TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu, AK Parti Samsun Milletvekili Mehmet Muş başkanlığında TBMM, Kamu Denetçiliği Kurumu (KDK) ve Sayıştay'ın 2024 yılı bütçe tekliflerini görüşmek üzere toplandı. TBMM Başkanı Numan Kurtulmuş, Meclis ve bağlı kuruluşlara ilişkin bütçe sunumu yaptı. TBMM Başkanı Kurtulmuş, Cumhuriyet'in 100'üncü yılına ilişkin, "Milletimizin istiklal ve istikbal fikri olan Cumhuriyet, Kurtuluş Savaşı'nı var gücüyle vermiş milletimizin, tam bağımsızlık ve hürriyet ilanıdır. İstiklal harbimizin tüm neferlerini, başta Cumhuriyetimizin kurucusu ve TBMM'nin ilk başkanı Mustafa Kemal Atatürk ve dava arkadaşları olmak üzere şükranla yad ediyoruz. Çağ açıp çağ kapamış büyük bir milletin fertleriyiz. 29 Ekim 2023 tarihi, Cumhuriyetimizin 2'nci asrını, Türkiye'nin yüzyılı yapabilmek için çıkacağımız büyük koşunun başlangıç tarihidir. Bildiğiniz gibi TBMM'nin temel işlevi, milli iradenin tecellisi ile ilgilidir. Milletimizin vermiş olduğu yetkileri milletimiz için en doğru ve maksada uygun şekilde kullanmak, tüm vekillerimizin temsil yetkisi ve görevidir. Gazi Meclis'imizin dünyada bir eşi benzeri daha yoktur. Hem İstiklal harbimizi yönetmiş hem paramparça edilmiş bir cihan imparatorluğunun küllerinden yepyeni bir Cumhuriyet kurmuş, devlet teşkilatlanmasını bizzat gerçekleştirmiş bir Meclis'in mensubuyuz. Keza 15 Temmuz'daki hain darbe girişiminde de milli iradeyi temsilen Meclis'imiz onurlu duruşundan taviz vermeyerek, 2'nci kez 'Gazi' unvanını hak etmiştir" diye konuştu.
"TBMM başından sonuna kadar Türkiye'nin anayasa yapma iradesine sahip çıkmalı"
Bu dönem Meclis'in üzerine büyük sorumluluklar düştüğünü vurgulayan Kurtulmuş, "Türkiye'nin, artık sivil, tam manasıyla çoğulcu, katılımcı, milleti esas alan, bireyi esas alan, halk ve özgürlükler temelinde yeni bir anayasa yapmak mecburiyeti vardır. 12 Eylül darbesinin bu millete çok acılar yaşattığını hatırlıyoruz. Yaşanan siyasal acıların, toplumsal acıların, kapatılan Meclis'in, kapatılan partilerin ve yepyeni birtakım siyasal dengelerin ortaya çıkarılmasını hep birlikte, maalesef bir kısmını da kara günler olarak hatırlıyoruz. 12 Eylül'ün Türkiye'ye bırakmış olduğu en kötü miras, 12 Eylül darbesinden sonra gerçekleştirilen 82 Anayasası'dır. Şimdi 82 Anayasası'nın, bütünüyle değiştirilmesi, tam manasıyla sivil, özgürlükçü katılımcı, Türkiye'yi ileriye taşıyacak, Türkiye'nin 2'nci yüzyılı hedeflerine; yani sözü güçlü, gücü tesirli Türkiye yüzyılı hedeflerine götürecek çalışmaları gerçekleştirmek zorundayız. Bunun için bu çalışmalara başlarken hiçbir önyargı olmadan, bütünüyle müktesebatımızdaki bilgileri, Türkiye'nin anayasa yapma tecrübesini bütün siyasi partilerin son derece ciddiyetle ve büyük bir olgunlukla yansıtacağından eminim. Bunun için işin sahibi olarak TBMM başından sonuna kadar Türkiye'nin anayasa yapma iradesine sahip çıkmalı ve bunu gerçekleştirecek siyasal olgunluğu ortaya koymalıdır" ifadelerini kullandı.
Meclis İçtüzüğü'nde de değişikliğe ihtiyaç duyulduğunu aktaran Kurtulmuş, "TBMM'nin tam bir demokrasi platformu haline getirildiği, işleyişin hızlı ve etkin bir şekilde yapmasını sağlayacak, yasama kalitesini artıracak, milletvekilinin ve TBMM'nin itibarını artıracak yeni bir İçtüzük çalışmasının da TBMM'nin gündeminde olmasının önemli olduğu kanaatindeyim" dedi.
TBMM'nin dünyada sözü dinlenen bir ülkenin parlamentosu olduğunu kaydeden Kurtulmuş, "TBMM'nin üzerine düşen büyük bir sorumluluk da özellikle son yıllarda dünyanın birçok ülkesinde artan ve artık tamamen sistematik bir insanlık suçu haline gelen İslamofobi karşısında da gerekli adımların atılması için bütün parlamenter diplomasi imkanlarını kullanarak, bu mücadelede etkin bir şekilde yer almasını temin etmemizdir" ifadesini kaydetti.
Gazze'de yaşanan insanlık dramının durdurulması konusunda, TBMM'nin ilk günden itibaren büyük duyarlılıkla hareket ettiğini dile getiren Kurtulmuş, "TBMM'de grubu bulunan 6 siyasi partimizin hiç tereddüt etmeden, sorunun çözümü için siyasi konuların halledilmesi gerektiği konusuna da dikkat çekerek; ama bir an evvel ateşkesin sağlanması ve insani yardımların Gazze'ye ulaştırılması konusunda ortak olarak yayımladığı bildiri, sadece TBMM'nin Genel Kurul Salonu'nda kalmamış, sizi temin ederim ki dünyanın bütün parlamentolarında ve dünyanın bütün siyaset merkezlerinde de etkili olmuştur" diye konuştu.
Yasama faaliyetleri hakkında bilgilendirme yapan Meclis Başkanı Kurtulmuş, 28'inci dönemde 1700 kanun teklifinin Meclis'e sunulduğunu, bu kanun tekliflerinden 26 tanesinin Meclis'te yerini aldığını, bunlardan 9 tanesinin yasalaştığını aktardı. Kurtulmuş, parlamenter diplomasiye önem verdiğini belirterek, şöyle konuştu:
"TBMM Başkanı görevine seçildikten sonra parlamenter diplomasi alanında usul gereği Türkiye Cumhuriyeti'nin göreve gelen bir yetkilisi önce Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'ne ve Azerbaycan'a seyahat ediyor. Biz, Kuzey Kıbrıs'ı ve Azerbaycan'ı ziyaret ettik. 27 farklı ülkenin ve 4 uluslararası örgütün üyeleriyle 53 ikili görüşmeyi de bu süre içerisinde gerçekleştirdim. Yine, son zamanlarda, bu ay içerisinde, 3 önemli uluslararası toplantıya TBMM'yi temsilen katıldım. Bunlardan birincisi İrlanda'daki Avrupa Parlamento Başkanları Toplantısı, ikincisi Hindistan'daki G20 Parlamento Başkanları Toplantısı, üçüncüsü de bu haftanın başında Çekya'da gerçekleştirilen Kırım Platformu İkinci Parlamento Zirvesi'ydi. Burada da hem ikili görüşmeler hem de buradaki genel kurullarda Türkiye'nin görüşlerini anlatarak, özellikle dış politika alanındaki Türkiye'nin sesini dünyaya duyurabilme imkanına kavuşmuş olduk."
Kurtulmuş, özellikle bu dönem Meclis'te yer sıkıntısı olduğuna dikkat çekerek, "Meclis'teki sıkışıklık dolayısıyla, 14 Ağustos 2023'te yapılan anlaşma çerçevesinde Toplu Konut İdaresi 10 milletvekili arkadaşımıza yeni binada ilave odalar yapmış ve 1 Ekim'de Meclis açıldığında milletvekili arkadaşlarımıza odaları teslim edilmiştir. Meclis'te biliyorsunuz çok ciddi bir yer sıkıntısı var. Özellikle bu yeni grup kurulduktan sonra bir kere daha net bir şekilde ortaya çıktı, milletvekillerinin yeterli odasının olmamasıyla ortaya çıktı. Burada şimdi, kütüphane, sergi ve belki konferans salonu hepsini birlikte ortaya koyabileceğimiz, bu kampüsün içerisinde yeni bir binanın, çok büyük olmayan, buradaki tarihi yapıyla uyumlu, yüksek olmayan yeni bir binanın yapılarak burada bu fonksiyonların oralara alınması, nakledilmesi söz konusu" dedi.
Bütçe teklifi
Kurtulmuş, Meclis'in bütçe teklifine ilişkin, "Bu yılki bütçemize baktığımızda 2023 yılı bütçemiz 5 milyar 480 milyon 588 bin Türk lirası. Yıl içerisinde TBMM'ye ek bütçe kanunuyla 80 milyon lira eklenmiştir. Bu ödeneğin 19 Ekim itibarıyla 4 milyar 498 milyon 359 bin 585 lirası, yani yüzde 80,3'ü harcanmıştır. 2024 yılı bütçe teklifi 9 milyar 536 milyon 586 bin Türk lirasıdır ve komisyonumuza bu şekliyle sunulmuştur. 2024 yılı bütçe teklifinin yüzde 96,4'ü cari giderlerden, yüzde 3,6'sı ise yatırım giderlerinden oluşmaktadır. 2024 yılı bütçe teklifimiz 2023 yılı toplam ödeneği olan 5 milyar 598 milyon 588 bin liraya göre yüzde 69,3 oranında artarak 9 milyar 536 milyon lira olmuştur" diye konuştu.
Sayıştay'ın 2024 yılı bütçe teklifi 2 milyar 331 milyon 746 bin TL
TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'nda, Sayıştay Başkanı Metin Yener ve Kamu Başdenetçisi (Ombudsman) Şeref Malkoç, kurumların 2024 yılı bütçe tekliflerine ilişkin sunum yaptı. Sayıştay Başkanı Yener, Sayıştay tarafından yapılan denetimlerin amacına ilişkin, "Kamu kaynağı harcayan idarelerin faaliyet sonuçları hakkında TBMM'ye ve kamuoyuna güvenilir ve yeterli bilgi sunulması, kamu mali yönetiminin hukuka uygun olarak yürütülmesi, kamu kaynaklarının korunması, kamu idarelerinin performanslarının değerlendirilmesi, hesap verme sorumluluğu ve mali saydamlığın yerleştirilmesi ve yaygınlaştırılması olarak belirtilmiştir" dedi.
Yener, Sayıştay'ın gerçekleştirdiği faaliyetler ve 2024 yılı bütçesiyle yapılması planlanan faaliyetler hakkında komisyona bilgi verdi. Yener, "2022 yılı denetim programı kapsamında, 39 genel bütçeli idare, 106 özel bütçeli idare; yani yükseköğretim kurumları, üniversiteler ve yüksek teknoloji enstitüleri, 42 özel bütçeli ve diğer idareler, 2 Sosyal Güvenlik Kurumu, 11 düzenleyici ve denetleyici kurum, 5018 Sayılı Kanun'a tabi olmayan 6 kalkınma ajansı, 13 diğer kamu idaresi, 3 diğer kamu şirketi olmak üzere, 222 adet Sayıştay denetim raporu, TBMM'ye sunulmuş ve ilgili kamu idarelerine gönderilmiştir. Mahalli idarelere ilişkin olarak ise 11 il özel idaresi, 30 büyükşehir belediyesi, 33 büyükşehir belediyesine bağlı idaresi, 22 il belediyesi, 136 ilçe belediyesi, 48 mahalli idare şirketi, 9 Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığı olmak üzere toplam 289 kamu idaresi denetlenmiştir. Kamu işletmelerinin denetimine ilişkin olarak ise 130 adet Sayıştay denetim raporu aralık ayı içerisinde TBMM'ye sunulacaktır" diye konuştu.
2022 yılı denetimleri sırasında tespit edilen kamu zararlarına ilişkin yargılamaya esas raporların, kasım ayı sonuna kadar 6 ay içerisinde hüküm tesis edilmek üzere Sayıştay yargılama dairelerine gönderileceğini bildiren Yener, "2022 yılına ilişkin düzenlilik denetimleri kapsamında kamu idarelerinde tespit edilmiş olan 2 bin 247 adet mali rapor ve tabloları etkileyen bulgu ile 5 bin 377 adet mevzuata uygunluğa ilişkin bulgu olmak üzere toplam 7 bin 624 denetim bulgusu tespit edilmiştir" dedi.
Yener, Sayıştay'ın 2024 yılı bütçe teklifinin, 2 milyar 331 milyon 746 bin TL olduğunu bildirdi.
KDK'nin bütçe teklifi 235,9 milyon TL
Kamu Başdenetçisi Şeref Malkoç, KDK'nın devlet ile vatandaş arasında bir ara bulucu, bir hakem olarak görevini sürdürdüğünü belirterek, "Bu anlamda Türkiye'de zihinsel dönüşümü sağlamak için çabalarımız devam etmektedir. KDK verdiği kararlarla ve yaptığı faaliyetlerle kamuoyunda ve idareler nezdinde farkındalık oluşturmaya çalışmış, sorun çözme yeteneğini geliştirmiş, tavsiye kararlarındaki dostane çözümle, uzlaşmacı rolünü ve insanımızın adalete kolay ve hızlı erişmesi için çaba göstermiştir. Bu anlamda mahkemelerin yükünü azaltmaya çalışmıştır" dedi.
Malkoç kurumun faaliyetlerine ilişkin şu bilgileri paylaştı:
"Kurumumuz bu süreçte 222 bin 308 başvuru almış, 220 bin 359 karar vermiştir. Yine maille, mektupla, faks yoluyla veya yüz yüze görüşmeyle 1 milyon 400 bin kişiye hukuki yardım ve destekte bulunmuştur. 2023 yılında 1 Ocak ile 10 Ekim arasında 14 bin 897 başvuru aldık, 14 bin 718 dosyayı karara bağladık. Bunlardan 1231'i tavsiye kararı, 1551'i dostane çözüm, 469'u kısmen tavsiye, kısmen ret ve 823'ü de ret kararıdır."
Filistin'deki insan hakları ihlalleriyle ilgili çalışmalarının devam ettiğini belirten Malkoç, "İsrail'in insan hakları ve uluslararası hukuka aykırı eylemleriyle ilgili dünyadaki bütün ombudsmanları duyarlı hale getirmek için online toplantılar ve bildiriler yayınladık" dedi. Malkoç, KDK'nın 2024 yılı bütçe teklifinin 235 milyon 974 bin TL olduğunu kaydetti.
Komisyonda, bütçe görüşmeleri sürüyor.
