Václav Havel İnsan Hakları Ödülü, Avrupa'da ve ötesinde insan haklarının savunulmasına yönelik "olağanüstü" sivil toplum eylemlerini onurlandıran, yıllık 60.000 Euro'luk bir ödüldür. Dünyanın her yerinde insan haklarını savunmak için çalışan kişiler, sivil toplum kuruluşları ve kurumlar aday gösterilebilir. Bugüne kadar kazanan on kişiden yedisi, ödülü aldıkları sırada insan hakları faaliyetleri nedeniyle tutuklu bulunuyordu.
Ödül, 2013 yılında Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi, Václav Havel Kütüphanesi ve Charta 77 Vakfı tarafından oluşturuldu ve Çekoslovakya ve Çek Cumhuriyeti'nin eski Cumhurbaşkanı Václav Havel'in anısına verildi. Bu ödül, 2009 yılında oluşturulan ve her iki yılda bir verilen Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi İnsan Hakları Ödülü'nün yerini almaktadır. Ödül, Avrupa Konseyi'nin farklı kurumları tarafından verilen çok sayıda ödülden biridir ve hiçbir bağlantısı olmayan Václav Havel Yaratıcı Muhalefet Ödülü ile karıştırılmamalıdır.
Ödül, Parlamenterler Meclisi Başkanı ve insan hakları konularında uzman altı bağımsız kişiden oluşan bir jüri tarafından belirleniyor. Jüri, Ekim ayında genel kazananı belirlemeden önce her yıl Eylül ayında üç adaydan oluşan bir kısa liste hazırlar. Ödül, Strasbourg'da Parlamenterler Meclisi'nin sonbahar genel kurul toplantısında gerçekleştirilen özel bir törenle verilir. Eski Çek First Lady'si Dagmar Havlová da katılmaya davet edildi. Václav Havel Kütüphanesi her yıl ödülü kazananın onuruna Prag'da bir konferans düzenler.
Ödülün oluşturulmasına ilişkin anlaşma, 25 Mart 2013 tarihinde Prag'daki Czernin Sarayı'nda Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi Başkanı Jean-Claude Mignon, Václav Havel Kütüphanesi adına Marta Smolíková ve Profesör František Janouch tarafından imzalandı. Charta 77 Vakfı. Etkinliğin ev sahipliğini Çek Cumhuriyeti Başbakan Birinci Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı Karel Schwarzenberg yaptı. 60.000 Avroluk ödülün yarısı Parlamenterler Meclisi, yarısı da Çek Dışişleri Bakanlığı tarafından bağışlanıyor.
