Dünya Bankası Grubun bünyesindeki Uluslararası Finans Kurumu (IFC) Türkiye ve Orta Asya Ülke Direktörü Wiebke Shlomer, Dünya Bankası Türkiye Temsilcisi Humberto Lopez ve Çok Taraflı Yatırım Garanti Ajansı (MIGA) Sanayiler Direktörü Muhamet Bamba Fall, Türkiye'ye 6 Şubat 2023 tarihli depremlerden sonra sağlanan desteklere yönelik ortak bir makale kaleme aldı.
Dünya Bankası Grubu, iki yıl önce yaşanan depremin ardından Türkiye'nin iyileştirme çabalarını desteklemek için kaynaklarını hızlı şekilde harekete geçirdi.
Grup, bu süreçte altyapıyı yeniden inşa etmeye ve küçük işletmelere odaklandı. Bu kapsamda girişimlerle 3 milyar dolardan fazla destek sağlandı. Banka, bu çabalarla, yaşanan tahribatın onarılmasının yanında Türkiye'nin geleceği için güçlü bir temel oluşturmayı da hedefledi.
Dünya Bankası tarafından finanse edilen 1,45 milyar dolarlık iki girişimle de hasar gören altyapı yeniden inşa edilirken, kırsal nüfus için 7 bin konut sağlaması öngörülüyor.
Dünya Bankası Grubu bünyesindeki Çok Taraflı Yatırım Garanti Ajansı (MIGA) da depremden etkilenen Gaziantep'te biri 1875 yataklı olmak üzere, 6 yeni hastanenin finansmanı için 952 milyon dolarlık garanti sağladı. Bu tesisler, olası depremlere dayanacak şekilde tasarlandı.
Özel sektör de destekleniyor
Depremden etkilenen 11 ilde yaklaşık yarım milyon özel şirketin toparlanmasını desteklemek için krediye erişim, iş sürekliliği planlaması ve dijital dönüşüm gibi konularda finansal yardım ve teknik destek verildi. IFC, küçük işletmelere yönelik 530 milyon dolarlık fon ve yaklaşık 430 milyon dolarlık finansmanla krediye erişimi artırdı. Böylece, 55 binden fazla KOBİ için finansmana erişim imkanı oluşturuldu. IFC, özellikle deprem bölgesinde toplumsal cinsiyet kapsayıcılığını geliştirmek ve iş yaratmak için Türkiye Sınai Kalkınma Bankasına 100 milyon dolarlık yeni kredi sağladı.
Depremden etkilenen işletmelere yönelik Mikro, Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelerin Canlanması Destek Projesi de Eylül 2023'te başlatıldı. Projeyle 39 bin 680 KOBİ'ye finansal destek verildi. Böylece, Dünya Bankası Grubu tarafından desteklenen KOBİ sayısı yaklaşık 95 bini buldu.
Ayrıca, Türkiye Küçük Sanayi Sitelerinin Yeniden İnşası ve Bölgesel Ekonomik İyileşme Projesi ile 1600 mikro işletmeye ev sahipliği yapacak afete dirençli 7 küçük sanayi sitesinin kurulması için 600 milyon dolarlık finansman imkanı oluşturuldu.
Büyük şirketlere destek
Deprem bölgesindeki büyük şirketlerin dirençliliğini artırmak için yeşil kredi de sağlandı. Buna göre IFC, Sanko Holdinge Kahramanmaraş, Adıyaman ve Gaziantep'te yeni yeşil sertifikalı üretim tesislerinin yapımı da dahil olmak üzere depremden zarar gören altyapının yeniden inşası ve faaliyetlerinin canlandırılması için 150 milyon dolarlık yeşil kredi desteği verdi.
IFC, Ülker'in sürdürülebilirlik, kaynak verimliliği ve sera gazı emisyonlarının azaltılması hedeflerini kapsayan çok yıllık yatırım programını da destekledi. Yatırım, Ülker'in Türkiye'deki tesislerinde yapısal iyileştirmeler yapılmasını, Topkapı ve Gebze'deki fabrikalarının depreme karşı daha dayanıklı hale getirilmesini içeriyor.
Makaleye göre, Türk halkının deprem sonrası toparlanma çabalarına destek olmak için yaklaşık 1 milyar dolarlık yeni paketler de devreye alınacak.
Bir yıl içinde ek 1 milyar dolarlı ek kaynak
Bloomberg'de yer alan habere göre; Dünya Bankası, 2024 sonuna kadar bölgeye 3 milyar dolarlık kaynak sunarken, bu yıl için de ilave 1 milyar dolarlık kaynak ayrıldı. Bu ek kaynakla beraber Dünya Bankasından bölgeye 4 milyar dolarlık kaynak sağlanmış olacak. Bu kaynaklar, deprem bölgesindeki altyapı, sağlık, su dağıtım sistemi, sağlık yapıları ve hastane gibi projelerde kullanılıyor.
Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat 2023 tarihli depremlerin ardından uluslararası finans kuruluşları da deprem bölgesine yönelik projeleri destekleme kararı alırken, sağlanan destekler bölgenin kalkınması için kullanılıyor.
Kahramanmaraş merkezli depremlerin ardından deprem bölgesinde yaralar hızla sarılırken, dünyanın önde gelen finans kuruluşları da bölgeye yönelik finansman desteği sağlıyor.
Ayrıca, Uluslararası Finans Kurumu (IFC) de deprem bölgesinde nakit ihtiyacı olan firmalara destek sağlanması için çalışma başlattı.
EBRD'den 1,5 milyar euroluk finansman paketi
Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD), Kahramanmaraş merkezli depremlerin ardından bölgeye desteğini açıklayan uluslararası finans kuruluşları arasında ilk sırada yer aldı. EBRD, bölgenin yeniden imarı için kamu ve özel sektöre yönelik 1,5 milyar euroluk finansman paketi oluşturdu. Banka, bölgedeki özel sektör projelerine, KOBİ'lere ve yerel bankalara 1 milyar euro finansman aktardı.
Deprem bölgesinde zarar gören yol, tünel ve köprülerin yenileme ve iyileştirme çalışmalarının finansmanı amacıyla Asya Altyapı Yatırım Bankası da Karayolları Genel Müdürlüğünce kullanılmak üzere yaklaşık 187 milyon euroluk uzun vadeli ve piyasa koşullarının altında faiz oranlarıyla finansman sağladı.
Uluslararası İslami Ticaret Finans Kuruluşu da depremden etkilenen işletmelerin uluslararası ticaretinin desteklenmesi için Türkiye Kalkınma ve Yatırım Bankasına 100 milyon dolar, Türkiye Sınai Kalkınma Bankasına da 50 milyon dolar finansman sundu.
İslam Kalkınma Bankası da Hazine ve Maliye Bakanlığıyla deprem bölgesine yönelik finansman anlaşması imzaladı. Buna göre, Türk Eximbank'a yönelik İslam Kalkınma Bankasından Hazine geri ödeme garantisi altında 100 milyon dolar finansman sağlandı. Bu finansman, deprem bölgesindeki ihracatçıların ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla kullanılacak.
İşletmelere 30,5 milyar liralık kredi imkanı
Hazine ve Maliye Bakanlığı, Hazine destekli kefalet sistemini deprem bölgesi için etkin şekilde kullanılıyor. Depremden etkilenen işletmelere Hazine kefaletiyle 30 milyar 529 milyon lira kredi imkanı sağlandı. Bu kapsamda bugüne kadar 18 milyar 346 milyon lira kredi kullandırılırken, kefalet tutarı ise 16 milyar 297 milyon lira oldu.
