikaların üye sayısı itibarıyla en fazla üyeye sahip konfederasyon tarafından belirlenecek 2 ÜYE, bağlı sendikaların üye sayısı açısından ikinci ve üçüncü sırada bulunan konfederasyonlardan BİRER ÜYE, (TOPLAM 4 ÜYE)
Üniversitelerin kamu yönetimi, iş hukuku, kamu maliyesi, çalışma ekonomisi, iktisat ve işletme bilim dallarından en az Doçent unvanını taşıyanlar arasından Cumhurbaşkanınca seçilecek BİR ÜYE.
Bağlı sendikaların üye sayısı itibarıyla en fazla üyeye sahip konfederasyon tarafından üç, bağlı sendikaların üye sayısı açısından ikinci ve üçüncü sırada bulunan konfederasyonlar tarafından ikişer olmak üzere (d) bendinde belirtilen bilim dallarından en az Doçent unvanını taşımak kaydıyla, ÖNERİLECEK toplam yedi öğretim üyesi arasından Cumhurbaşkanınca seçilecek BİR ÜYE.
Yukarıdaki yapıdan görüleceği üzere sendika temsilcileri 11 kişilik Kurula toplamda 5 üye seçebilmektedir. Hükümetin ise üye sayısı 6 olduğundan kararlar her zaman Hükümet lehine çıkmaktadır.
Daha önceki toplu sözleşme deneyimlerine göre Kamu Görevlileri Hakem Kurulunun sendika taleplerini kabul etmesi çok zordur. Bu nedenle sendikaların, görüşmelerin Hakem Kuruluna kalmadan bir çözüm süreci geliştirmesi gerekmektedir.
