Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Hafize Gaye Erkan, yılın dördüncü enflasyon raporunu açıkladı. Merkez Bankası Başkanı Hafize Gaye Erkan, enflasyon tahminlerini 2023 yılı için yüzde 65, 2024 için yüzde 36 ve 2025 için yüzde 14 olarak güncellendiğini bildirdi. Erkan, enflasyonda geçici bir yükselişe şahit olduklarını, enflasyon görünümünde belirgin bir iyileşme sağlanana kadar parasal sıkılaştırmaya devam edeceklerini de vurguladı.
Merkez Bankası Başkanı Erkan, 2024 yılının ikinci yarısında güçlü ve sürekli bir dezenflasyon sürecinin başlayacağını öngördüklerini söyledi.
Modelleme çerçevelerini, tahmin performansını iyileştirmeye yönelik olarak, büyük şokların doğrusal olmayan etkilerini içerecek şekilde güncellediklerini belirten Erkan, gelecek döneme ilişkin enflasyon beklentilerini anlattı.
Erkan, "Bu yıl sonu tahmin orta noktalarını 2023 için yüzde 65, 2024 için yüzde 36 ve 2025 için yüzde 14 olarak güncelledik. Tahmin aralıklarının alt ve üst noktalarını da 2023 yılı için yüzde 62 ve 68, 2024 yılı için ise yüzde 30 ve 42 olarak revize ettik. Bu noktada, iki hususun altını çizmek isterim. İlk olarak, jeopolitik riskler ve yönetilen/yönlendirilen fiyatlara ilişkin belirsizliklerin artması nedeniyle tahminlerimiz üzerindeki belirsizlik aralığını genişlettik. İkinci olarak, tahminlerimizi yukarı yönlü güncellemiş olsak da dezenflasyonun başlama zamanı, hızı ve seyrinde bir değişiklik olmayacağını değerlendiriyoruz." diye konuştu.
Erkan, tahmin patikasının detaylarına ilişkin de şu bilgiyi verdi:
"Temmuz ve ağustos aylarındaki yüksek oranlı artışların ardından, tüketici fiyatlarındaki aylık artış eylülde zayıflamıştır. Öncü göstergeler, aylık enflasyonda başlayan yavaşlamanın ekim ayında sürdüğüne işaret etmektedir. Para politikası karar metinlerimizde belirttiğimiz gibi, aylık enflasyonun ana eğiliminde de gerileme bekliyoruz. Bununla birlikte, aylık enflasyon patikasında kasım, ocak ve mayıs aylarında para politikasının etki alanı dışında kalan unsurlara bağlı olarak geçici yükselişler olacağını değerlendiriyoruz. Örneğin, kasım ayında doğal gaz tüketiminin artmasıyla birlikte, hanelerin bedelsiz kullanım sınırını aşacağını öngörüyoruz. Bu durum, enflasyonda yukarı yönlü mekanik bir etki oluşturarak, aylık enflasyonun kasım ayında geçici olarak yükselmesine sebep olacaktır. 2024 yılı ocak ayında ise Asgari Ücret ayarlaması, fiyatları zamana bağlı belirlenen hizmet kalemlerindeki gelişmelerin ve otomatik vergi güncellemelerinin devreye girmesini bekliyoruz."
Mayıs 2024'te doğal gaz kaynaklı baz etkileriyle yıllık enflasyonda tepe noktasının gerçekleşmesini beklediklerini vurgulayan Erkan, 2024'ün ikinci yarısında parasal sıkılaştırmanın birikimli etkilerinin de devreye girmesiyle güçlü ve sürekli bir dezenflasyon sürecinin başlamasını öngördüklerini bildirdi.
"Parasal sıkılaştırmaya devam edeceğiz"
Erkan, bu yıl sonuna ilişkin enflasyon tahminlerindeki 7 puanlık yukarı güncellemenin 2,9 puanının Temmuz Enflasyon Raporu'ndaki öngörülerin üzerinde gerçekleşen enflasyonun yansıması olduğuna işaret ederek, "1,3 puan gıda fiyatlarındaki gelişmeler kaynaklıdır. Başta petrol olmak üzere enerji ithalatı fiyatlarındaki gelişmelerin etkisi ise 2 puandır. Tahminlerimizi 2024 yıl sonu için ise 3 puan güncelledik. Bunun 1,4 puanlık kısmı enflasyonun mevcut seviyesinin önceki raporda tahmin edilenden yüksek olmasının getirdiği etkidir. 1,5 puanı ise yönetilen-yönlendirilen fiyatlardan gelmektedir. Çıktı açığının tahminler üzerindeki etkisi ise düşürücü yönde olmuştur." diye konuştu.
Halen, öngördükleri dezenflasyon ve istikrar süreçlerinden önceki geçiş döneminin yaşandığını belirten Erkan, geçiş döneminde, Temmuz Enflasyon Raporu'nda da şeffaf bir şekilde paylaştığı üzere, enflasyonda geçici bir yükselişe şahit olduklarını anlattı.
Erkan, bu süreçte enflasyondaki düşüşün sürdürülebilir şekilde başlamasını sağlayacak zemini özenle hazırladıklarına dikkati çekerek, şu değerlendirmede bulundu:
"Para politikasının enflasyon üzerindeki etkisi, talebin yanı sıra beklentiler, varlık fiyatları, finansal koşullar ve krediler gibi çeşitli kanallar tarafından belirlenmektedir. Bu çerçevede, parasal aktarım, birkaç çeyreğe yayılan etkilerle gerçekleşmektedir. Enflasyon görünümünde belirgin bir iyileşme sağlanıncaya kadar parasal sıkılaştırmaya devam edeceğiz. Parasal sıkılaştırma sürecimizin etkilerini, büyük ölçüde, dezenflasyonu tesis edeceğimiz 2024 yılında göreceğiz. Dezenflasyon döneminde, döviz kuru istikrarı, cari işlemler dengesinde iyileşme, sermaye akımlarında kalıcı güçlenme ve rezervlerde artış devam edecektir. Dezenflasyon dönemini, öngörülebilirliğin artacağı, enflasyonun tek haneli rakamlara ulaşacağı ve kaliteli büyümenin yanı sıra enflasyondaki düşüşün kalıcı olarak sağlanacağı istikrar dönemi takip edecektir. Tüm araçlarımızı enflasyon tekrar tek haneye ve orta vadeli hedefimize gerileyene kadar kararlılıkla kullanmaya devam edeceğimizi bu vesileyle yeniden vurgulamak isterim."
Erkan, mevsimsellikten arındırılmış B endeksi aylık enflasyonunun, ağustosta yüzde 9,7'den eylül itibarıyla yüzde 5'in altına, C endeksi aylık enflasyonunun da ağustosta yüzde 9,1'den eylülde yüzde 5,5'e gerilediğini söyledi.
Bu çerçevede, maliyet kaynaklı şokların enflasyona normalden yüksek bir geçişkenlikle ve büyük oranda yansıdığını ifade eden Erkan, ekim ayı öncü göstergelerinin de aylık enflasyondaki gerilemenin süreceğini gösterdiğini bildirdi.
Erkan, parasal sıkılaştırma adımlarının birikimli etkileriyle enflasyonun ana eğilimini zayıflatmaya devam ederek, dezenflasyonu 2024'te tesis etmeye kararlı olduklarını vurguladı.
Parasal sıkılaştırma sürecini bütünsel bir şekilde tasarladıklarını belirten Erkan, politika faizini yüzde 8,5'ten yüzde 35'e yükselttiklerini, haziran-ekim dönemindeki Para Politikası Kurulu toplantılarında aldıkları kararlarla politika faizini güçlü bir şekilde toplamda 26,5 puan artırdıklarını anımsattı.
Erkan, bu süreçte, faiz artırımlarının tamamlayıcısı olarak miktarsal sıkılaştırma ve seçici kredi politikalarını da devreye aldıklarını belirterek, şöyle devam etti:
"Bu kapsamda, kur korumalı mevduat hesaplarına zorunlu karşılık oranları getirdik ve söz konusu oranları, ilk aşamada yüzde 15 olarak belirledik. Sonrasında ise zorunlu karşılık oranlarını 6 aya kadar vadeli kur korumalı mevduat hesapları için yüzde 25'e artırırken daha uzun vadeli hesaplar için yüzde 5'e indirdik. Böylece, sterilizasyon yoluyla toplam 700 milyar lira tutarında miktarsal sıkılaştırma yapılmıştır. Bugün itibarıyla yürürlüğe giren kararımızla zorunlu karşılık oranlarını beşer puan daha artırarak ilgili vadelerde sırasıyla yüzde 30 ve yüzde 10'a çıkardık. Buna ek olarak, yabancı para mevduata Türk lirası olarak tesis edilmek üzere ilave yüzde 4 zorunlu karşılık tesisi kararı aldık. Böylece, ilave 350 milyar lira likiditenin daha sistemden çekilmesiyle toplam sterilizasyon 1 trilyon liranın üzerine çıkacaktır."
"Bankacılık sektöründe daha sağlıklı bir denge oluştu"
Seçici kredi sıkılaştırması bağlamında ise bir yandan talebi dengelemeye katkı sağlarken diğer yandan ekonominin üretim kapasitesini korumayı önemsediklerini vurgulayan Erkan, bu çerçevede aşırı yurt içi talebi sınırlamak amacıyla taşıt kredileri ve ticari kredilerin büyüme sınırını indirdiklerini anlattı.
Erkan, kredi kartı azami faiz oranlarını politika faizi artışına paralel olarak yükselttiklerine dikkati çekerek, "Diğer taraftan, ihracat, yatırım ve tarım kategorilerine yönelik ticari kredilerde ise kredi büyüme sınırı bulunmamakta olup faiz oranı sınırı da daha düşük olarak korunmuştur. Bu adımlarla makro ihtiyati çerçevenin sadeleştirilmesi sürecinde, faiz eşik değerini ihtiyaç kredilerinde tek kademeye çekerken ticari kredilerde kaldırdık." ifadelerini kullandı.
Bunun yanı sıra kredi büyümesinde ve dağılımında son dönemde gözlenen sağlıklı seyre bağlı olarak akım kredilerde menkul kıymet tesisi ve harcama mukabilinde kredi kullanımı uygulamalarını kaldırdıklarını belirten Erkan, toplam mevduatta Türk lirası payının artırılması amacıyla Türk lirası mevduata geçişi özendirecek yönde sadeleşme adımları attıklarını dile getirdi.
Erkan, bu süreçte, kur korumalı mevduattan Türk lirası mevduata geçişe yönelik, menkul kıymet düzenlemesinden çıkarak komisyon düzenlemesini getirdiklerini hatırlatarak, Türk lirası mevduata yönelik adımların, parasal aktarım mekanizmasının güçlendirilmesi açısından kritik önemde olduğunu kaydetti.
