TÜRK-İŞ’in Eylül 2024 raporuna göre, Türkiye'de yaşam koşulları giderek zorlaşıyor ve geniş bir kesim için günlük yaşam mücadelesi daha da ağırlaşıyor. Özellikle ücret artışlarının aynı dönemdeki fiyat artışlarına oranla geride kalması, çalışan kesimin yaşam standardını ciddi ölçüde etkiliyor. Yapılması gereken zorunlu harcamalar, aile bütçesinden gıdaya ayrılması gereken payı sınırlarken, sağlıklı ve dengeli beslenme imkanlarını da daraltıyor.
TÜRK-İŞ’in yaptığı araştırmaya göre, Ankara’da yaşayan dört kişilik bir ailenin sağlıklı, dengeli ve yeterli beslenebilmesi için yapması gereken aylık gıda harcaması, yani açlık sınırı, Eylül 2024 itibarıyla 19 bin 830,73 TL’ye yükselmiş durumda. Bununla birlikte, gıda harcamalarıyla birlikte giyim, konut (kira, elektrik, su, yakıt), ulaşım, eğitim, sağlık gibi diğer zorunlu harcamaların toplamı ise yoksulluk sınırı olarak 64595,21 TL olarak belirlendi. Ayrıca, bekar bir çalışanın aylık ‘yaşama maliyeti’ 25 bin 706,18 TL’ye ulaştı.
Mutfak enflasyonu yükselişte
TÜRK-İŞ'in verilerine göre, "mutfak enflasyonu" olarak adlandırılan gıda fiyatlarındaki değişim de dikkat çekici seviyelere ulaşmış durumda. Eylül 2024 itibarıyla gıda harcaması tutarındaki artış, bir önceki aya göre yüzde 2,90 oranında gerçekleşti. Son altı aylık değişim yüzde 37,41 seviyesine ulaşırken, yıllık bazda bu artış yüzde 48,72 oldu. Yıllık ortalama artış ise yüzde 71,23 oranında gerçekleşerek mutfak enflasyonunun ne denli yüksek olduğunu gözler önüne seriyor.
Gıda ürünlerindeki fiyat artışları
TÜRK-İŞ raporunda gıda ürünleri fiyatlarındaki artışlar detaylı olarak ele alındı. Süt, yoğurt, peynir grubunda fiyatlar geçtiğimiz aya göre sabit kalırken, et ve tavuk ürünlerinde kısmi indirimler gözlemlendi. Dana etinin kilogram fiyatında 26 TL, kuzu etinin kilogram fiyatında ise 12 TL’lik bir düşüş kaydedildi. Ancak, tavuk eti fiyatlarında değişiklik olmadı. Avlanma yasağının sona ermesiyle balık çeşitliliği arttı; palamut, hamsi, levrek, çupra gibi balıklar tezgahlarda 150 TL ile 450 TL arasında değişen fiyatlarla satılmaya başladı.
Sebze ve meyve fiyatlarındaki artışlar ise mutfaklara olumsuz yansıdı. Patates ve kuru soğan fiyatlarında değişiklik gözlenmezken, meyve fiyatları ortalama 3 TL, sebze fiyatları ise ortalama 10 TL arttı. Ortalama sebze fiyatı 37,50 TL, meyve fiyatı ise 63,43 TL olarak belirlendi. Toplamda 32 üründen oluşan sebze ve meyve grubunun ortalama kilogram fiyatı ise 46,16 TL olarak hesaplandı.
Ekmek ve temel gıda ürünlerinde değişim
Ekmek, pirinç, un, makarna, bulgur gibi temel gıda ürünlerinde de fiyat değişiklikleri raporda yer aldı. Ankara’da 200 gramlık ekmek fiyatı 10 TL olarak sabit kalırken, un fiyatlarında bazı marketlerde artış gözlense de genel ortalama değişmedi. Ayçiçek yağının fiyatında ise 5 TL’lik bir artış kaydedildi.
Baharatlar, çay ve ıhlamur gibi diğer gıda maddelerinde de fiyat artışları dikkat çekti. Özellikle ıhlamur fiyatlarında yeni mahsulün piyasaya sürülmesiyle birlikte ciddi bir artış gözlendi. Pekmez fiyatı 3 TL artarken, bal ve şeker fiyatlarında değişiklik olmadı. Tuz ve salça fiyatları ise sabit kaldı.
