Genel tarım sayımıyla sektöre yönelik son verilerin derlenmesi hedefleniyor. Cari tarım istatistikleri için kıyaslama ve uyumlaştırma imkanı sunulması ve ara yıllarda yapılacak tarımsal araştırmalar için çerçevenin oluşturulması bekleniyor.
Türkiye'de bugüne kadar 7 genel tarım sayımı yapıldı. Bu sayımlar 1927, 1950, 1963, 1970, 1980, 1991 ve 2001 yıllarında yapıldı.
Sayımla istatistiki bir çerçeve elde edilerek yeni tarım istatistikleri üretilmesinin dışında tüm tarım politikalarına altlık oluşturacak bir "Tarım Bilgi Sistemi"nin oluşturulması hedefleniyor. Bu bağlamda, mevcut kayıtlarda bulunmayan tarımsal işletmelerin saptanıp kaydedilmesi öncelikli amaçlar arasında yer alıyor.
Kayıt ve sistemler arasında entegrasyon sağlanacak
Tarımsal İşletme Kayıt Sistemi'nin bu sayımla geliştirilmesi amaçlanıyor. Sistem, tarımsal işletmelerin (hane halkı ve kurumsal) adres ve kimlik bilgileri ile işletme büyüklük ve tipini içeren veri tabanı niteliği taşıyor.
İşletme verimliliğini artıracak destekleme kriterlerinin belirlenmesi, üretim yöntemleri ile yetiştiriciliğin planlı tarım modeline dönüştürülmesi, istikrarlı ve sürdürülebilir tarım politikalarının üretilerek tek sistem üzerinden kontrol ve denetiminin gerçekleştirilmesini sağlayan sistem, genel tarım sayımıyla daha geliştirilecek.
Bu sayede kayıtlılığın yükselmesi, Bakanlık ile TÜİK bünyesindeki pek çok idari kayıt ve sistem arasında tam entegrasyonun sağlanması amaçlanıyor.
Türkiye'nin Avrupa Birliği (AB) üyeliğine yönelik müzakere süreci gerekliliklerini yerine getirme ve tarımsal politikalara altlık teşkil edecek veri setlerinin üretilmesi genel tarım sayımıyla mümkün olacak.
İki aşamalı sayım
Tarım ve Orman Bakanlığı ile TÜİK arasında imzalanan protokol bünyesinde sayım sonraki yıl itibarıyla iki aşamalı yapılacak. Birinci aşamada, mevcut idari kayıtlarda bulunmayan tarım arazilerinin belirlenmesi ve bunlar üzerinde tarımsal faaliyette bulunan işletmelerin tespiti, uygulanacak soru formları ve veri giriş programlarının hazırlanması, bilgilendirme, eğitim ve tanıtım faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi çalışmaları olacak.
İkinci aşamada, ilk aşamada elde edilen bilgiler esas alınarak, uluslararası gereklilikler ve ulusal ihtiyaçlar doğrultusunda, belirlenen değişkenlere yönelik veriler tam sayım ve örnekleme yoluyla sahadan derlenecek.
Genel tarım sayımı için TÜİK tarafından hazırlık çalışmaları yürütülüyor. Bu bağlamda, dünyada uygulanan metodolojiler ve ilgili kurum ve kuruluşların mevcut idari kayıtları incelendi, ihtiyaçlar ve eksiklikler saptandı. Mevcut idari kayıtlardaki kapsam eksikliklerinin giderilmesi ve yönteme yönelik pilot uygulamalar yapıldı. Yapılması planlanan sayım ve Tarımsal İşletme Kayıt Sistemi konusundaki yol haritası, TÜİK ve Bakanlık ortak çalışmalarıyla değerlendirildi. Mevcut kayıt sistemlerinden sorumlu ilgili kurum ve kuruluşlarla toplantılar yapıldı.
Mevcut kayıtlarda bulunmayan ama bitkisel üretim faaliyeti yürütülen tarım arazilerini, diğer idari kayıtlar ve coğrafi bilgi sistemleri kullanarak tespit etme çalışmaları sürüyor. Mevcut kayıtlarda belirlenen tarımsal işletme ve arazi kullanımı açısından kapsam eksikliğinin giderilmesine dair veri derleme yöntemi belirleme çalışmaları devam ediyor.
Çalışma takvimi hazır
Genel tarım sayımı için 2024-2025 taslak çalışma takvimi hazırlandı. Uluslararası standartlar ve ulusal şartlar çerçevesinde veri derleme yönteminin belirlenmesi, tanım ve kavramlara uygun soru kağıdı, el kitabı ve veri giriş programı çalışmalarına başlandı.
Bakanlığa bağlı Tarım Reformu Genel Müdürlüğü ile Türkiye İstatistik Kurumu arasında imzalanan Genel Tarım Sayımı Yapılmasına İlişkin Protokol kapsamında yapılacak genel tarım sayımıyla planlı ve sözleşmeli üretim gibi uygulamalar tarım politikalarının odak noktasını oluşturacak, bunlarla proje ve hedeflere yön verilecek.
