Her yıl Haziran ayının son haftası dünya genelinde LGBTİ+ Onur Haftası olarak kutlanıyor. Bütün aya yayılan kutlama ve etkinlikler nedeniyle de Haziran ayı Onur Ayı olarak adlandırılıyor. Her ülkede farklı tarihlerde de olsa Haziran ayının son haftası içinde, bütün LGBTİ+ topluluğunun katıldığı kalabalık ve şenlikli bir Onur Yürüyüşü yapılıyor. Onur Ayı ve etkinliklerinin ve yürüyüşünün amacını LGBTİ+ topluluğunun tüm dünyada görünürlüğünü arttırmak, hak mücadelesini ve dayanışmasını güçlendirmek ve paylaştıkları ortak tarihi kutlamak olarak özetleyebiliriz.
Onur Yürüyüşü’nün Tarihi: Stonewall Ayaklanması
Onur Yürüyüşü ilk defa 1970 yılında NewYork Manhattan’da Stonewall Ayaklanması olarak bilinen olayın yıldönümünde, 2000 kişinin katılımıyla yapıldı. 1969 yılının 28 Haziran’ında NewYork’ta başlayan ve 4 gün süren Stonewall Ayaklanması LGBTİ+ hak mücadelesi tarihinde bir dönüm olarak anılır. Bu ilk Onur Yürüyüşü feminist biseksüel Brenda Howard‘ın liderliğinde düzenlenmişti.
O yıllarda LGBTİ+ hakları tüm dünyada olduğu gibi ABD’de de çok zayıftı. Açık olarak LGBTİ+ olmak her alanda toplum dışına itilmek demekti. O günlerde bar ve kafeler LGBTİ+’lara servis vermiyor ve bu tür işletmeler polis tarafından sürekli baskınlara uğruyor ve LGBTİ+’lar gözaltına alınıyor ve fişleniyorlardı. 28 Haziran 1969’da Manhattan’daki StoneWall Inn adlı bar sık sık olduğu gibi o gün de bir baskına uğradı ve ilk defa o gün açıkça “Eşcinsel olmaktan utanmıyoruz” diyerek polise karşı direnen bir grubun başlattığı direniş büyüdü, 4 gün süren olaylar sırasında yüzlerce kişi yaralandı ve gözaltına alındı. Bu direniş, LGBTİ+ hak mücadelesinin bir dönüm noktası olarak Stonewall Ayaklanması adıyla tarihe geçti.
Olaydan sonra kapanan Stonewall Inn daha sonra 2007 yılında restore edilerek yeniden açıldı. 2016 yılında ise dönemin ABD Başkanı Barack Obama tarafından ulusal anıt statüsüne alındı.
Türkiye’de Onur Ayı ve Onur Yürüyüşü Tarihi
Türkiye’de Onur Haftası ilk kez 1993 yılında “Cinsel Özgürlük Haftası” adı ile kutlanmak istendi, ancak İstanbul Valiliği etkinliklere izin vermedi ve etkinlikler için yurtdışından gelen konukları sınır dışı etti. Valiliğin bu müdahalesi, İstanbul’da örgütlü LGBT dayanışmasının ve hareketinin de başlangıcı oldu, Lambdaistanbul ve Kaos GL’nin temelleri atıldı. Bu engellemeye rağmen 1994 yılından bu yana Türkiye’de Onur Haftası çok çeşitli etkinliklerle kutlanmaya devam ediyor. Onur Yürüyüşü ise ilk kez 29 Haziran 2003’te 40 kişinin katılımıyla yapılabildi. Daha sonra her yıl kalabalıklaşan, gittikçe toplumun her kesiminden destek görmeye, sanatçı ve siyasetçilerin katılımıyla da güçlenmeye başlayan Onur Yürüyüşü’ne 2010 yılında 3000 kişi katıldı. 2013 yılında yapılan 11. Onur Yürüyüşü Gezi Direnişi’nin de ivmesiyle Türkiye’deki en kalabalık Onur Yürüyüşü oldu. 100.000 kişi bu yürüyüşe katıldı.
“Alışın Burdayız” “Susma Haykır, Eşcinseller Vardır” gibi sloganlar Türkiye Onur Yürüyüşü tarihinde en çok duyulan sloganlar oldu.
2015 yılından itibaren şiddetli polis müdahalesine maruz kalan Onur Yürüyüşü, 2016’da İstanbul Valiliği tarafından yasaklandı. 2015’ten bu yana Onur Yürüyüşü çeşitli illerde, ODTÜ Boğaziçi Üniversitesi gibi üniversitelerde polis müdahalesi ve yasaklara rağmen küçük de olsa gruplar tarafından yapılmaya devam ediyor. Biz de LİSTAG aileri olarak 2008 yılından beri çocuklarımızla beraber yürüyoruz.
