Aylar süren müzakerelerin ardından Avrupa Parlamentosu üyeleri, ulusal hükümetler ve Avrupa Komisyonu, birliğin Yeni Binalarda Enerji Performansı Direktifi (EPBD) için bir anlaşma imzaladı.
Buna göre AB ülkeleri 2040 yılına kadar fosil yakıtla ısınmayı aşamalı olarak durdurmayı kabul etti. 2025’ten itibaren ise kombiler için finansal destek verilmeyecek.
2050’ye kadar tüm binalar ‘sıfır emisyonlu’ olacak
Üzerinde anlaşmaya varılan metin, ev ısıtmasında fosil yakıtların kademeli olarak kullanımdan kaldırılmasına ilişkin geniş kapsamlı hükümler içeriyor:
AB kurumları, ‘2040 yılına kadar doğalgaz kombilerinin kullanımdan kaldırılması amacıyla’ Ulusal Bina Yenileme Planlarına bir yol haritası eklenmesi konusunda anlaştı. 1 Ocak 2025 itibariyle AB ülkeleri, fosil yakıtlarla çalışan kombilerin kurulumu için herhangi bir mali teşvik sağlamayacak.
2030 itibariyle, yeni inşa edilen evler de dahil olmak üzere tüm yeni binalar, fosil yakıtlardan kaynaklanan sıfır yerinde karbon emisyonu ile ‘Sıfır Emisyon Binaları’ olmak zorunda. 2050 yılına kadar AB’deki tüm binalar sıfır emisyonlu binalara dönüştürülecek.
Yeni Direktif, yeni inşa edilen evler de dahil olmak üzere AB’deki tüm yeni binaların 2030 yılından itibaren ‘Sıfır Emisyonlu Binalar’ olmasını zorunlu kılacak. Yeni binaların fosil yakıt kaynaklı sıfır karbon emisyonuna sahip olması gerekiyor. Bu, 1 Ocak 2028 itibariyle kamuya ait binalar için geçerli olacak.
Tasarı ayrıca ulusal hükümetlerin kombileri aşamalı olarak kaldırmaları için 2040 yılını hedef tarih olarak belirliyor.
İspanya’nın ekolojik dönüşümden sorumlu bakanı Teresa Ribera anlaşmayla ilgili şunları söyledi:
“‘Bu anlaşma sayesinde binaların enerji performansını arttırabilecek, emisyonları azaltabilecek ve enerji yoksulluğuyla mücadele edebileceğiz. Bu, AB’nin 2050 yılına kadar iklim nötrlüğüne ulaşma hedefine bir adım daha yaklaşmak demektir. Bugün vatandaşlarımız, ekonomimiz ve gezegenimiz için güzel bir gün.”
‘Kombiler için sübvansiyonlar 2025 itibariyle sona erecek’
Metin ayrıca üye devletlerin 2025 yılından itibaren kombiler gibi ‘bağımsız’ fosil yakıt cihazlarını sübvanse etmesini yasaklayacak.
Coolproducts tarafından yakın zamanda yapılan bir araştırmaya göre, AB ülkeleri fosil ısıtma cihazlarına 3.2 milyar Euro sübvansiyon veriyor. Bu paranın yarısının ısı pompası sübvansiyonlarına kaydırılması, Avrupa’nın 2040 yılına kadar %100 yenilenebilir ısıya sahip olmasını sağlayacak.
EEB‘den Davide Sabbadin “Gazın evlerimizde bir geleceği yok” dedi ve ekledi:
“AB’nin bugünkü kararı hükümetlere, modası geçmiş ve çevreyi kirleten bir sektör için milyarları çarçur etmeyi bırakma sinyali veriyor. Ülkelerin 2040’tan önce ulusal bir aşamalı durdurma tarihi belirlemeleri için artık acil ve daha iddialı adımlar atmaları gerekiyor’”.
Düzenleyici Yardım Projesi (RAP) uzmanı Jan Rosenow da üye devletlerin onlarca yıldır fosil yakıtlı kombileri sübvanse ettiğine dikkat çekerek, “Bu dönüm noktası niteliğindeki politika değişikliği ile bu durum artık sona eriyor ve bunun yerine temiz ısıtmaya geçişin başlangıcına işaret ediyor” diye konuştu.
Rosenow, artık her ülkenin elinde “hidrojene hazır kazanlar gibi fosil yakıtla ısınmayı kilitleyen yanlış çözümlere yönelik sübvansiyonların devam etmesini sağlayan” yasalardan kaçınmak zorunda kalacağını vurguladı.
ECOS‘tan Marco Grippa ise bugünkü EPBD anlaşmasının ‘gevşek uçlu yavaş bir başlangıç’ olduğu için ulusal uygulamanın kilit önemde olacağını söyledi: ‘Kombilerin aşamalı olarak kullanımdan kaldırılması için acilen bir hedefe ve net bir yola ihtiyaç vardı, ancak AB’nin çıtayı daha yükseğe koymamış olması talihsizlik’.
Isı pompalarına yönelik artan talep
Temiz ısıtma alternatifleri kıta genelinde popülerlik kazanıyor. Avrupa ısı pompası pazarı 2022 yılında yaklaşık 3 milyon ünite satarak yeni bir rekor kırdı ve yüzde 39’luk bir büyüme gösterdi.
Isı pompaları kombiye göre 3 ila 5 kat daha verimli. EHPA Genel Sekreteri Tomas Nowak, yaygın bir kullanımın ‘herkesi daha iyi duruma getireceğini belirterek, “Şimdi kamu harcamaları fosil kombilerden uzaklaştırılmalı ve daha kötü durumdaki ailelerin verimli ısıtma çözümleri almalarına yardımcı olunmalıdır” ifadelerini kullandı.
Fiyatlandırma konusunda ise ısı pompası üreticileri, fosil yakıtlara uygulanan avantajlı vergilendirmenin bazı kullanıcıların ekstra verimliliğin daha düşük faturalara yansıdığını henüz göremediği anlamına geldiğini belirtiyor. Bu nedenle üreticiler ‘elektrik ve fosil enerjinin vergilendirme seviyelerinin yeniden dengelenmesini’ talep ediyor. Nowak, “son kullanıcıların en verimli ürüne karar verip yine de daha yüksek ısıtma maliyetleriyle cezalandırılmalarının ironik olduğunu” söyledi.
Ev ısıtması, tüm AB’nin CO2 emisyonlarının yüzde 12’sini oluşturuyor.
Binaların yenilenmesi
Konut dışı binalar için asgari enerji performans standartları (MEPS) üzerinde de anlaşmaya varıldı. Belirlenen çerçeveye göre, tüm konut dışı yapıların 2030 yılına kadar bugünün en düşük yüzde 16’lık performansını aşması ve 2033 yılına kadar %26’lık eşiği aşacak şekilde daha da artması gerekiyor.
Konut binalarıyla ilgili olarak, 2030 yılına kadar konut bina stokunun ortalama enerji tüketiminde yüzde 16’lık bir azalma olması ve bunu 2035 yılına kadar yüzde 20-22 aralığının izlemesi gerekiyor. Bu enerji azaltma hedefinin yüzde 55’inin ise günümüzün en az verimli binalarının stratejik olarak yenilenmesi yoluyla gerçekleştirilmesi bekleniyor.
Sonraki adımlar
Nihai hale gelmeden önce, Avrupa Parlamentosu ve AB Konseyi’ndeki ulusal hükümetlerin her birinin müzakerecileri tarafından varılan anlaşmayı onaylaması gerekiyor, ancak bu genellikle sadece bir formalite olarak görülen bir adım niteliğinde.
