Yapay zeka çalışmalarını durdurma çağrılarını gerçekçi bulmadığını söyleyen Varan, yapay zekanın insanlığın ve toplumun faydasına yönelik ilerlettiği çalışmaları da görmemezlikten gelmemek gerektiğini söyledi. Son zamanlarda hayatımızın her alanında yer alan yapay zekanın, yaşamımızı nasıl etkilediği konusunda tartışmalar büyüyor. Konuyla ilgili araştırma yapan vatandaşların ise kafası karışık. Biz de yapay zeka ile ilgli merak ettiğimiz her şeyi röportajımızda Yapay Zeka Politikaları Derneği (AIPA) Başkan Yardımcısı Gökhan Varan’a sorduk.
Son haftaya kadar yapay zekanın yaşama olumlu katkıları konuşulurken, geçtiğimiz hafta basında yer alan haberin ardından yapay zekanın tehlikeleri gündeme geldi. Bu konuyu nasıl değerlendiriyorsunuz?
Yapay zeka, topluma ve insanlığa fayda sağlayabileceği gibi zarar da verebilir. Bu sebeple yalnız başına yapay zeka faydalıdır veya zararlıdır demek doğru bir tanımlama olmaz. İnsanlar için önemli olan husus yapay zekayı tanımak, anlamak ve kendi faydası için nasıl kullanabilir ve aleyhinde olacak durumlara nasıl karşı koyabilir bunları öğrenmektir.
‘‘Yapay zeka okuryazarlığı hayati öneme sahip’’
Yapay zekanın olası tehlikelerinin en başında işini kaybetme korkusu gelmektedir. İnsanlar teknolojik ilerlemelerin, yapay zekanın gelişiminin işlerini elinden alacağı konusunda ciddi bir endişe yaşamaktadır. Yapay zeka marifetiyle oluşabilecek güvenlik sorunları ve etik kaygılar da buna eklenebilir. Bu durumlara karşı bocalamamak adına yapay zeka okur yazarlığı hayati öneme sahiptir. Derneğimizin yapmış olduğu araştırmalar sonucunda da bu durumu bizzat gözlemliyoruz.
Varan: Yaapay zekanın olumlu katkılarını gözardı etmemek gerek
Öte yandan yapay zekanın olumlu katkılarını da göz ardı etmemek gerekir. Sağlıktan tarıma kadar birçok sektörde teşhis, maliyet, üretim ve verimlilik konusunda ciddi katkılar sağladığı bilinmektedir.
Yapay zeka teknolojilerinin kullanım alanları oldukça geniş olduğundan, hangi alanda kullanılacağına karar vermek için öncelikle hangi amaçla kullanılacağına karar vermek gerekmektedir.
Türkiye'de genç bir kadın bir kişinin kullandığı yapay zeka ile mağdur edildi. Kadının fotoğrafları müstehcen hale getirilerek yayınlandı ve hazırlanan video ile kadına müstehcen içerikli konuşma yaptırıldı. Yapay zeka, ne kadar tehlikeli olabilir?
Biraz önce bahsettiğimiz gibi yapay zeka insanlara fayda sağladığı gibi tehlikeli de olabilir. Kötü niyetli kişiler yapay zekadan faydalanarak kişisel verilere erişip bu verileri kötü amaçlar için kullanabilir. En popüler tartışma konularından birisi olan deepfake (derin kurgu) da buna bir örnektir. Ortaya çıkan sahte içeriğin gerçek olup olmadığını anlık olarak anlamak neredeyse imkansızdır.
Yapay zekanın tehlike oluşturabileceği bazı başlıkları kısaca sayacak olursak insan gücüne ihtiyacın azalmasıyla işsizliğe yol açmak, önyargılı kararlara sebep olmak, gizlilik ve kişisel verilerin ihlaline yol açmak, kötü amaçlı yazılımlar vasıtasıyla güvenlik riskleri oluşturmak gibi temel konulardan bahsedebiliriz.
‘‘Yapay zeka çalışmlarını durdurma çağrısı gerçekçi değil’’
Bu olayın ardından Elon Musk ve birçok teknoloji liderinin açıklaması gündem oldu. Musk, yapay zekanın toplum ve insanlığa zarar verebileceğini, bu yüzden endişe duyduğunu, yapay zeka çalışmalarına 6 ay ara verilmesini istedi. Ne düşünüyorsunuz?
Benim görüşüme göre burada ilk altı çizilmesi gereken husus insani kaygıları öne sürerek arka planda ticari emeller için böyle bir söylemin ortaya atıldığını görmektir.
Yapay zekanın toplum ve insanlık için derin riskler taşıdığı düşüncesiyle ilgili çağrıya 2600’den fazla teknoloji lideri ve uzmanı imza atarak yapay zeka çalışmalarının 6 aylığına durdurulmasını istedi.
Yapay zeka çalışmalarının tehlikeli olabileceği ve kötü niyetli kişilerin elinde ortaya ciddi riskler çıkabileceği bir gerçek fakat yapay zekanın insanlığın ve toplumun faydasına yönelik ilerlettiği çalışmaları da görmemezlikten gelmemek gerekiyor. Öte yandan yapay zeka çalışmalarının durdurulması çağrısı gerçekçi olmadığı gibi buna gerek de yok. Yapılması gereken yapılan çalışmaların önünün açılması ve eşzamanlı olarak ortaya çıkabilecek riskleri bertaraf etmek için etik ve güvenlik kaygılarını giderecek mekanizmaların ve hatta hukuki altyapının oluşturulmasıdır.
Varan: Yapay zekanın iş kaybına yol açacağı tahmin ediliyor
Peki, yapay zeka hayatı nasıl etkileyecek?
Yapay zeka hayatımızı birçok açıdan etkileyecek. Buna hiç şüphe yok. Bazı meslekleri tedavülden kaldıracağı gibi yeni bir ekonomik hacim oluşturmasıyla yeni meslekleri de muhakkak beraberinde getirecek. 2030 yılına kadar yapay zekanın yaklaşık 16 trilyon dolar ekonomik hacim yaratması bekleniyor. Ek olarak, Dünya Ekonomik Forumu (WEF) verilerine göre 2025 yılına kadar yapay zekanın 85 milyon iş kaybına sebep olacağı fakat 97 milyon yeni istihdam sağlayacağı öngörülüyor.
Yapay zekanın özellikle rutin, tekrar eden işleri otomatikleştirmesi ve bu sebeple iş kaybına yol açacağı tahmin ediliyor. En öne çıkan sektörler olarak ise idari işler, yargı, inşaat, sağlık, bakım ve onarım dikkati çekiyor. Özellikle ara yöneticilerin yerini sanal yöneticilerin devralması bekleniyor.
Geleceğin meslekleri neler olacak?
Bu konuya dair birçok sektör, meslek sayılabilir. Teknolojik gelişmeler ve yapay zeka alanında katledilen ilerlemeler neticesinde bazı gözde meslekler ortaya çıktı. Yapay zeka mühendisliği, robotik mühendisliği, siber güvenlik uzmanlığı, yazılım ve uygulama geliştiriciliği, dijital pazarlama uzmanlığı gibi meslekler zaman içinde popülerliğini artıracak gibi görünüyor.
İçinde bulunduğumuz değişim ve dönüşüme dair daha fantastik örnekler verelim dersek eğer deepfake (derin kurgu) tespit uzmanlığı, uzay turizm rehberliği, iklim teknolojileri uzmanlığı, ChatGPT analistliği ve metaverse polisliğini revaçta olacak meslekler arasında sayabiliriz.
Son günlerde çok konuşulan ChatGPT nedir? Hangi alanlarda etkili olacak?
ChatGPT, OpenAI tarafından geliştirilen doğal dili işlemek ve anlamak için eğitilmiş bir yapay zeka modelidir. İnsan geri bildiriminden pekiştirmeli öğrenme adı verilen bir metodoloji kullanılarak makinen öğreniminin bir karışımıyla eğitilmiştir. Birçok farklı kaynaktan büyük miktarda metin ve veri setleri kullanarak sorulan sorulara dair cevapları doğru şekilde oluşturma, anlamlı ve mantıklı ifadeler kullanma yeteneği kazanmıştır. ChatGPT diğer sohbet ve arama robotlarından farklı ve daha karmaşık bir yapıya sahiptir. Uçtaki kullanıcı ile sohbet etmek amacıyla oluşturulmuş bir dil modelidir.
ChatGPT, Google’un yerine geçebilir mi?
ChatGPT, Google’ın yerini almak için tasarlanmamıştır ve Google’ın yerini alması beklenmemektedir. ChatGPT, doğal dil işleme ve anlama konusunda uzmanlaşmış bir yapay zeka modeli olması sebebiyle Google’ın arama motoru işlevinden farklı bir alanda bulunmaktadır. ChatGPT’nin kullanım alanı oldukça geniştir ve insanlarla doğal bir iletişim kurarak onlara yardımcı olmayı amaçlamaktadır. Bunlara ek olarak Google olmaması için birkaç sebep sayabiliriz. Google’a göre daha zor bir algoritma olması, daha fazla elektrik tüketmesi ve yaklaşık yüz kat daha maliyetli bir hizmet olması bu manada neden Google olmayacağını da cevaplamaktadır.
‘‘Ekonominin itici gücü yapay zeka olacak’’
Yapay zekanın ülke ekonomisine katkısı nedir?
Yapay zekanın etkisini istihdam ve refah olarak iki ayrı başlıkta düşünmek daha doğru olacaktır. Yapay zekanın ekonomiye doğrudan etki ederek bazı meslekleri ortadan kaldıracağı, istihdam kaybına yol açacağı birçok araştırmada ortaya koyuluyor. Öte yandan ise bu dönüşümle birlikte yeni iş kollarının ortaya çıkacağı ve yeni istihdam sağlanacağı belirtiliyor. Yapay zekanın önceki sorularda belirtildiği gibi oluşturacağı 16 trilyon dolarlık hacimden ve beraberinde getireceği 97 milyon yeni istihdamdan nasıl pay alındığı ise ülkenin refahıyla doğrudan ilişkili bir durum ortaya çıkaracaktır. “Ekonominin itici gücü yapay zeka olacak.” Sloganını ortaya atmış bir dernek (AIPA) olarak yeni işler ve hizmetler vesilesiyle bu refahtan pay almaya odaklanmak gerektiğinin altını ısrarla çiziyoruz.
Yapay zekadan en çok hangi alanlarda yararlanabiliriz?
Yapay zeka birçok farklı alanda kullanılmaktadır. Sağlıktan eğitime, tarımdan ekonomiye kadar birçok sektörde yapay zeka teknolojileri yoğun şekilde kullanılmaktadır. Örnek verecek olursak tıp alanında yapay zekadan yararlanarak daha doğru teşhisler konularak tedavi süreci daha verimli hale getirilebilmektedir. Verileri kullanarak pazarlama sektöründe doğru kitleyle doğru ürünü veya kampanyayı buluşturmak eskisinden daha kolay. Bankacılık ve finans sektöründe yapay zeka sayesinde müşteri hizmetleri daha hızlı ve daha doğru bir şekilde gerçekleştirilebiliyor. İnsan kaynakları sektöründe yapay zeka sayesinde işe alım süreçleri daha verimli hale getirilebiliyor. Bu örnekler daha da artırılabilir. Bugünlerde sıkça tartışılan yapay zeka çalışmalarına ara verilmesi meselesine rağmen alanda sağlanacak ilerlemeler neticesinde pek çok sektörde çeşitli hizmetler sayıları artarak ve yapay zeka kullanılarak daha verimli hale gelecektir.
Son olarak ise yapay zekaya ilişkin farkındalık yaratmak, toplumun bu alana ilgisini artırmak için faaliyetlerde bulunan derneğimiz Yapay Zeka Politikaları Derneği’ni (AIPA) temsilen bu sohbet imkanını sağladığınız için teşekkür ediyorum. Okuyucularımıza ise bugüne dek yaptığımız onlarca çalışmadan, araştırmalardan haberdar olmaları için sosyal medya mecralarından bizleri takip etmelerini tavsiye ediyorum.
