Afganistan'da Ağustos 2021'de ülke yönetimini 20 yıl sonra yeniden ele geçiren Taliban, kız çocuklarına yönelik eğitim yasağı getirdi. Afganistan'ın bazı vilayetlerinde, 10 yaşından büyük kız çocukların ilkokul derslerine katılmasının yasaklandığı belirtildi. Bunun üzerine eğitim almak için Dubai’ye gitmek isteyen kız öğrenciler yine bir engelleme ile karşılaşıyor.
20 yaşındaki Afgan öğrenci Natkai, "Taliban kadınlara yönelik üniversiteleri kapattıktan sonra tek umudum yurtdışında eğitim görmeme yardımcı olacak bir burs almaktı" diyor. BBC'de yer alan habere göre, Natkai'nin adı kendi güvenliği için haberde değiştirildi. Taliban kendilerine karşı çıkan kadınlara sert müdahalelerde bulundu. Natkai, memleketinde üniversiteye gitme şansı çok az olmasına rağmen okumaya devam ettiğini söylüyor. Daha sonra kendisine Birleşik Arap Emirlikleri'ndeki (BAE) Dubai Üniversitesi'nde eğitim görmesi için Emirlik milyarderi iş adamı Şeyh Khalaf Ahmad Al Habtoor'dan kendisine burs verildi.
Afgan kadınlarına yönelik burslar, Taliban'ın kadınların üniversiteye girmesini yasaklamasının ardından Aralık 2022'de yasaklandı. BBC, toplam 100 Afgan kadının bu bursları kazanmayı başardığını bildiriyor. Yurt dışında yaşayan bazı Afgan öğrenciler şimdiden Dubai'ye gitti.
23 Temmuz Çarşamba günü Natkai ailesiyle vedalaşarak havalimanına doğru yola çıktı. Ancak umutları çok geçmeden suya düştü. Sesi kırılarak açıklama yaptığı gazeteciye, "Taliban yetkilileri biletlerimizi ve öğrenci vizelerimizi görünce kızların öğrenci vizesiyle Afganistan'dan ayrılmasına izin verilmediğini söylediler" dedi.
Taliban kız öğrencilerin fotoğraflarını reklam panolarından bile sildi.
Seyahat etmekten vazgeçirdiler
Natkai, havaalanından geri çevrilen en az 60 kız öğrenciden biri. BBC'nin çektiği fotoğraflar, siyah başörtülü veya başörtülü genç kızların bagajlarının yanında şok ve yıkım içinde durduğunu gösteriyor.
Taliban, kadınların tek başına seyahat etmesini yasakladı ve onların yalnızca kocaları veya mahrem, erkek eskort olarak bilinen erkek kardeşleri, amcaları veya babaları gibi akraba bir erkek refakatçi ile birlikte yurtdışına çıkmalarına izin verdi.
Ancak bu bile yeterli değildi. Natkai, "Uçakta mahremi olan üç kız vardı" diyor. "Fakat Ahlak ve Fazilet Bakanlığı (Vice and Virtue ministry) yetkililer onları uçaktan indirdi." dedi. Öğrencilerin geri kalanı medyayla konuşamayacak kadar korkmuştu.
Şems Ahmed dediğimiz genç, kız kardeşine havaalanına kadar eşlik etti ve sıkıntısını anlattı. Ahmed, "Buradaki üniversiteler kapatıldıktan sonra burs kız kardeşime yeni bir umut verdi. Evinden umutla çıkıp gözyaşları içinde döndü. Bütün hakları elinden alındı." dedi.
Ahmed, bazı kadınların kendilerine eşlik edecek bir erkek refakatçinin vizesini ödemek için borç para bile aldıklarını ancak yine de durdurulduklarını ifade etti ve "Bu kızlardan bazıları o kadar çaresiz ve fakir ki. Dışişleri Bakanlığı'nın talep ettiği belge doğrulama ücreti için 400 Afgan (4 £, 5 $) değerinde paraları bile yok." dedi.
Dubai Üniversitesi kız öğrencilerin durdurulduğunu doğruladı
Dubai Üniversitesi ve Al Habtoor kız öğrencilerin durdurulduğunu doğruladı.
Al Habtoor, daha önce Twitter olarak bilinen sosyal medya X'te İngilizce bir video mesajı yayınladı. Kitapta Taliban yetkililerini eleştiriyor ve İslam'da kadın ve erkeğin eşit olduğunu söylüyor.
Videoda ayrıca havaalanında durdurulan Afgan bir kızın İngilizce sesli notu da yer alıyor.
Afgan öğrenci, "Şu anda havaalanındayız ancak ne yazık ki hükümet Dubai'ye gitmemize izin vermiyor" diyor. "Mahremi olanlara bile izin vermiyorlar. Ne yapacağımı bilmiyorum. Lütfen bize yardım edin." diye ekliyor.
Uluslararası tepki: Olağanüstü zulmün ötesinde önemli ve endişe verici bir adım
Taliban'ın bu son eylemi insan hakları grupları ve diplomatlar arasında endişe yarattı.
İnsan Hakları İzleme Örgütü'nün kadın hakları bölümü müdür yardımcısı Heather Barr yaptığı açıklamada, "Bu, Taliban'ın kızların ve kadınların eğitimini engelleyerek uyguladığı olağanüstü zulmün ötesinde önemli ve endişe verici bir adımdır. Bu, başkalarının çalışmalarına yardım etmelerini engellemek için onları esir tutmaktır." diyor.
Afganistan'ın eski Birleşmiş Milletler gençlik temsilcisi Shkula Zadran, kızları üniversite okumaktan vazgeçmemeye çağıran bir mesaj yayınladı.
Taliban herhangi bir açıklama yayınlamadı. Ahlak ve Fazilet Bakanlığı Sözcüsü Muhammed Sadık Akif Muhacir, BBC'ye olaydan haberdar olmadıklarını söyledi. Üst düzey Taliban sözcüsü Zabihullah Mücahit de seyahatte olduğunu ve herhangi bir bilgisi olmadığını söyleyerek yorum yapmaktan kaçındı.
Kaynak: Elipshaber Dış Haberler-Halide Tonga
Fotoğraflar: Getty Images
