Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi 28'inci Taraflar Konferansı (COP28) kapsamında Dünya İklim Eylemi Zirvesi Expo City Dubai’de yapılıyor.
İklim krizi ve iklim değişikliği tartışmaları ile ilgili tartışmalar sürerken, gelecek yıllarda durumun daha da kötüleşeceği ve acil iklim değişikliği eylem planlarına ihtiyaç duyulduğu gerçeği mevcudiyetini koruyor.
İklim değişikliği nedir?
İklim değişikliği, Dünya'nın ortalama sıcaklık ve hava koşullarındaki uzun vadeli değişimdir.
Dünya şu anda 19. yüzyılın sonlarına göre yaklaşık 1,1 derece daha sıcak.
İklim değişikliğine insanlar mı sebep oluyor?
İklim, Dünya tarihi boyunca değişti. Ancak doğal nedenler geçen yüzyıldaki özellikle hızlı ısınmayı açıklayamıyor. Bu son iklim değişikliğine insanlar neden oldu.
Bunun temel nedeni fosil yakıtların (kömür, petrol ve gaz) evlerde, fabrikalarda ve ulaşımda yaygın olarak kullanılmasıdır.
Fosil yakıtlar yandığında çoğunlukla karbondioksit (CO2) olmak üzere sera gazları açığa çıkarırlar. Bu durum, Dünya yüzeyine yakın atmosferde fazladan enerji hapsederek gezegenin ısınmasına neden olur.
İnsanların büyük miktarlarda fosil yakıt yakmaya başladığı Sanayi Devrimi'nin başlangıcından bu yana, atmosferdeki CO2 miktarı yaklaşık yüzde 50 arttı.
Fosil yakıtların yakılmasından kaynaklanan CO2'nin de kendine özgü bir kimyasal parmak izi vardır. Bu, atmosferde artan türle eşleşiyor.
İklim değişikliğinin şu ana kadarki etkileri nelerdir?
Küresel ortalama sıcaklık artışının 1,1 derece olması kulağa pek fazla gelmeyebilir. Bununla birlikte, aşağıdakiler de dahil olmak üzere çevre üzerinde büyük bir etkisi olmuştur:
-Sıcak hava dalgaları ve yoğun yağışlar gibi daha sık ve yoğun aşırı hava koşulları
-Buzulların ve buz tabakalarının hızla erimesi, deniz seviyesinin yükselmesine katkıda bulunuyor
-Arktik deniz buzunda büyük düşüşler
-Okyanus ısınması
Tüm bunlarla birlikte tabi ki insanların hayatları da değişiyor.
Örneğin, Doğu Afrika'nın bazı kesimleri yakın zamanda son 40 yılın en kötü kuraklığını yaşadı ve 20 milyondan fazla insan şiddetli açlık riskiyle karşı karşıya kaldı. 2022'de Avrupa'daki sıcak hava dalgaları ölümlerinde anormal bir artışa yol açtı.
Gelecekteki iklim değişikliği dünyayı nasıl etkileyecek?
Sıcaklıklar arttıkça iklim değişikliğinin etkileri daha da kötüleşiyor. BM'nin iklim kurumu IPCC'ye göre uzun vadeli sıcaklık artışlarını 1,5°C ile sınırlamak hayati önem taşıyor.
Bilimsel olarak tamamen kesin değil ancak 2C küresel ısınmaya karşı 1,5C küresel ısınmanın etkileri şunları içerebilir:
Aşırı sıcak günler, orta enlemlerde (kutupların ve tropiklerin dışındaki bölgeler) ortalama 4°C daha sıcak olurken, 1,5°C'de 3°C daha sıcak olacaktır.
Deniz seviyesindeki artış 1,5°C'ye göre 0,1 m daha yüksek olacak ve 10 milyona kadar daha fazla insan maruz kalacak.
Mercan resiflerinin yüzde 99'undan fazlası kaybolurken, 1,5°C'de bu oran yüzde 70-90'dı.
İki kat daha fazla bitki ve omurgalı hayvan (omurgalı hayvanlar), yaşam alanlarının yarısından fazlasında uygun olmayan iklim koşullarına maruz kalacak.
2050 yılına kadar 1,5°C'ye kıyasla yüz milyon daha fazla insan iklim bağlantılı risklere maruz kalacak ve yoksulluğa maruz kalacak.
1,5C sınırı kısmen ‘devrilme noktalarının’ aşılmasını önlemek için tasarlandı.
Bu noktaların ötesinde, Grönland Buz Levhası'nın çökmesi gibi değişiklikler hızlanabilir ve geri döndürülemez hale gelebilir. Ancak bu eşiklerin tam olarak nerede olduğu belli değil.
IPCC, yaklaşık 3,3 ila 3,6 milyar insanın iklim değişikliğine karşı oldukça savunmasız olduğunu söylüyor.
Uyum sağlamaları için daha az kaynağa sahip olduklarından, en fazla acıyı yoksul ülkelerde yaşayan insanların çekmesi bekleniyor.
Bu durum adaletle ilgili sorulara yol açtı çünkü bu yerler genellikle sera gazı emisyonlarının küçük bir yüzdesinden sorumluydu.
Ancak çarpma etkileri geniş alanlarda hissedilebiliyor. Örneğin aşırı hava koşullarıyla bağlantılı mahsul kıtlıkları küresel gıda fiyatlarını artırabilir.
Hükümetler iklim değişikliği konusunda ne yapıyor?
2015 yılında Paris'te imzalanan dönüm noktası niteliğindeki bir anlaşmada neredeyse 200 ülke, küresel ısınmayı 1,5C'de tutmaya çalışma sözü verdi.
Bunu başarmak için 2050 yılına kadar net sıfır CO2 emisyonuna ulaşılması gerekiyor. Net sıfır, sera gazı emisyonlarının mümkün olduğu kadar azaltılması ve kalan emisyonların atmosferden uzaklaştırılması anlamına geliyor.
Çoğu ülke net sıfır hedefine sahiptir veya bunu değerlendirmektedir.
Ancak IPCC , sera gazı seviyelerinin hâlâ hızlı bir şekilde yükseldiğini ve dünyanın 1,5 derecenin üzerinde ısınmasının "muhtemelen" olduğunu söylüyor.
Ancak yenilenebilir enerji ve elektrikli araçlar gibi bazı alanlarda ilerleme kaydedildi.
Dünya liderleri iklim taahhütlerini tartışmak için her yıl bir araya geliyor. COP28, 30 Kasım - 12 Aralık 2023 tarihleri arasında Birleşik Arap Emirlikleri'nde gerçekleştiriliyor.
Dubai'deki COP28 nedir ve neden önemlidir? Bireyler ne yapabilir?
Büyük değişikliklerin hükümetlerden ve işletmelerden gelmesi gerekir, ancak bireylerin yapacağı küçük değişiklikler aşağıdakilere yardımcı olabilir:
-Daha az uçuş yap
-Daha az enerji kullan
-Ev yalıtımını ve enerji verimliliğini artırın
-Elektrikli araçlara geçin veya araçsız yaşayın
-Gazlı merkezi ısıtmanın ısı pompası gibi elektrikli sistemlerle değiştirilmesi
-Daha az kırmızı et yiyin
