Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz ile Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Kamuda Tasarruf ve Verimlilik Paketi’ni açıkladı. Cumhurbaşkanlığı Külliyesi'nde düzenlenen toplantıda konuşan Cevdet Yılmaz'ın konuşmasından öne çıkanlar şöyle:
"Kamu tüketimi ve yatırım harcamalarında verimliliği esas alıyoruz"
"Sayın Cumhurbaşkanımız 'Tasarruf kültürünü yaygınlaştırmamız gerekiyor. Daha az kaynak kullanarak daha fazla etkide bulunacak projelere ağırlık verecek' ifadelerini kullanmıştır. Tasarruf ve verimli kaynak kullanımı konusunda yaptığımız bu güncellemede iki önemli gelişme etkili olmuştur. Birincisi geçen yıl yaşadığımız, tarihimizin en büyük deprem afetinin yararlarını süratle sarma ihtiyacımız, ikincisi ise pandemi sonrası tüm dünyanın gündemi haline gelen enflasyon ile ülkemizin kararlı bir şekilde mücadele etme azmidir. Bugün sunduğumuz paket tek başına değil, bütüncül bir çerçevede ortaya koyduğumuz, birbirini destekler mahiyette diğer paketler ile birlikte anlam ifade etmektedir.
Kamuda tasarruf programımız ile sadece zorunlu olmayan harcamaları azaltmakla kalmıyor aynı zamanda kamu tüketimi ve yatırım harcamalarında verimliliği esas alıyoruz. Kamu hizmetlerini aksatmadan, güncel ihtiyaçlara odaklanıp önceliklendirme yaparak yeni yöntemleri ve teknolojileri kullanmak suretiyle, birim kaynakla daha fazla sonuç üretmeyi hedefliyoruz.
"Depremlerin ilk aşamada hesap edilen maliyeti 104 milyar doları buldu"
Değerli basın mensupları, geçen yıl yaşadığımız depremlerin ilk aşamada hesap edilen maliyeti 104 milyar doları bulmuştur. Sadece merkezi idare bütçesinden deprem için tahsis edilen ödenek 2023 yılında 960 milyar dolar Türk lirasıdır. 2024 yılı başlangıç ödeneği ise 1 trilyon 28 milyon TL olmuştur. Bu ödenekler azalmakla birlikte önümüzdeki yıllarda da devam edecektir. Bu büyük ilave yükün bütçe açıkları üzerinde oluşturduğu etki ortadadır. Geçen yıl bütçe açığımızın milli gelire oranı yüzde 5,2 olurken, deprem harcamaları hariç tutulduğunda bu açık yüzde 1,6 seviyesine kadar gerilemektedir. Bu yılın bütçesi hazırlanırken belirlenen yüzde 6,4 oranındaki açığın da önemli bir kısmı deprem bağlantılı harcamalardan kaynaklanmaktadır.
Kamuda Tasarruf ve Verimlilik Paketi, toplum olarak depremin yaralarını sarma konusunda milli dayanışma sergilediğimiz bir dönemde deprem harcamalarından en küçük bir fedakarlık yapmadan, kamu dengelerini sağlıklı bir şekilde sürdürme politikalarımızı sağlamaktadır. Bu zorlu süreçte depremzede kardeşlerimizin yanında olan kamu, özel kesim ve sivil toplumdan olan her bir kişiye teşekkürlerimi sunuyorum.
Ortaya koyduğumuz yeni paketimiz bir yandan deprem bağlantılı çalışmalara güç verirken, diğer yandan halkımızın temel sorun olarak gördüğü enflasyon konusunda yürüttüğümüz kararlı mücadeleye katkı sunmaktadır. Enflasyon ile mücadelede para politikalarının yanı sıra, maliye politikaları ve yapısal reformlar önem taşımaktadır. Orta vadeli programımız da bu çerçeve ile şekillendirilmiştir.
"Kamunun tasarruf yapması daha az bütçe açığına yol açacaktır"
Kamunun tasarruf yapması ve verimliliği artırması daha az bütçe açığına ve daha az kamu borçlanmasına ve faiz yüküne, makro tasarruf oranımızın artmasına ve daha az cari açığıa yol açacaktır. Talep yönlü katkısının yanı sıra, bitme aşamasına yakın projelere, sulama ve rekabet gücünü artırıcı altyapılara yoğunlaşan kamu yatırımları arz yönlü artış ile de enflasyon ile mücadelemizi güçlendirici etkide bulunacaktır.
"2026 yılında tek haneli enflasyona ulaşmaya kararlıyız"
Orta vadeli programımızın enflasyonu düşürmeye yönelik politikalarının yıllık bazda belirgin sonuçlarını bu yılın ikinci yarısında görmeye başlayacağız. Gelecek yıl yüzde 20'nin altında, 2026 yılında ise tek haneli enflasyona ulaşmaya kararlıyız. Geçmişte başardık, yine başaracağız. Bunu sağlarken büyümeyi , istihdamı ve sosyal dengeleri azami oranda gözetmeye devam edeceğiz. Amacımız istikrar içerisinde büyümek ve kalıcı sosyal refah artışı sağlamaktır. Bu paket ve izleyen diğer çalışmalarımız ile geçen yıl olduğu gibi bu yıl da bütçe açığının milli gelire oranını başlangıçta öngörülenin altında gerçekleştirmeyi planlıyoruz.
Geçen yıl milli gelire oranla yüzde 6,4 olarak tahmin edilen bütçe açığı yıl sonunda yüzde 5,2 olarak gerçekleşmiştir. Oldukça olumlu bir performans sergilenmiştir. Bu yıl sonunda da benzer bir oranla hatta mümkünse daha fazla bir iyileşmeyi hedefliyoruz. Harcama disiplininin yanı sıra tahsilat oranlarını artırma, kayıt dışılıkla daha etkin mücadele ile, kamu gelirlerinde sağlayacağımız iyileşme ile, ilave paketlerle bunu başaracağımıza inanıyoruz.
"Tedbirleri hayata geçireceğiz"
Değerli basın mensupları, bugün sunulacak olan tasarruf ve verimlilik paketi geçmişten bazı farklılıklar arz etmektedir. Geçmişten çıkardığımız derslerle bu dönem aldığımız tedbirleri daha sıkı bir izleme sistemi ile hayata geçireceğiz. Ayrıca hesap verebilirlik mekanizmalarını güçlendirerek, haklı bir gerekçeye dayanmayan sapmaları engellemeyi amaçlıyoruz.
"Hazırlıklar Cumhurbaşkanımızın onayına sunulacaktır"
Bugün ilan edilen programın hayata geçirilmesinde, idari ve kanunu olmak üzere iki ayaklı bir çalışma yürütülmektedir. Kanun gerektirmeyen hususlar konusunda hazırlıkları son aşamaya gelmiş olan genelde taslağı kısa bir süre içerisinde, Sayın Cumhurbaşkanımızın onayına sunulacaktır. Kanun gerektiren hususlarda ise grubumuzla yürütmekde olduğumuz hususlar meclisimizin takdirine arz edilecektir. Yapılacak idari düzenlemeler, tüm kamu kurum ve kuruluşlarını kapsayacak bir anlayış içerisinde hazırlanmıştır. Genelgemizde düşünülen tek isitsna konumu gereği Türkiye Büyük Millet Meclisimizdir. Kanunu düzenleme gerektiren hususlarda parti farkı gözetmeksizin tüm grupların desteğini beklediğimizi özellikle ifade etmek istiyorum.
Son olarak, tüm bu çalışmalara vizyonu ve güçlü siyasi iradesi ile yön veren Sayın Cumhurbaşkanımıza şükranlarımızı sunuyorum. Çeşitli istişari ortamlarda fikirleri ile bu çalışmalarımıza katkıda bulunan tüm kişilerimize, kurum ve kuruluşlarımıza, meslek gruplarına ayrıca teşekkür ediyorum. Tasarruf ve Verimlilik Paketi'nin ülkemiz ve milletimize hayırlı olmasını diliyorum.
Bakan Şimşek: Düşük tek haneli enflasyon olmazsa olmazdır
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek'in konuşmasından öne çıkanlar şöyle:
Sayın Cumhurbaşkanı Yardımcımızın genel çerçevesini çizdiği program çerçevesine baktığımız zaman en önemli önceliğimiz hayat pahalılığını bir sorun olmaktan çıkartmak, yani enflasyonu tek haneye tekrar düşürmek. Refah için, sürdürülebilir büyüme için de düşük tek haneli enflasyon olmazsa olmazdır.
Enflasyon ile mücadelede tabi ki para politikası, gelkirler politikası, maliye politikası ve yapısal reformlar uyum içerisinde yönetiliyor. Bizler de bugün açıklayacağımız paket ile yakında ilave açıklayacağımız diğer tedbirler ile dezenflasyon sürecine katkıda bulunacağız. Kamuda Tasarruf ve Verimlilik Paketi'ni bu perspektifte hazırladık.
"Kamu olarak tasarrufa gidiyoruz"
Deprem yaralarını sardığımız bu dönemde kamu olarak tabi biz de tasarrufa gidiyoruz. Burada harcamaları disiplin altına alıyoruz. Bugüne kadar tasarruf yapılmadı değil, geçen sene aldığımız tedbirler ile bütçe açığını tedbir alınmasaydı 9-10'lara çıkacak bir açığı biz yüzde 5 gibi yönetilebilir bir orana çekebildik.
AK Parti, hükümetlerinin en önemli özelliklerinden bir tanesi mali disiplindir. Son 20 yılda bütçe açığının milli gelire oranı yüzde 2,4'dür. Dolayısıyla 20 yıllık performansa baktığınız zaman mali disiplinin kamuda verimliliği ve tasarrufun AK Parti hükümetlerinin önemli bir özelliği olduğu ortaya çıkacaktır. Dolayısıyla bu ilk tasarruf tedbirimiz değil, son da olmayacaktır.
Bu açıklayacağımız ilk paket de değil, son paket de olmaycak. Şunun altını çizmek istiyorum, önümüzdeki dönemde bu konu ile ilgili birçok adım atacağız. Bugünkü tedbir setini geçmişteki uygulamalardan farklı kılan 3 tane husus var. Birincisi orta vadeli programın özüne uygun olarak kamuda verimliliği artırarak tasarrufu amaçlıyoruz. İkinci olarak bu paket ile birlikte çok güçlü bir izleme, denetleme, raporlama ve yaptırım modelini hayata geçiriyoruz. Son olarak ise tedbirler, bütün kamuyu kapsayacak şekilde uygulanacaktır. Bütün kamu bu tedbir paketinin kapsamındadır.
Burada mali disiplin ülke açısından neden önemlidir? Hatırlatmak isterim. Kalıcı fiyat istikrarı için önemli bir destek mekanizması olarak görüyoruz. Ama burada doğal afetlere kaynak ayırmak, sadece bugün yaralarını sarmaya çalıştığımız asrın felaketi için değil, gelecekte olabilecek doğal felaketler için de sürekli mali alanımızın olması lazım. Yeşil dönüşüme, dijital dönüşüme kaynak aktarmamız gerekiyor. Bu da çok önemli bir alan.
"Tasarruf üzerinden biz dezenflasyona destek vereceğiz"
Düşük risk primi üzerinden ülkemizin uluslararası finans piyasalarından uzun vadeli ve makul maliyetlerle borçlanmasının önünü açmak için mali disiplin önemlidir. Diğer bir husus da tabi ki bütçe açığını azalttığımız ölçüde, nesiller arası adaleti de sağlıyoruz. Çünkü borçlanma demek gelecek nesillerin de yükümlülük altına girmesi demektir. Dolayısıyla, burada bizim yaklaşımımız mali disiplini sağlayarak ülkemizin dengelerini, ekonomik temellerini sağlamlaştırmaktır.
Kamuda harcama kontrolü ve tasarruf üzerinden biz dezenflasyona destek vereceğiz. Yatırımların öncelikli alanlara yönlendirilmesi ülke geleceği açısından, verimlilik ve uzun vadeli büyüme açısından çok kritik bir değişken. Kamu maliyesi alanında, önümüzdeki dönemde birçok alanda reform yapacağız ve bu reformaları sizlerle paylaşacağız.
"Harcama tedbirlerimizin 3 tane temel ekseni var"
Harcama tedbirlerimizin 3 tane temel ekseni var. Biri kamuda tasarruf, diğeri bütçe harcamalarında disiplin, bir diğeri, de kamu yatırımlarında verimliliktir. Kamu tasarruf alanları diye baktığımız zaman 8 öncelikli alana yoğunlaşıyoruz. Taşıtlar, binalar, kamu istihdamı, idari yapılanmada etkinlik, yurtdışı geçici görevler, enerji ve atık yönetimi, haberleşme giderleri ve diğer cari harcamalar başlığı altında bir yoğunlaşma var. İlk başlığımız tabi ki kamuda taşıtlar konusudur. Taşıt alanında, kamu filo yönetim sistemi ile kamuda taşıt sayısı ve kullanım standartlarını belirledik. Bu alanda etkinliği artırıyoruz.
Bu sistem, taşıt edinim, kullanım ve tasviye süreçlerini bütüncül bir anlayışla yönetmeyi sağlayacaktır. Plaka bazlı olarak satış envanterini ve taşıtlarla ilgili harcamaları takip edebileceğiz. Taşıtların, yaşı, kilometresi ve yıllık kullanımını izleyeceğiz ve verimli kullanımını sağlayacağız. Kurumlarımız sisteme veri girişine başladı. Tabi bu sistem ile hedefimiz ilerleyen aşamada taşıtların ortak bir havuzda toplanarak kurumlar arası kullanıma zemin hazırlanmasıdır. Bu da önemli bir husustur, biraz zaman alabilir.
"Yeni araç satın almayı ve kiralamayı 3 yıl süre ile durduruyoruz"
İkinci olarak ambulans, savunma güvenlik gibi alanlardaki zorunlu ihtiyaçlar hariç yeni araç satın almayı ve kiralamayı 3 yıl süre ile durduruyoruz. Mevcut kiralık taşıt sözleşmeleri de izin alınmadan yenilenmeyecek. Üçüncü olarak bütçe dışı kaynaklardan, taşıt kullanımını da çok sıkı kurallara ve izne tabi tutuyoruz. Ayrıca kanun ile izin verilenler hariç yabancı menşeili araç kullanımını da sonlandırıyoruz.
Dördüncü olarak ihtiyaç fazlası olan veya ekonomik ömrünü tamamlamış taşıtları tasviye edeceğiz. Bunun için özelleştirme idaresini görevlendireceğiz. Son olarak savunma güvenlik hariç toplu taşıma olan yerlerde, kamuda personel servisi hizmetini sözleşme bitiminde sonlandırmayı hedefliyoruz.
İkinci ana başlığımız kamu binaları; İlk olarak deprem riski olanlar hariç yeni bina alımı ve yapımını 3 yıl süre ile durduruyoruz. Kamu binalarına kişi başı metre kare standartı getirilmişti, bunun etkin bir şekilde uygulanmasını sağlayacağız. Mevcut binaların da kurumlar arasında etkin kullanımını sağlayacağız. Bu çerçevede, üçüncü olarak yeni bina kiralanmasına izin vermeyeceğiz. Mevcut kiralamaları da peyderpey sonlandıracağız.
"Yeni lojman ve sosyal tesis alımını, yapımını ve kiralanmasını süresis olarak kaldırıyoruz"
Dördüncü olarak, doğal afet ve güvenlik ile ilgili olanlar hariç yeni lojman ve sosyal tesis alımını, yapımını ve kiralanmasını süresis olarak kaldırıyoruz.
Beşinci husus savunma ve güvenlik hariç, mevcut sosyal tesisleri ekonomiye kazandıracağız. Binalar ile ilgili olarak son husus, lojman kiralarını ve sosyal tesis ücretlerini rayiç bedelleri dikkate alarak gözden geçireceğiz.
"3 yıl boyunca emekli olanlar kadar yeni personel istihdamı sağlayacağız"
Kamu istihdamı; Bunun ile ilgili birinci husus 3 yıl boyunca emekli olanlar kadar yeni personel istihdamı sağlayacağız. Açıktan atama izinleri bütçe kanununda net olarak belirlenecek, Üçüncü olarak destek personel sayısını zaman içerisinde belirli bir program dahilinde azaltmayı hedefliyoruz. Dördüncü olarak kamuda esnek ve uzaktan çalışma modellerini daha da geliştiştireceğiz.
"Kamu çalışlanlarının aldığı yönetim kurulu ücretlerine sınırlama getiriyoruz"
Kamu çalışlanlarının aldığı yönetim kurulu ücretlerine de sınırlama getiriyoruz. Mevcut mevcuata göre kamuda çalışanlar sadece bir yerden yönetim kurulu ücreti alabiliyor. Burada bir değişikliğe gitmiyoruz. Yapılacak düzenleme ile yönetim kurulu ücretlerine üst sınır getireceğiz. Bütün bu hususlar yasal düzenleme gerekiyor. Ama biz bu çerçevede adımlar atmayı planlıyoruz.
Diğer bir alan idari yapılanmada etkinliktir. İdari yapılanmada etkinliği esas alacak kapsamlı bir çalışmayı başlatıyoruz. Kamuda yeni kurumlar kurulmasının önüne geçecek, idareler arasındaki görev dağılımını gözden geçirerek mükerrer yapılanmaları önleyeceğiz. Bakanlıkların yurtdışı ve taşra teşkilatlarının faaliyet yoğunluklarını dikkate alacağız.
"Hizmet içi eğitimler kamu tesislerinde yapılacak"
Beşinci alanımız hizmet içi eğitim ve yurtdışı görevlendirme giderleri; Bundan böyle hizmet içi eğitimler kamu tesislerinde yapılacak. İkinci olarak yurtdışı geçici görevlendirmeleri sınırlandırıyoruz. Buna yönelik harcamalar başlangıç ödeneğini hiçbir şekilde aşmayacak. Böylece bu kaleme başka ödeneklerden aktarım yapılamayacak. Tüm bu düzenlemeleri hayata geçireceğiz.
"Ekonomik değeri olan atıkların bedeli karşısında değerlendirilmesini zorunlu hale getiriyoruz"
Diğer başlığımız enerji ve atık yönetimi; Enerji ve açık yönetimi önemli bir alan. Enerjide dışa bağımlılığımızın ne kadar yüksek olduğu hepinizin malumu, bu alanda verimliliği tabi önemsiyoruz. Kamuda enerji verimliliğini daha ada artıracağız ve önümüzdeki dönemde yenilenebilir enerji kaynaklarından, enerji verimliliği noktasında atacağımız ilave adımlarla tasarrufa gitmeyi ümit ediyoruz. Ekonomik değeri olan atıkların bedeli karşısında değerlendirilmesini zorunlu hale getiriyoruz.
"Kamuda haberleşme ve iletişim giderlerinde dijitalleşme yoluyla tasarrufa gidiyoruz"
Bir diğer başlığımız haberleşme ve iletişim giderleri; Kamuda haberleşme ve iletişim giderlerinde dijitalleşme yoluyla tasarrufa gidiyoruz. Elektronik yazışmaya geçişi tamamlayıp, elektronik tebligat sisteminin kullanımını yaygınlaştırıyoruz. Kurumsal arşivleri elektronik ortama taşıyoruz. Yayın, rapor vb tanıtım amaçlı dökümanları basmak yerine elektronik ortamda paylaşılmasını sağlayacağız.
"Temsil ve tanıtma ödeneklerinde yüzde 25 kesinti yapıyoruz"
Diğer cari harcamalar; Burada ilk olarak 2024 yılı temsil ve tanıtma ödeneklerinde yüzde 25 kesinti yapıyoruz. Devam eden yıllarda bu kesintili ödeneği baz alacağız. Dolayısıyla bu, süreklilik arz eden bir kalem. İkinci olarak, uluslararasu toplantılar ve milli bayramlar hariç, gezi, kokteyl ve yemek düzenlenemeycek. Kamu kurumlarının ajanda, takvim, plaket ve eşantiyon türü hediyelerin verilmesini yasaklıyoruz.
"Zorunlu haller hariç, mobilya vb demirbaş alımlarını durduruyoruz"
Dördüncü olarak zorunlu haller hariç, mobilya vb demirbaş alımlarını 3 yıl süre ile durduruyoruz, ayrıca makine ve teçhizatlar ekonomik ömrünü tamamlamadan elden çıkarılamayacak. Kamu alımlarının DMO aracılığıyla yapılmasını esas hale getireceğiz.
"Yatırım ödeneklerinde yüzde 15'lik bir kesintiye gidiyoruz"
Diğer bir alan ise bütçede harcama disiplini, bu sene için deprem ve zorunlu harcamalar hariç mal ve hizmet alım ödeneklerinde yüzde 10, yatırım ödeneklerinde ise yüzde 15'lik bir kesintiye gidiyoruz.
Bütçede harcama disiplini derken, tek seferlik gelirlere dayalı kalıcı harcama programı yapılamayacak. Yatırım projeleri bütçe ödeneğine göre yönetilecek. İl özel idarelerine merkezi yönetim kapsamındaki yatırım ödemeleri hak ediş kapsamında yapılacak.
Harcama disiplininde önem verdiğimiz diğer bir alan da harcamaların gözden geçirilmesidir. 2024 yılında bütçenin bütün harcamalarını belirli bir çerçevede gözden geçireceğiz, verimsiz olanları sonlandıracağız.
"Zorunlu haller dışında kamu programına yeni projeler almayacağız"
Kamu yatırımlarında da önceliklendirmeye gidiyoruz. Yatırım ödeneklerinde yapacağımız yüzde 15'lik kesintiyi bu öncelikli alanlara kanalize etmeyi hedefliyoruz. Bu kapsamda fiziki ilerlemesi yüzde 75'in üzerinde olan yatırım projelerini, deprem riski nedeniyle gerekli olan yatırım projelerini, tarımsal sulama başta olmak üzere gıda arzını artıracak projelerini önceliklendireceğiz. Bahsettiğim tüm bu alanlar enflasyon ila mücadelede bize katkı sağlayacak, ülkemizin refabet gücünü artıracaktır. Dolayısıyla tasarruf sadece kesinti demek değildir, var olan ve kullandığımız kaynakları da etkili bir şekilde kanalize etmektir. Zorunlu haller dışında kamu programına yeni projeler almayacağız.
Bu tedbirleri almak yetmiyor, uygulamada etkinlik için bir sistemin geliştirilmesi gerekiyor. Bu noktada bir sistem geliştirdik, bu sistem, kamu idarelerinin tasarruf tedbirlerine uyum noktasında veri girişini sağlayacaktır. Hazine ve Maliye Bakanlığı ise bu tasarruf tedbirleri bilgi sistemi ve kamu filo yönetim sistemi ile süreci izleyip takip edecek.
Burada, tasarruf tedbirlerine istisnasız tüm kamu idarelerimiz ve personelimiz uymak zorundadır. Tedbirlerin uygulanması ve harcamaların mevcuata uygunluğu bakanlığımızda izlenecek, denetlenecek ve ilgili idarelere raporlanacaktır.
"Cumhurbaşkanlığımız ve ilgili idareler, idari yaptırım ve para cezası uygulayabilecektir"
Burada bir hesap sorma ve yaptırım süreci ve var. Tasarruf genelgesi ve mali mevcuata aykırılık gerekirse, Cumhurbaşkanlığımız ve ilgili idareler, idari yaptırım ve para cezası uygulayabilecektir.
Kamu maliyesi alanında kamu oyu ile paylaştığımız ilk paketimizdir. Önümüzdeki dönemde, kamu ihale reformu, kitlede yönetişim reformu, vergide adalet ve etkinlik reformu, kayıt dışılık ile mücadele gibi birçok alanda çalışmalarımızı tamamlayacağız ve hayata geçireceğiz. Son olarak tasarruf ve verimlilik paketinde yer alan tedbirlerin bir kısmı, idari düzenleme ve kanun gerektiriyor. Kanun gerektiren, hususlar yüce meclisimizin takdirinde olan hususlar. İdari düzenlemeler ise Cumhurbaşkanlığımız tarafından hayata geçirilecektir. Kamunun tamamının katkıda bulunduğu bir süreç bu. Bu çalışmalarımızın ülkemize ve milletimize hayırlı olmasını temenni ediyorum."
