Değerlendirme yazısı - Murat Kızılboğa
Bu yolculuğumuzda bana eşlik ettiğiniz ve bu köşeyi zenginleştirdiğiniz için tekrar teşekkür ederim. İlerleyen günlerde Elips Haber’in ve sizlerin katkılarıyla daha fazla bilgi ve analiz paylaşmayı umuyorum.
Bölgesel Ölçekte Seçim Değerlendirmesi 2. Bölüm - Akdeniz Bölgesi
Veri akışının başladığı andan itibaren en enteresan bulduğum sonuçların Akdeniz bölgesine ait olduğunu belirterek başlamak istiyorum. 2019’da İYİ Parti desteği ile CHP, Antalya, Mersin, Adana, Burdur ve Hatay’da %50 ve üstü oranlarla (Mersin dışında - %45,1) seçimin net galibi olup, Akdeniz’de en yüksek orana Hatay’da (%55,1) erişmişti.
Son yerel seçim sonucu ortaya çıkan tablo, İYİ Parti ve DEM Parti’nin (Mersin hariç) Akdeniz’in tamamında seçimlere katılması, TİP içerisinde yaşanan ses kaydı skandalına rağmen fiilen Hatay’da seçime katılım göstermesi sonucu CHP açısından önemli oy kayıplarına sebep olmuş görünüyor belediye başkanlığı seçimleri bazında.
Önceki seçim döneminde katılmadığı Osmaniye, Isparta (İYİ Parti desteklendi) ve Mersin dışında (+14,4) Akdeniz Bölgesi içerisinde bulunan Antalya (-1,9), Burdur (-6,8), Adana (-7,0), Hatay (-11,1) ve Kahramanmaraş’ta (-12,1) CHP’nin yaşadığı oy yüzdesi kayıplarına rağmen Akdeniz Bölgesinde nasıl birinci parti olmayı ve Cumhur İttifakı toplamından daha fazla oy almayı başardı?
2019 yerel seçimleri Akdeniz Bölgesi sonuçları incelendiğinde dönemin Millet İttifakı bileşenleri belediye başkanlığı bazında toplam oyların %47,2’sine ulaşmasına karşın (CHP:%46,1 & İYİ Parti:%1,1) Cumhur İttifakı bileşenleri toplamda %47,1’lik (AK Parti:%27,8 & MHP:%19,3) oy desteğine sahip olmuştu.
Dönemin belediye meclisi sonuçları bazında CHP açısından durum daha enteresan bir hal almıştı. İYİ Parti katkısına rağmen Millet İttifakı bileşenleri %42,6 (CHP:%32,1 & İYİ Parti:%10,5) belediye başkanlığı seçiminde elde edilen %47,1’lik oy yüzdesinin gerisinde kalmıştı.
Cumhur İttifakı ise belediye başkanlığı seçimlerinde ulaştığı %47,1’lik oyun yanına belediye meclisi seçimlerindeki %48,9’luk (AK Parti:%31,7, MHP:%15,6 & BBP:%1,6) oy desteğini ekledi.
2019 yerel seçimleri Akdeniz Bölge sonuçlarına göre CHP, başkanlık (%46,1) ve belediye meclisinde (%32,1) aldığı oy desteği farklılıkları %14’lük emanet oy bulgusunu gözler önüne sermişti.
2024 yerel seçimlerinde Cumhur İttifakı (AK Parti & MHP) ve CHP’nin oy destekleri nereye evrildi?
Akdeniz Bölgesi belediye başkanlığı sonuçlarına göre AK Parti %31,7’lik (+3,9) oy oranına ulaşmasına rağmen ittifakın ortağı MHP %7,2’ye (-12,1) gerileyerek dramatik bir düşüşe imza atmıştır. Son yerel seçim denkleminden farklı olarak Adana Büyükşehir Belediye Başkan adayı AK Parti listesinden tercih edilmesi oy artışını izah ediyor, ancak MHP’nin yaşadığı hezimeti açıklayan en önemli faktör ittifak içi muhalefet görevini yetersiz bulunması ve seçmenin Yeniden Refah Partisine (%5,1) yönelmesi olmuştur.
Böylelikle Cumhur İttifakının ana bileşenleri Akdeniz Bölgesi belediye başkanlığı seçimlerinde %38,9 (-8,2) oy oranına gerileyerek, ittifaksız hareket eden CHP’nin (%44,8) altında yer almıştır.
Belediye meclisi seçimlerinde sonuçlar peki benzer mi?
Akdeniz Bölgesi Belediye Meclisi Seçim Sonuçları Bu Sefer Daha Az Kaybedenin Değil, Daha Çok Kazananın Birinci Olduğu CHP Gerçeğini Ortaya Çıkardı.
Ortaya çıkan sonuca göre Akdeniz’de CHP, %38,2’lik oy oranıyla 2019 Belediye Başkanlığı sonucuyla gelen %6,1’lik emanet oyu kalıcılaştırdı. Yeniden Refah Partisi ise katıldığı ilk yerel seçimde büyük oranda Kahramanmaraş ve Hatay’ın katkısıyla Belediye Meclisi sonuçlarına göre %5,8 oy oranına ulaşıp, bölgenin diğer kazananı oldu.
Kaybedenler Kulübü incelendiğinde, AK Parti %25,0 (-6,7), MHP ise %12,0’ye (-3,6) gerileyerek ittifak içerisinde %37,0 oy oranında kaldı ve böylelikle %1,2 farkla CHP’nin (%38,2) gerisinde kalarak Belediye Başkanlığı Seçimleri ardından Belediye Meclisi Seçimleri sonucuna göre de Akdeniz Bölgesinde geride kaldı. CHP’nin elde ettiği bu yükselişin İYİ Parti’nin %6,5 (-4,0) oy oranına gerilemesine sebep olduğunu vurgulamadan geçemeyiz.
Rakamlarla ortaya çıkan bulguların CHP adına olumlu verilere dönüşmesine karşın, yaşanan tartışmalar ışığında Lütfü Savaş’ın adaylığı sonucu Hatay Büyükşehir Belediyesi %0,4 oy farkıyla AK Parti’ye geçti. AK Parti, elde ettiği bu başarıyla Akdeniz genelinde kaybederken Hatay’ı kazanmayı başardı.
Yaşanan ses kaydı skandalı TİP adına olumsuz bir durum oluşturmuş, adayı Gökhan Zan’ı adaylıktan çekmesine karşın (oy pusulaları daha öncesinde basıldığı için fiilen mümkün olmadı) alınan %2,0’lik oy oranı Türkiye İşçi Partisi’nin karizmasını çizdirmesine ve CHP’ye Hatay’ı kaybettirmesine mal oldu.
Akdeniz Bölgesi Belediye Başkanlığı ve Belediye Meclisi sonuçları birlikte irdelendiğinde ortaya çıkan önemli bulgulardan biri, kentli-milliyetçi seçmenin Cumhur İttifakı bileşenlerin CHP-DEM Parti iş birliği üzerinden kurduğu korku dilinden uzak durması oldu. Mersin’de CHP ile DEM Parti arasında kurulan “Kent Uzlaşısına” rağmen CHP %59,5 (+14,4) oy oranına ulaştı ve MHP’nin aldığı %31,0 (-10,0) oy oranı kentli-milliyetçi seçmenin tavrını gözler önüne serdi.
Durum geniş çaplı bir değerlendirmeye muhtaç olması, lokal düzeyde bir tepkinin sonucu olarak mı ortaya çıktığını vurgulanması adına İç Anadolu Bölgesini yeni yazımızda ele alacağız.
