Anayasa Mahkemesi, 1 nolu Cumhurbaşkanlığı Teşkilat Kararnamesinin bazı hükümlerini iptal etti.
Anayasa Mahkemesinin, 1 numaralı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin bazı hükümlerini iptal etmesine dair kararı 27 Şubat 2024 tarihli Resmi Gazetede yayımlandı. İptal edilen maddeler arasında, bilgi toplama, sürgün etme, çift maaş alma, politika kurulu üyelerinin maaşlarına yönelik düzenlemeler yer alıyor.
İşte, Anayasa mahkemesinin iptal ettiği düzenlemeler;
Bilgi ve belge toplama yetkisine iptal kararı
1- Personel ve Prensipler Genel Müdürlüğünün üst düzey kamu yöneticileri hakkında “bilgi toplama yetkisi” iptal edildi. Mahkeme, bu türden bilgilerin kişisel veri niteliğinde olduğu ve kişisel verilerin CBK ile düzenlenemeyeceği gerekçesiyle iptal kararı vermiştir.
İdari İşler Başkanlığının sürgün yetkisine iptal kararı
2- İdari İşler Başkanlığında, hizmetine ihtiyaç kalmayan personelin diğer kamu kurum ve kuruluşlarına atanmalarına imkan veren düzenleme iptal edilmiştir. İptal gerekçesinde, 13/2 bendi gereğince Cumhurbaşkanlığındaki personelin istisnai memuriyet statüsünde olduğu ve Anayasa'nın 128. maddesi gereğince memurların ve diğer kamu görevlilerinin özlük işlerinin kanunla düzenlemesi gerektiğine yer verilmiştir. Söz konusu bu düzenleme, Cumhurbaşkanlığına bir anlamda sürgün yetkisi vermekte ve İdari İşler Başkanlığında istenmeyen personelin bir sınır olmaksızın herhangi bir yere atanmasını sağlamaktaydı.
Yine İdari İşler Başkanlığında hizmetine gerek bulunmayan "süreli personelin" süresinin bitiminden önce de kurumlarına geri gönderebileceği veya görevlerine son verilebileceği yönündeki düzenlemede, söz konusu bu kişilerin diğer kamu görevlisinde niteliğinde olduğu, bunların özlük haklarının CBK ile değil kanunla düzenlenmesi gerektiği gerekçesiyle iptal edilmiştir.
Anayasa Mahkemesi, 1 nolu CBK'nın 12. maddesinin 4 ve 5 nolu fıkralarıyla ilgili aldığı bu kararın hemen değil 9 ay sonra yürürlüğe girmesini öngörmüştür.
Çift maaş alan Cumhurbaşkanlığı personeliyle ilgili kritik karar
3- Cumhurbaşkanı tarafından İdari İşler Başkanlığına atananların emekli aylıklarının kesilmemesini öngören düzenleme iptal edilmiştir. Mahkeme, sosyal güvenlik kurumlarınca bağlanmış hakların mülkiyet hakkı kapsamında olduğu, bu tür hakların ancak kanunla düzenlenebileceğini belirtmiştir. Söz konusu bu karar, emekli aylığı alıp da Cumhurbaşkanlığı özel kalem müdürü, başdanışman, danışman ve genel müdür kadrolarına atanan personelin emekli aylıklarının kesilmesini gerektirmektedir.
Hakimlerin Cumhurbaşkanlığında görevlendirilmelerine iptal kararı
4- Adli ve idari hakimlerin Cumhurbaşkanlığında 3 yıl süreyle görevlendirmelerine imkan tanıyan 1 nolu CBK'nın 13/3 bendi hakkında iptal kararı verilmiştir. Mahkeme heyeti, iptal gerekçesini Anayasa'nın 140. maddesinde yer alan "Hakimler ve savcılar, kanunda belirtilenlerden başka, resmi ve özel hiçbir görev alamazlar" maddesine dayandırmıştır.
İdari İşler Başkanlığında görevlendirilen Hakim ve savcıların terfilerini Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile düzenleyen hüküm de iptal edilmiştir. AYM, hakim ve savcıların meslekte ilerleme ve yükselmelerine dair hükmün Anayasa'nın140. maddesi gereğince kanunla yapılması gerektiğini belirtmiştir.
Cumhurbaşkanlığında personelin izin ve disiplin işlemleriyle ilgili önemli karar
5- AYM, Cumhurbaşkanlığındaki personelin izin, disiplin ve sağlık hak ve işlemlerinin Cumhurbaşkanlığı Kararnamesine tabi olduğu yönündeki düzenlemeyi, Anayasa'nın 128. maddesinde yer alan memurlar ve diğer kamu görevlilerinin özlük haklarının Kanunla düzenlenmesi gerektiği gerekçesiyle iptal etmiştir. Bu konudaki iptal hükmü 9 ay sonra yürürlüğe girecektir.
Cumhurbaşkanlığındaki sözleşmeli personel düzenlemesine iptal kararı
6- 1 nolu CBK'nın 13/7 bendi ve 14. maddesi iptal edilmiştir. Bu bent hükmü ve 14. madde, sözleşmeli personelin 657 ve diğer kanunların sözleşmeli personel çalıştırılmasına dair hükümlerine bağlı kalınmaksızın, Cumhurbaşkanlığı kararnamesine göre istihdam edilmesine imkan tanımaktadır ve sözleşme ücretlerine dair hükümler içermektedir. AYM, sözleşmeli personelin "diğer kamu görevlisi" statüsünde bulunduğu ve bunların haklarının kanunla düzenlemesi gerektiğini belirtmiştir. Bu konudaki iptal hükmü 9 ay sonra yürürlüğe girecektir.
Politika Kurulu üyelerinin maaşlarına iptal kararı
7- Cumhurbaşkanlığı bünyesinde oluşturulan kurulların en az 3 üyeden oluşturulması gerektiğine yönelik düzenleme iptal edilmemiş, Anayasa'ya uygun bulunmuştur. Ancak mahkeme heyeti; Kurulların, kendi görev alanlarıyla ilgili olarak diğer kamu kurumlarından her türlü bilgi ve belgesi isteyebileceğine dair düzenlemeyi, kişisel verilere yönelik düzenleme nedeniyle iptal etmiştir. Mahkeme heyeti, kişisel verilere dair düzenlemelerin CBK ile değil Kanunla yapılması gerektiğini vurgulamıştır. Mahkeme heyeti ayrıca, politika kurulu üyelerine 100 bin gösterge üzerinden aylık ödeme yapılmasını öngören düzenlemeyi de yine aynı gerekçeyle iptal etmiştir. Ancak bu iptal kararı 9 ay sonra yürürlüğe girecektir.
Cumhurbaşkanlığındaki müfettiş yetkilerine iptal kararı
Anayasa Mahkemesi 1 nolu CBK'nın 47/2 bendi gereğince "müfettişlerin görev, yetki ve sorumluluklarının" yönetmelikle düzenlenmesini öngören hükmü, bu yöndeki bir düzenlemenin CBK ile değil Kanunla yapılması gerektiği gerekçesiyle iptal etmiştir.
Cumhurbaşkanlığının yurt dışı teşkilatı kurma yetkisine kısmı iptal
Anayasa Mahkemesi, CBK ile Cumhurbaşkanlığının yurt dışında teşkilat kurabileceğine ancak bu kadrolara yapılacak atamalar, sicil işlemleri, görev süreleri gibi konuların CBK ile düzenlenemeyeceğine karar vermiştir.
Çevre ve Şehircilik Bakanlığının imar yetkisine iptal kararı
1 nolu CBK'nın 97. maddesiyle Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığına, mahalli idareleri devre dışı bırakarak ruhsat, yapı kullanma izni, işyeri açma ve çalışma ruhsatı verme yetkisi verilmiştir. Anayasa Mahkemesi bu yöndeki bir düzenlemenin ancak kanunla verileceği gerekçesiyle, düzenlemeyi iptal etmiştir. AYM, iptal kararının 9 ay sonra yürürlüğe girmesine karar vermiştir.
Odaları denetlemeye imkan veren düzenlemeye iptal kararı
Mahkeme heyeti ayrıca, mimar ve mühendislik meslek kuruluşlarının mevzuatını hazırlama görevini Bakanlığın Mesleki Hizmetler Genel Müdürlüğüne veren 107'ci maddenin 1/h bendini iptal etmiştir. Burada ise odaların kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşu olduğu ve bu kuruluşların devletin idari ve mali denetimine tabi tutulmasına yönelik düzenlemelerin kanunla yapılması gerektiği belirtilmiştir. AYM, iptal kararının 9 ay sonra yürürlüğe girmesine karar vermiştir.
Dışişleri meslek mensuplarıyla ilgili düzenlemeye iptal kararı
Anayasa Mahkemesi, 1 nolu CBK'nın 160. maddesinde yer alan, Dışişleri Bakanlığında bulunan meslek memurları ile konsolosluk ve ihtisas memurların göreve giriş, yükselme ve sınavlarına dair düzenlemeyi iptal etmiştir. AYM, iptal kararının 9 ay sonra yürürlüğe girmesine karar vermiştir.
İçişleri Bakanlığının yetkisine iptal kararı
1 nolu CBK ile İçişleri Bakanlığına verilen "Ülkeniz idari bölümlere ayrılması, il ve ilçelerin genel idarelerini düzenlemek" görevi iptal edilmiştir. Mahkeme heyeti bu türden bir düzenlemenin Anayasa'nın 123. maddesi gereğince kanunla yapılması gerektiğini belirtmiştir. Mahkeme heyeti ayrıca mülkiye müfettişlerinin görev, yetki ve sorumluluklarının yönetmelikle düzenlemesini öngören düzenlemeyi de iptal etmiştir. AYM, iptal kararının 9 ay sonra yürürlüğe girmesine karar vermiştir.
MEB'in yurt dışı teşkilatına iptal kararı
Anayasa Mahkemesi, CBK ile MEB'in yurt dışında teşkilat kurmasına imkan veren hükmü iptal etmezken, yurt dışı teşkilatında mahalinden öğretmen alınmasına imkan veren 328'nci maddenin 2. fıkrasını iptal etmiştir.
Sağlık Bakanlığının bilgi toplama yetkisine iptal
Anayasa Mahkemesi, 1 nolu CBK ile sağlık Bakanlığına, sağlık kurumlarına başvuran herkesin kişisel verilerinin işlenmesine imkan tanıyan düzenlemeyi iptal etti.
