Türkiye‘de başta Akdeniz bölgesi olmak üzere yarı tropik veya tropik meyve üretimi, son yıllarda hızla artıyor. Küresel ısınmaya bağlı aşırı sıcaklar ve yağış azlığı nedeniyle uzun süredir yaşanan kuraklık nedeniyle su tasarrufu çağrıları yapılırken, aşırı su isteyen ve Türkiye coğrafyasına uygun olmayan bu meyvelerin üretimine devam edilmesi eleştirilere neden oluyor.
Antalya, Mersin gibi illerde yıllardır üretilen muzun yanı sıra avokado, mango, ejder meyvesi, passiflora gibi tropik meyvelerin artan üretimi sırasında kullanılan su için derin sondaj kuyuları açılıyor, bu da halihazırda azalan yeraltı su kaynaklarını yok ediyor.
Pandemi döneminde arttı
Türkiye Tabiatını Koruma Derneği (TTKD) Bilim Danışmanı Dr. Erol Kesici, muz, mango, avokado gibi ürünlerin üretimine bundan böyle izin verilmemesi gerektiğini belirtti:
“Pişman olmamak için yaşananlardan ders almalıyız. Örneğin Alanya‘da pandemi dönemi bir bölgede o kadar çok muz ve avokado bahçesi kurulmuş ki şimdi o bölgedeki sondajlar kurumuş ve insanlar tankerler ile su taşımaya çalışıyor. Birçok avokado ve muz bahçesi de su olmamasına bağlı verim alınamadığından satılığa çıkartılmış durumda.”
100 bin tona yakın muz üretiminin yapıldığı Gazipaşa ilçesi Zeytinada Mahallesi‘nde de susuzluk nedeniyle muz bahçeleri sökülmeye başlandı. Bu bahçeler yerine villaların inşa edildiği görüldü.
‘Damla sulama sistemine uygun değiller’
Bu tür yarı tropikal ve tropikal bitkilerin damla sulama sistemine uygun olmadığını belirten Dr. Kesici, şunları anlattı:
“Maalesef bunlar vahşi sulama isteyen bitkiler. Toprağına, suyuna sahip çıkmak istiyorsan; mango, muz, avokado gibi bitkileri üretme. Mango hiç de bize uygun ve sevimli bitki değildir. Neden mi? Mango, tropikal iklim bitkisi. Tropikal iklim de bol yağışlı ve sıcak bir iklim kuşağıdır. Köppen İklim Sınıflandırması‘na göre; yılın 12 ayı boyunca 18 derece altında sıcaklık gerçekleşmez. Bu özellikteki iklimde yetişir ve çok su ister. Hırsın bu kadarı fazla. Suyu ve geleceği düşünüyorsak, mango ve benzeri tropikal bitkileri dikmemeliyiz.”
‘Bize para değil, su lazım’
Dr. Kesici, bu tür 50’ye yakın meyvenin Türkiye’de yetiştirilmeye çalışıldığını, ancak üretim yapılan yerlerin susuz kaldığına dikkat çekti:
“Tropikal iklimde yetişen ve kökleri son derece kuvvetli olan mango, bu sebeple çok fazla suya ihtiyaç duyan bir ağaç. Ağacın yeterli seviyede sulanması ile meyve verimliliği artmaktadır. Suyumuz var mı? Bizim iklim kuşağımız tropikal mi? Bu nedenle ihanettir. Kesinlikle izin verilmemelidir.
Bu bitkileri dikenler, ülkemizi ve geleceği düşünmelidir. Bize para değil; su lazım. Şu an Türkiye’de muz, avokado, mango, ejder meyvesi gibi 50’ye yakın tür yetiştirilmeye çalışılıyor. Aşırı su isteyen bu bitkiler, bize uygun değil. Derin sondajlarla yer altı su kaynaklarının tüketilmesi sebebiyle bazı mango, muz üreticileri bu yıl bol verim almadığından söküme geçtiklerini bildiriyor. Bu tür ürünlerin ithalatına devam edilebilir; üretimi elzem değildir. Bu tür üretimler için son aylarda çok fazla derin sondaj kuyuları açılmasına izin verilmesi de çok tehlikelidir.”
