Özel Haber: Deniz Dalgıç
Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Strateji ve Bütçe Başkanlığı'nca hazırlanan Türkiye ekonomisinin 3 yıllık hedef ve politikalarının bulunduğu Orta Vadeli Program (OVP) belli oldu. 2024-2026 dönemini kapsayan büyüme, enflasyon, kişi başına düşen milli gelir, dolar kuru, bütçe açığı, işsizlik gibi önemli başlıkların bulunduğu OVP’de enflasyon ve işsizlikteki tek hane hedefi dikkat çekti. Ekonomist Murat Birdal, büyüme hedeflerinin aşağı çekildiğini, enflasyon tahmininin ise belirgin bir şekilde yukarı çıkarıldığına dikkat çekerek “Büyüme tahminine paralel olarak işsizlik tahmininde önümüzdeki sene için yukarı yönlü bir revizyon söz konusu. Dolayısıyla burada biraz daha ‘piyasa gerçeklerine yakınlaşma hedefi’ göze çarpıyor” dedi. Merkez Bankası'nın son enflasyon raporunda ortaya koyduğu enflasyon tahminin şimdiden ‘boşa çıktığını’ belirten Birdal, “Merkez Bankası'nın enflasyon tahmininin büyük bir sapmayla boşa çıkması bence ciddi bir kredibilite problemini ortaya çıkarıyor” diye konuştu.
“Gerçeklerle tutarlı bir program ortaya koyma kaygısı göze çarpıyor”
Ekonomist Murat Birdal, Türkiye ekonomisinin sonraki 3 yılı için yol haritası niteliğinde olan Orta Vadeli Program’ı ELİPS HABER’e değerlendirdi. Birdal, OVP’ye ilişkin ilk izlenimlerini şu sözlerle aktardı:
“Orta Vadeli Program’ın geneline baktığımızda; birincisi büyüme hedeflerinin aşağı çekildiğini, enflasyon tahmininin ise belirgin bir şekilde yukarı çıkarıldığını görüyoruz. Büyüme tahminine paralel olarak işsizlik tahmininde de en azından önümüzdeki sene için yukarı yönlü bir revizyon söz konusu. Dolayısıyla burada biraz daha ‘piyasa gerçeklerine yakınlaşma hedefi’ ve ‘gerçeklerle daha tutarlı bir program ortaya koyma’ kaygısı göze çarpıyor.”
“Yıl sonunda enflasyonun yüzde 70’lere tırmandığını göreceğiz”
Birdal, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın (TCMB) son enflasyon raporunda ortaya koyduğu enflasyon tahmininin şimdiden ‘boşa çıkmış durumda’ olduğunu belirterek, “2023 yıl sonu enflasyonu hedefi bu orta vadeli programda yüzde 65 olarak revize edildi. Bunun yıl sonunda yüzde 70’lerin üzerine tırmandığını göreceğiz. Muhtemelen ekim raporunda bu rakam yukarı yönlü revize edilecek. Daha önceki Orta Vadeli Program’da dile getirilen enflasyon tahmini yüzde 24,9 seviyesindeydi. Bu kadar büyük sapmalar, Merkez Bankası ve hükümetin yaptığı tahminler arasındaki bu uçurum endişe verici” dedi. Beklentilerin aşağı yönlü çekmeye çalışıldığını anlatan Birdal, “Ancak bu kadar gerçekten uzak tahminler dile getirerek büyük ölçüde güvenilirliklerini yitiriyorlar. Bu yeni Merkez Bankası yönetimi için de söz konusu. Temiz bir sayfa açmak yerine bazı tavizler vermekle birlikte geçmiş politikaları devam ettirdiklerini ve yine o gerçekten uzak tahminleri sürdürdüklerini görüyoruz. Çünkü bu kadar kısa bir sürede Merkez Bankası'nın enflasyon tahmininin bu dönemle büyük bir sapmayla boşa çıkması bence ciddi bir kredibilite problemini ortaya çıkarıyor” diye konuştu.
“Her şeye rağmen iyimserlik göze çarpıyor”
Birdal, Orta Vadeli Program’ın genelinde her şeye rağmen bir iyimserliğin göze çarptığını ifade ederek, “Mesela bir dolar kuru tahmini var. Öte taraftan bir cari açık tahmini var. Cari açık tahminine baktığımızda 2024 yılında yüzde 3 seviyesinde Gayri Safi Yurtiçi Hasıla’ya oranının gerilediğini görüyoruz. Ancak dolar kuru açısından baktığımızda orada iyimser bir tahmin var. Muhtemelen gerçekleşecek enflasyonun altında kalacak. Çünkü bu sene yüzde 70’lerde, önümüzdeki senenin özellikle ilk 6 ayında zirvesini görmesini bekliyoruz ki en iyimser tahminde dahi o rakam yüzde 80’lerin üzerine çıkacaktır. Böyle bir ortamda dolar kurundaki artışın çok daha sınırlı kalması reel kuru değerlendirecek. Türk lirası reel kurunu değerlendirecek. O da dış ticaret açığını büyütecek bir etki yaratacaktır” ifadelerini kullandı.
“Alım gücü daralan emekçi kesim daha zor günler yaşayacak”
OVP yapılırken bahsettiği konuların göz önüne alınmadığını söyleyen Birdal, “O iyimser hedefleri telaffuz etmek adına yine aynı şekilde burada bir bütçe açığının Gayrisafi Yurt İçi Hasıla’ya oranına dönük olarak yapılan tahminlere değinmek lazım diye düşünüyorum. 2024 yılında özellikle burada ciddi bir toparlanmayla yüzde 2,5 seviyesine gerileyeceği bütçe açığının Gayrisafi Yurt İçi Hasıla’ya oranı telaffuz edilmiş. Bu düşündürücü” dedi. Bu kadar güçlü bir toparlanmanın özellikle seçim senesinde gerçekleşmesinin zor olduğunu kaydeden Birdal, “Yılın ikinci yarısında özellikle burada alındığını göreceğiz. Zaten hem Cumhurbaşkanı hem de Bakan bunu vurguladı. Ancak şöyle bir gerçek var. Bu büyük ölçüde personel giderleri üzerinden yani hükümetin en kolay kontrol edebildiği kalem üzerinden gerçekleşecek. O da yükselen enflasyon karşısında zaten büyük ölçüde alım gücü daralan geniş emekçi kesimin daha da zor günler yaşayacağını gösteriyor” diye konuştu.
“Enflasyonun tek haneye düşmesi mümkün değil”
Birdal, OVP’de yer alan 2026 yılı için tek haneli enflasyon hedefini gerçekçi bulmadığını dile getirerek, “Bundan 2 ay sonrasını göremeyen bir ekonomi idaresinin bundan 2 sene sonrasına dair yaptığı tahminler üzerine konuşmak gerçekten çok zor. Hiçbir şekilde öyle 2 sene içerisinde enflasyonun tek haneye düşmesini mümkün görmüyorum. Orada en olumlu senaryoda yavaş yavaş çift haneli yüzde 20’nin hemen altına bir seviyeye oturması eklenebilir ama şu anda o yönde de bir tablo yok” açıklamasında bulundu.
Seçimden sonra uygulanan politikaların gözlemlenmesi gerektiğini vurgulayan Birdal, “O zamana kadar ben burada etkili bir adım atılabileceğini düşünmüyorum. Esas bu mali ve para politikasındaki sıkılaşmanın etkileri mart ayından sonra ikinci çeyrek hatta yılın ikinci yarısından itibaren daha net görülecektir” şeklinde konuştu.
