Greenpeace Plastik Kampanya Sorumlusu Nihan Temiz Ataş, plastiklerin üretiminden bertarafına kadar olan süreçte çevresel ve sağlık açısından ciddi tehditler oluşturduğunu vurguladı. Plastiklerin %99’unun fosil yakıtlardan üretildiğine dikkat çeken Ataş, bugüne kadar üretilen plastiklerin sadece %9’unun geri dönüştürülebildiğini, geri kalanının ise yakılarak, gömülerek ya da doğaya karışarak küresel bir kriz yarattığını belirtti.
Adana örneği: Yasadışı plastik atıkların tahribatı
Ataş, Adana’da 2021 yılında İngiltere ve AB ülkelerinden gelen plastik atıkların yasadışı şekilde dökülüp yakıldığını hatırlatarak, bu durumun çevre ve sağlık üzerinde derin etkiler bıraktığını ifade etti. Bölgede alınan su, toprak ve kül örneklerinde kansere neden olduğu bilinen dioksin ve furan oranlarının, temiz toprak seviyelerine kıyasla 400 bin kat daha fazla olduğu tespit edildi. Ataş, bu maddelerin sadece kansere değil, hormonal bozukluklara, bağışıklık sistemi tahribatına ve erken doğumlara da yol açtığını söyledi.
Çocuklarda sinir sistemi üzerinde etkiler
Adana’daki araştırmalar, kurşun gibi toksik maddelerin özellikle çocukların sinir sistemi, öğrenme yetileri ve davranışsal gelişimleri üzerinde olumsuz etkileri olduğunu ortaya koydu. Ataş, temiz toprak seviyeleriyle karşılaştırıldığında, Adana’daki kurşun oranlarının 100 kat daha yüksek olduğunu belirtti.
Plastik atık ticaretinde Türkiye’nin rolü
Türkiye’nin plastik atık ithalatında önemli bir aktör olduğuna dikkat çeken Ataş, atık yönetimi altyapısının yetersizliği ve coğrafi konumunun bu krizi daha da derinleştirdiğini söyledi. Ataş, Türkiye’nin uluslararası anlaşmaların daha bağlayıcı ve net hükümler içerecek şekilde revize edilmesini talep etmesi gerektiğini vurgulayarak, aksi takdirde plastik atık ticaretinin küresel plastik kirliliğiyle mücadelede ciddi bir boşluk yaratacağını belirtti.
Kadın ve çocuklar daha fazla etkileniyor
Plastiklerin sağlık üzerindeki etkilerinin kadınlar ve kız çocukları için daha fazla risk oluşturduğunu dile getiren Ataş, “Plastikler hormonal ve üreme sistemlerini bozarak nesiller boyu aktarılabilecek sağlık sorunlarına yol açıyor. Ayrıca, geri dönüşüm süreçlerinde çoğunlukla savunmasız gruplar, kayıt dışı göçmenler ve çocuklar çalıştırılıyor, bu da sorunun insani boyutunu gözler önüne seriyor” dedi.
Çözüm: Sıkı düzenlemeler ve uluslararası işbirliği
Ataş, plastik atık krizinin çözümünün bireysel çabalardan çok devletlerin sıkı düzenlemeleri ve uluslararası anlaşmalarla mümkün olabileceğini vurguladı. Plastik atık ithalatının tamamen yasaklanması ve denetimlerin artırılması gerektiğini belirten Ataş, mevcut para cezalarının caydırıcı olmadığını ve birçok firmanın bu cezaları bir “iş gideri” olarak gördüğünü söyledi.
