Özellikle sigara içen kişilerde ortaya çıkan KOAH hastalığı, son dönemde tüm dünyayı etkisi altına alan COVID-19 sebebiyle de dikkat edilmesi ve önlem alınması gereken bir hastalık haline gelmiştir.
Koah hastalığı nedir?
Kronik obstrüktif akciğer hastalığının kısaltması olan KOAH, nefes almakta zorlanma ile karakterize bir akciğer hastalığıdır. Sürekli olması ve ilerleme göstermesinden dolayı “kronik”, hava yollarında daralma nedeniyle de “obstrüktif” olarak tanımlanan KOAH hastalığı tedavi edilmediğinde ölümcül hale gelebilir. Belirtileri bir anda ortaya çıkmayan bu hastalığa neden olan en önemli etken ise sigara kullanımıdır.
Bu hastalıkta, sigara kullanımı sonucu zararlı gaz ve partiküller nedeniyle hava yolları hem daralır hem de kalınlaşır ve bu durum oksijenli havanın akciğerlere rahatça girip çıkmasına engel olur. Bronşlarda oluşan daralma, geri döndürülemez bir durumdur ve tedavi edilmediği sürece ilerleyicidir.
Sigara ve diğer tütün ürünlerinin yanı sıra, gelişen ve değişen çevresel etmenler ile birlikte hava kirliliği, dumanlı ve tozlu ortamlarda çalışmak zorunda kalma, zararlı gaz ve kimyasal maddeler, ev içi hava kirliliği, sosyoekonomik düzey, yaş, cinsiyet, genetik faktörler, akciğer gelişimine ilişkin problemler, kronik bronşit, solunum yolu enfeksiyonları ve astım da KOAH hastalığı gelişmesinde rol oynayan faktörlerdir. Oldukça ciddi bir sağlık sorunu olan KOAH hastalığında belirtilerin çok geç ortaya çıkmasından dolayı, bazı hastalara zamanında tanı konulamayabilir. Nefes darlığı, balgam ve öksürüğün hafif seyrettiği dönemde doktora başvurmayan hasta sayısının yüksek olmasından dolayı da tanı oranı düşüktür.
Türkiye’de yaklaşık olarak 3 milyona yakın KOAH hastası olduğu tahmin edilmektedir. KOAH, ülkemizde en yaygın ölüm nedenleri arasında 4. sırada yer almaktadır.
Koah hastalığının belirtileri nelerdir?
KOAH’ın en yaygın belirtileri arasında balgamlı öksürük ve nefes darlığı yer alır. Hafif evrede öksürük aralıklıyken, ilerleyen evrelerde öksürük gün boyu olacak şekilde her gün görülebilir. Balgam ise genellikle koyu kıvamlı, yapışkan ve gri-beyaz renktedir. Balgam artışı KOAH belirtisi olabileceği gibi bronşit hastalığı ile de ilişkili olabilir. Erken evrede nefes darlığı ancak ağır efor gerektiren aktivitelerde olduğundan hastalar genellikle şikayetçi olmazlar ya da farkında değildirler.
Orta evrede ise öksürük, balgam ve nefes darlığı daha belirgindir. Çabuk yorulma, rahat nefes alamama ve halsizlik ile birleşen nefes darlığı sonucunda hastalar doktora gitme ihtiyacı hisseder ve genellikle bu evrede kişiye KOAH tanısı konulur.
Koah hastalığının tedavisi nedir?
KOAH hastalığı tedavisi için öncelikle erken tanı kritik önem taşır. KOAH’ın erken evrede tedavi edilmesi, hastalığın sebep olabileceği diğer rahatsızlıkların görülme ihtimalinin en aza indirilmesini sağlar. Ancak, KOAH hastalığının kesin bir tedavisi olmadığı unutulmamalıdır. Bu nedenle, uygulanan tedavi yöntemleri hastalığın ilerlemesini engellemek ve hastanın yaşam kalitesini yükseltmek amaçlıdır.
Sigara kullanan KOAH hastalarının, tanı konulduktan sonra sigarayı bırakması hastalığın tedavisinde uygulanan en etkili girişimdir. Aynı zamanda, dumanlı ve tozlu ortamlardan uzak durmak ve düzenli egzersiz yapmak da belirtileri büyük oranda azaltabilir. Bunun dışında, nefes açıcı, balgam sökücü ve öksürük kesici ilaçlar da KOAH hastalığı tedavisinde kullanılır. Hastanın rahat nefes alması için bazı ilaçların solunum yoluyla alınması gerekebilir. Ancak, bu ilaçların etkisini göstermesi için doğru tekniklerin uygulanması büyük önem taşır.
Kandaki oksijen seviyesinde ciddi azalmaların görüldüğü çok ağır KOAH hastalarında ise oksijen tedavisi uygulanması gerekir. Solunum rehabilitasyonu, fizik tedavi, grip ve zatürre aşıları, solunum destek cihazları ve cerrahi müdahale ise KOAH tedavisinde başvurulan diğer yöntemler arasında yer alır.
