2012 yılında zorunlu hale getirilen Genel Sağlık Sigortası (GSS), işsiz ve geliri olmayan birçok vatandaşa prim borcu yükledi. Bu durumda olan kişiler, Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıflarına başvurarak gelir testi yaptırdı. Ancak gelir testi süreci, kişinin kendi gelirinden ziyade yaşadığı hane halkının toplam gelirini dikkate alıyor. Sonuç olarak, geliri olmayan kişilerin de GSS primi ödemesi gerekebiliyor. Bu, işsiz vatandaşlar üzerinde ciddi bir maddi yük oluşturmanın yanı sıra, ev halkıyla arasında da sorunlara yol açabiliyor.
SGK, hiçbir sağlık hizmeti almadığı halde milyonlarca sigortasız vatandaşa GSS pirim borcu çıkarıp yasal takipler başlattı. Daha öncesinde GSS borçlarına ilişkin hiçbir bilgilendirme yapılamadan borçlara yüksek oranda gecikme zammı da eklendi.
Yasal takip başlatılacağı uyarısında bulunuldu
Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), tarafından birçok vatandaşa gönderilen kısa mesaj ile GSS prim borçlarının ödenmesi gerektiği belirtildi. SGK, borcunu ödemeyenler hakkında da yasal takip başlatılacağı uyarısında bulunuldu. Kısa süre içerisinde borçların ödenmemesi halinde yasal takip başlatılacağı belirtilen uyarıda, mevcut borç durumunun e-Devlet üzerinden sorgulanabileceği hatırlatıldı.
SGK tarafından gönderilen mesajda şu ifadelere yer verildi;
"Değerli sigortalımız, Genel Sağlık Sigortası kapsamında prim borcunuz bulunmaktadır. Borcunuzu e-Devlet üzerinden sorgulayabilir ve yine e-Devlet üzerinden veya anlaşmalı bankalar aracılığıyla ödeyebilirsiniz. Aksi takdirde yasal takip başlatılacaktır. Borcunuzu ödemiş olmanız halinde bu mesajı dikkate almayınız."
Vatandaş borç ve haciz işlemlerine tepkili
Hizmet almadıklarında dahi borçlandıklarında dahi borçlanan vatandaşlar gelen borç ve haciz işlemlerine tepki gösterdi. Haberi olmadan kendisine GSS uygulanan S.E. işsiz kalan vatandaştan GSS adı altında sigorta parası almanın doğru olmadığını söyleyerek tepki gösterdi. Çalışmayan insanın zaten parasının olmayacağını vurgulayan S. E sözlerini şöyle sürdürdü;
“Devletin işsiz vatandaşlarına sağlık hizmetini bedava vermesi lazım. Benim eski yıllarda işsiz kaldığım dönemde haberim olmadan GSS sigortası başlamış. e-devlete baktığımda tarihlerde uyuşmuyor zaten. SGK’yı aradığımda 2015, 2017 ve 2022 yıllarından bahsediyor, oysaki e-devlette geçtiğimiz yıldan kalan borç görünüyor. Ben yaklaşık iki yıldır aynı işyerinde çalışıyorum geçtiğimiz yıldan GSS borcu çıkması mantıksız. SGK ile görüştüğümde ise eski yıllardan devreden borç olduğu söylendi. Benim asıl borcumun 600 lira olmasına rağmen yaklaşık 1900 TL istediler. Yani 1100 lirası gecikme faiziymiş. Madem borcum var eski yıllardan arayıp söyleyin bilgilendirin. Borcumu dün yatırmama rağmen bugün yeniden bana SGK’den bir mesaj geldi. Borcum olduğunu ve yatırılmaması durumunda icra başlatacaklarını belirttiler. Borcumu yatırmama rağmen ikinci kez mesaj geldi. Bir kere yatırdım daha neden mesaj atıp yatırdığım borcu yeniden istiyorsunuz? Yetmedi mi? Az mı geldi yatırılan para?”
SGK’dan vatandaşlara gelen GS borç bildirimi mesajlarına ilişkin SGK uzmanı Emin Yılmaz, Elips Haber’e açıklamalarda bulundu.
“GSS 2008’de yürürlüğe girdi”
GSS ile ilgili yasal prosedüre göre hareket edildiğini söyleyen Yılmaz, “İlgili yasa 5510 Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası adı altında 2008 yürürlüğe girdi. Daha sonrasında 2021’ye kadar genel sağlık sigortası kısmı birer yıl olmak üzere ötelendi. Devamında da 2012’nin başından itibaren hayatımızda var. O dönemde 2014 Ocak itibariyle de geriye dönük olarak 2 yıllık bütün prim borçlarını komple silindi” dedi.
“SGK haciz ve icra işlemi hakkına sahip”
“4A SSK, Bağ-Kur veya emekli sandığınız yoksa yasadan gelen bir hakla birlikte gelir testine tabi oluyorsunuz” diyen Yılmaz, “Gelir testini kaymakamlıklar bünyesinde sosyal yardımlaşma ve dayanışma vakıfları bakıyor. Buradaki vakfa gidip gelir testine giriyorsunuz. Gelir testi hane içerisine düşen kişi başı gelir asgari net ücretin yani 17 bin lira asgari ücretin üçte biri günümüz itibariyle 5 bin 666 lira yapıyor. Hanede kişi başına düşen burada belirtilen gelirin altında kalıyorsunuz eski tabirle yeşil kartlı oluyorsunuz ve de hiçbir genel sağlık sigortası ödemiyorsunuz. Hane içerisindeki gelir bunun üzerinde ise kişi başına düşen rakam orada da asgari brüt ücret 20 bin liranın yüzde üçü dediğimiz kadar 600 TL üzerinden her ay genel sağlık sigorta primi ödemeniz lazım. Bunu ödemediğiniz takdirde SGK aylık bazda faiz uygulayıp devamında da bu kamu alacağı olduğundan dolayı sizin banka hesabınıza veya sigortalı çalışıyorsanız buraya haciz ve icra işlemi hakkına sahip” diye konuştu.
“Kadınlar devlet bünyesinde”
Kadınların sigortası yoksa devlet bünyesinde olunduğunu belirten Yılmaz, sözlerini şöyle sürdürdü;
“Özellikle kız çocukları için söylüyorum, diğerlerini kapsamıyor. Anne babadan faydalanıyorsanız bunlara biz ‘eski kızlar’ diye nitelendiriyoruz. Onlar evli değilse ve çalışmıyorsa anne baba üzerinden ölünceye kadar GSS pirimi ödemeden devam edebilirler. Fakat 2008’de anne babası üzerinden sigortalılığı yoksa faydalanmıyorsa onlar tamamen kapsam dışında. Şöyle bir örnek verebiliriz; Siz eğitiminizi tamamladınız. Orta eğitim, lise, devamında üniversiteye gittiğiniz üniversiteden mezun oldunuz. Evde anne babanızda kalıyorsunuz. Anne baba üzerinden devam ederken sizin gidip gelir testine girmeniz lazım. Eğer hane içerisinde anne babayla ilgili gelir testi asgari ücretin üçte biri üzerinde olursa burada size de ekstra borç çıkmakta. Bu borcu da ödeme yükümlülüğünün olduğunu söyleyebiliriz. Mutlaka gelir testini girilmesinin şart olduğunu, eğer gelir testine girilmezse kurum bunu otomatik olarak borçlandırıyor”
“GSS borcunuz var, bu borçla ilgili gidip tedavi olamadığınız zaman ne olacak?”
“GSS borcu olan vatandaş 31. 12. 2024’e kadar devlet üniversitesi ve şehir hastanelerine gidip ufak katılım payı ödeyerek tedavisini, muayenesini olabilir” ifadelerini kullan Yılmaz, “Hiçbir sigorta primi, genel sağlık sigortasına tabi değilsiniz. İşten de çıktınız, son bir yılda 90 gününüz varsa orada sağlık provizyonunu sistem veriyor. Sigortaya yeni girdiniz, 30 gün sigortanız olduğu takdirde otomatik olarak sağlık provazyonu açılıyor. Devlet hastanesi, şehir hastanesi keza yine üniversite hastanelerine gidip tedavinizi yapabiliyorsunuz. Fakat ilaç kısmıyla ilgili onu cebinizden finanse etmeniz gerekli. Eczaneden ufak bir katılım payı vererek buradaki süreci tamamlayabiliyorsunuz” değerlendirmesinde bulundu.
“IBAN üzerinden ödeme yapılmamalı”
GSS borcu olan vatandaşın ödemeleri kesinlikle IBAN ile yapmaması gerektiğine dikkat çeken Yılmaz, “Burada SGK kesinlikle IBAN'a vs. para yatırın demez. Bu tür mesajlara kesinlikle itibar edilmesin. Para kaybına yol açar. Kurum ya direkt kurumun kendi sayfası üzerinden, internet bankacılığı üzerinden veya direkt bankaya giderek özel kamu bankası hiç fark etmiyor ödemenizi orada yapabilirsiniz. Ama IBAN kıstası kesinlikle olmadığını söyleyebiliriz.
“Gelir testine girmeden GSS prim boruna tabi oluyorsunuz”
“Vatandaş sigortasız ise gelir testine girmeden de otomatik olarak GSS prim borcuna tabi oluyor” diyen Yılmaz sözlerini şöyle tamamladı;
“Burada gelir testi zaruret kıstası yoktur. Siz sigortasız iseniz gelir testine de girmediyseniz otomatik olarak kurum burada tahakkuk edip oradaki kısmı isteyecektir. Bu sadece sağlık kıstasıyla ilgilidir. Emekliliğe yarayan primler değildir. İşsizlik maaşı alan vatandaşlar var. İşsizlik maaşını hak edenler yine genel sağlık sigortası bünyesinde onlar işsizlik maaşı bitene kadar para ödemiyorlar. Bakmakla yükümlü oldukları eş çocuk, anne, baba varsa onlar da bu kapsamda olduğunu söyleyebiliriz”
