Haber: Betül Vural
Kişinin yüzünü ve sesini değiştirerek gerçeğinden ayırt edilemeyen görüntüler oluşturan Deepfake (derin gerçek) uygulamaları gün geçtikçe daha da erişilebilir hale geliyor. Yapay zekanın korkutan yönleri ulusal boyutlarda tartışılmaya devam edilirken, Deepfake mağduru kadınların da sayısı gün geçtikçe artıyor. Bilişim hukuku alanında çalışmaları olan Avukat İlayda Anıkaydın, Deepfake teknolojisinin hukuki boyutundan bahsederken, yapay zeka ile kadınlara yönelik oluşturulan ‘intikam su’ gibi içeriklerin yarattığı mağduriyetleri ele aldı.
Deepfake’i temel anlamıyla ‘Kişinin yüzünün, bir video ya da fotoğrafı baz alarak başka bir kişinin yüzü, ifadesi, sesiyle değiştirilmesi’ olarak tanımlayan Anıkaydın, geçtiğimiz seçim döneminde bu yöntemle yapılan siyasi propagandayı hatırlattı. Anıkaydın, Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nun seçim döneminde Deepfake ile oluşturulan videosunun, Deepfake’in yaratabileceği siyasi mağduriyetlere örnek olduğunu belirtti.
‘’Kullanılması kolay hale getirildi’’
Deepfake teknolojisinin neredeyse herkes tarafından erişilebilir olduğunun altını çizen Anıkaydın, ‘’Deepfake, sahte haber, sahte siyasi propaganda, dolandırıcılık, siber zorbalık gibi birçok alanda mağduriyet yaratabilir’’ ifadelerini kullandı.
‘’Deepfake kullanımını başlı başına yasaklayan bir kanun düzenlemesi yok’’
Yapay zeka ile üretilen Deepfake içeriklerinin hukuki boyutunu ele alan Anıkaydın, ‘’Deepfake’de içerik üretmeyi başlı başlına yasaklayan bir kanun düzenlemesi yok. Hukukumuzda, sahte içerik ile kişinin kişilik haklarını zedeleyip zedelemeyeceği boyutunda bir yaptırımı uygulamaya koyabileceğimiz maddeler mevcut. Fakat bu husus teknik bir boyut içerdiği için kanun maddelerini buna uygulamak kolay değil. Kişisel veriler söz konusu, bu bağlamda bakıldığında kişisel verileri koruma kanunumuz var. Ama Deepfake olarak bakıldığında bu veriler doğal sayılmıyor çünkü sanal ortamda oluşturuluyorlar. Kanunlarımız için bir regülasyon yapılsa bu gri alanlar aydınlatılabilir’’ diye konuştu.
Deepfake’in ‘Photoshop’ yapmak gibi olduğunu söyleyen Anıkaydın, ‘’Bu tür uygulamalara ilişkin özel bir yaptırım yok’’ dedi.
Deepfake kurbanları: Kadınlar
2017 senesinde Reddit isimli internet forumunda üretilen Deepfake içeriklerinin ünlü kadın oyuncuların grafik videolarını oluşturmaya yönelik olması ile başlayan süreci anlatan Anıkaydın, Deepfake’in kadınlar için ‘yaralayıcı bir süreç’ oluşturduğunu vurguladı.
Herkes tarafından kolayca erişilebilir hale gelen bu teknoloji ile, kadınların rızası olmadan cinsel içeriklerinin yayımlandığını söyleyen Anıkaydın, Deepfake ile oluşturulan ‘intikam su’ içeriklerine dikkat çekti.
Bireyin mahrem görüntülerini rızası olmadan paylaşmak anlamına gelen ‘intikam su’ teriminin üzerinde duran Anıkaydın, mağdurların sadece bir profil resmi ile grafik görüntülerinin oluşturulabileceğini vurguladı. Anıkaydın, ‘’Bu hususta ekstra bir düzenleme yapılmalı. Ataerkil bir düzende yaşadığımız için kişi yalnızca fotoğraflar ve videolardan mağdur olmuyor bir de toplum içinde küçük düşürülerek tekrar mağdur ediliyor’’ dedi.
‘’Kadınlar, anonimlik kalkanıyla mağdur ediliyor’’
Deepfake ile kadınlara sadece intikam su gibi mağduriyetler değil, aynı zamanda siber zorbalık da yaşatıldığını belirten Anıkaydın, ‘’Bu eylemlerin her zaman bir intikam güdüsü içermesi gerekmiyor. Bazen de bir anonimlik kalkanıyla kadınlar mağdur ediliyor. Sadece bir profil resminden kişinin cinsellik içeren görüntüleri yapılabiliyor, tehdit edilebiliyor, kişilik haklarına hakaret edilebiliyor. Kadınlar yalnız intikam sundan değil siber zorbalık, taciz, tehdit ve ısrarla takip gibi birçok suçtan mağdur ediliyor’’ şeklinde konuştu.
Anıkaydın, çoğu zaman mağdurların telefon numaraları ve adres bilgilerinin de internette paylaşıldığına dikkat çekti.
‘’Uluslararası mecrada olduğu gibi bizde de düzenlemeler olacağını düşünüyorum’’
Şu an bu uygulamaları başlı başına yasaklayan bir kanuni düzenleme olmadığını söyleyen Anıkaydın, gelecekte oluşturulabilecek hukuki yaptırımları değerlendirdi. Anıkaydın, şöyle konuştu: ‘’Hukuku incelerken uluslararası ve ulusal hukuk bağlamında inceleme yapıyoruz. Uluslararası hukukta yavaş yavaş düzenlemeler getiriliyor. Örneğin ABD’nin Virginia eyaleti, rıza dışı Deepfake grafinin dağıtımına cezai yaptırımlar uygulayan ilk eyalet oldu.’’
Alınabilecek önlemleri dile getiren Anıkaydın, ‘’Deepfake içeriklerine o içeriğin yapay zeka ile üretildiğine dair filigran ya da hashtag gibi bir ibare bulunma zorunluluğu getirebilir. Uluslararası hukukta buna ilişkin düzenlemeler devam ediyor. Hukuk, önce bir sorun oluşup sonra çözüm üretilmesi açısından biraz arkadan gelir. Bilişim dünyası hızlı ilerlediği için ona dair düzenlemelerde de geç kalınma durumu söz konusu oluyor. Uluslararası mecrada olduğu gibi bizde de düzenlemeler olacağını düşünüyorum’’ ifadelerini kullandı.
