Kafa Tv YouTube kanalına konuk olan jeolog Celal Şengör, petrolun ilk Sümerler'den beri çıktığını ve asfalt olarak kullanıldığını söyledi. Petrol nasıl bulunmuştur? sorusunu yanıtlayan Şengör, "Petrol çok basit bir şey. Petrol, tabakalar arasında birikmiş organik maddelerin fermantasyonu ile oluşuyor. Belirli bir sıcaklık ve basınç altında dönüşerek hidrokarbür dediğimiz yani içerisinde karbon ve hidrojen olan bir maddeye dönüşüyor. Bu belirli bir sıcaklıkta oluyor. Bu sıcaklığın altındaysanız petrol oluşmuyor." dedi.
Şengör, Türkiye'de petrol neden yok? sorusuna ise, "Sen dağ kuşağısın ezilmiş, başkalaşıma uğramış kayalardan oluşuyorsun" yanıtını verdi.
Şengör, yayında sorulan sorulara şu cevapları verdi;
Petrol olmasaydı ne olurdu?
Petrol olmasaydı patlamalı motorlar gelişmezdi. Dolayısıyla bugün gördüğünüz arabalar, tayyareler, vapurların çoğu olmazdı.
"Petrol, tabakalar arasında birikmiş organik maddelerin fermantasyonu ile oluşuyor"
Petrol nedir, nasıl bulunmuştur?
Petrol çok basit bir şey. Petrol, tabakalar arasında birikmiş organik maddelerin fermantasyonu ile oluşuyor. Belirli bir sıcaklık ve basınç altında dönüşerek hidrokarbür dediğimiz yani içerisinde karbon ve hidrojen olan bir maddeye dönüşüyor. Bu belirli bir sıcaklıkta oluyor. Bu sıcaklığın altındaysanız petrol oluşmuyor. Bu sıcaklığın üzerindeyseniz doğal gaz oluşuyor. Çok fazla üzerine çıkarsanız etomorfize oluyor hiçbir şey olmuyor. Dolayısıyla belirli bir sıcaklık aralığında çökel havzalarında oluşan bir sıcaklık ve petrolün yoğunluğu sudan az olduğu için hemen tırmanmaya başlar. Tırmanmak nedir? Tabakalı bir istif düşünün. O tabakalı istifi kıvırırsanız petrol o kıvrımın en üzerine gider oturur. Eskiden petrol aramalarında o kıvrımların üzeri aranırdı, onlar delinirdi. En yukarıda su vardır ondan sonra petrol ve gaz gelir bunlar çıkartılır…
Niye fosil yakıt deniyor?
Fosilden oluşuyor çünkü. Belirli bir sıcaklık ve basınç şartına bağlı olarak. Eğer organik madde orada bol miktarda varsa petrol olur, o sıcaklığın üzerine çıkarsan gaz olur, altındaysan hiçbir şey olmaz fosil olarak kalır, çok üzerine çıkarsan kaya başkalaşıma uğrar hepsini imha eder.
"Arap yarımadasındaki petrolün oluştuğu yer eskiden bir kıta kenarı, okyanusa bakıyor"
Neden Orta Doğuda, Arap Yarımadası'nda bu kadar çok petrol var?
Bunların oluştukları yerlere bakmak lazım. Arap yarımadasındaki petrolün oluştuğu yer eskiden bir kıta kenarı, okyanusa bakıyor. Okyanusa baktığı yerde bol miktarda yukarıya organik madde çıkıyor bunlar kıta sahanlıkları üzerinde birikiyorlar kıta sahanlıkları sürekli olarak çöküyor. Bir kıta parçalanırken ısınıyor alttan sıcak manto geliyor ısınıyor. Bunlar birbirlerinden ayrılıyorlar, ondan sonra arada bir okyanus açılıyor bu sıcak yer okyanusun ortasında devam ediyor fakat bunlar giderek ondan uzaklaşıyorlar uzaklaştıkları zaman soğuyorlar, soğudukları zaman büzülüyorlar, büzüldükleri zaman yoğunlukları artıyor, yavaş yavaş çöküyorlar, çöktükleri zaman üzerlerinde bol miktarda sedimanter yani tabakalık kaya birikiyor. Örneğin Meksika Körfezi'nde bunların kalınlığı 16 km, Bengal Körfezi'nde 22 km. Kıta kabuğu üzerinde çökel kayası biriktirmenin limiti 17 km. 17 km'nin üzerine çıkamıyorsun fakat 17 kilometre çok ciddi bir sedimanter. Dolayısıyla bu tip yerlerde oluşuyor. Orta doğudaki petrol yataklarına, Umman’a Suudi Arabistan’a yani Birleşik Arap Emirlikleri’ne. Bunların hepsi oluştukları zaman doğuya bakan bir kıta kenarı bu kıta kenarlarına oluşumu aşağıya yukarı 252 225 milyon sene evvel oluşuyor. Bunun üzerinde sedimanlar çökeliyor ve doğuya bakan tetis okyanusundan gelen yukarıya süpürülen organik malzemeler burada birikiyor ve Muazzam miktarda petrol oluşuyor. Bugün mesela Sibirya'ya baktığın zaman dünyanın en büyük gaz yatakları Sibirya'da. Batı Sibirya havzasında gerilme ile oluşmuş, okyanus oluşturmamış gerilme ile oluşmuş. Muazzam kalınlıklar var orada sıcaklık biraz daha fazla olduğu için gaz oluşmuş. Meksika Körfezi, Amerika'nın en çok petrol aldığı yer. Orada da bir Atlantik tipi kıta kenarı var aynı Arabistan'daki gibi. Meksika Körfezi açılırken meydana gelmiş ve onun üzerinde de Muazzam miktarda sediman yani çökel birikmiş bu çökellerin içinde de petrol oluşmuş.
"Sümer’den beri petrol İlk çıktığında neft olarak, asfalt olarak çıkıyor"
Ülkemizde neden petrol yok?
Sen dağ kuşağısın ezilmiş, başkalaşıma uğramış kayalardan oluşuyorsun.
Petrol ilk nasıl bulundu?
Petrolün ilk kullanımı sızıntılarladır. Sümer’den beri petrol İlk çıktığında neft olarak, asfalt olarak çıkıyor. Bunları karak denilen tekneler vardır yuvarlaktır. Dicle üzerinde hayvanlar falan onlarla nakledilir bu karakları kaplamak için kullanıyor
"Petrolün yaygın olarak üretilmesi ilk defa Amerika Birleşik Devletleri’nde Titus filididir"
Petrolün ilk yakıt olarak kullanımı nasıldır?
Çinliler, Yanılmıyorsam 8. ya da 9. yüzyılda ilk defa kuyu deliyorlar. Chengdu havzasında petrol üretiyorlar ve onu lamba yakmakta kullanıyorlar. Petrolün yaygın olarak kullanılması, daha doğrusu yaygın olarak üretilmesi ilk defa Amerika Birleşik Devletleri’nde Titus filididir. Pensilvanya'nın Titus şehrinde albay Drake ve arkadaşları tarafından üretiliyor. Çünkü orada da bir ön ülke kıvrım kuşağı var aparajların oradaki antiklilerden deliyor albay Drake. İlk defa orada petrol üretiliyor. Fakat orada üretilen petrol yakıt için kullanılır. Lambalar için kullanılıyor.
Petrolün yükselişinin en temel faktörü otomobilin icadıdır denir mi?
Patlamalı motorların icadıdır çünkü otomobil icat ediliyor otomobilden birkaç sene sonra uçak icat ediliyor, bunu kullanıyorsun, patlamalı motorları kullanıyorsun sonra bakıyorlar ki gemiler için ideal bir şey bu. Dolayısıyla gemilere geliyor fakat petrolün yaygın ve çok zarar verecek kadar kullanılması fabrikalarda oluyor.
Dünyanın elinde var olan bildiğimiz petrol yataklarını hesaba katarsak ne kadarlık daha petrol var? Kaç yıllık daha yeter?
Bunu bilmiyoruz. Bugünkü yataklara bakarsak, 100-150 sene ama keşfedilmemiş o kadar çok şey var ki ne olacağını bilmiyoruz.
"Petrolün yerine en uygun enerji güneş enerjisidir"
Petrol bitiyor senaryosu gerçek olsa yerini ne alabilir?
Güneş. En uygun enerji güneş enerjisidir. Hidrojen alabilir ama o daha çok ileride yani hidrojen motorları kullanabiliriz ama öyle bir teknoloji henüz geliştirilmedi. Potansiyel enerji kaynağı olarak hidrojen çok iyi bir yakıttır ama hidrolojeni kullanabilmek için senin hidrojenin helyuma dönüşürmen lazım bunu bilimin üretmesi lazım. Bugüne kadar kontrollü bir füzyon yapılamadı, kontrolsüz yapıldı, hidrojen bombaları yapıldı ama bunu kontrollü yapmak lazım yani bir füzyon reaktörü oluşturmak lazım.
19 yüzyılda batının orta doğudaki petrolü keşfetmesi dünya tarihini bambaşka bir noktaya getirdi, bu doğru bir tez mi?
Hayır. Orta doğudaki petrollere batılılar el koymaya kalktılar. Ortadoğu petrollerinden daha efektif bir şekilde istifade edilebilecekti. Yani şu anda dünyanın en verimli petrol sahaları ortadoğuda ama dünyanın en verimli gaz sahaları orta doğuda değil Sibirya’da. Sibirya üretiyor. 20 yüzyılın başından itibaren patlamalı motorların devreye girmesi ile petrol kullanımında muazzam bir artış oldu. Onun için petrol çok kıymete bindi. İngilizler, Musul ve Kerkük'ü bize bırakmamışlar.
Petrol olmasaydı daha huzurlu bir dünya olur muydu?
Dünyanın huzurlu olması için insanların akıllı olması lazım. Öyle bir şart yok yani petrolün bulunması insanlara muazzam imkanlar açtı.
