İsveç, 1972’de cinsiyet değiştirmeyi yasallaştıran ilk ülke olmuştu.
İsveçlilerin cinsiyetlerini değiştirebilmeleri için doktorların ‘cinsiyet disforisi’ teşhisi koyması gerekiyordu. Cinsiyet disforisi, ‘hissedilen cinsiyetin, mevcut cinsiyetle aynı olmadığı durumlarda çekilen psikolojik rahatsızlık olarak’ tanımlanıyor.
BBC Türkçe’nin haberine göre yeni yasayla yasal cinsiyet değiştirme süreci daha kolay olacak. Ulusal Sağlık Kurulu’nun onayıyla bir doktor veya psikologla yapılacak kısa bir muayene sürecin başlatılmasına yeterli olacak.
Yeni yasaya göre cinsiyet değişimi 16 yaşından itibaren mümkün olacak. Ancak 18 yaşın altındaki kişilerin ebeveynlerinin veya vasilerinin, bir doktorun ve Ulusal Sağlık Kurulu’nun onayı gerekecek. Ayrıca yasaya göre yasal cinsiyet değiştirme süreci cinsiyet değiştirme ameliyatından ayrılacak. 18 yaşının üzerinde olması zorunlu olan ameliyat süreci için hala uzun bir değerlendirme gerekiyor.
İktidardaki Ilımlı Birlik Partisi’nden Johan Hultberg, parlamentoda altı saat süren tartışmada şöyle konuştu: “Yasal cinsiyeti değiştirmenin, geri dönüşü olmayan bir cinsiyet ameliyatı olmakla aynı gerekliliklere sahip olması makul değil.”
Yeni yasanın trans bireyler için büyük ve önemli fark yaratacağını savunan Hultberg, ‘İsveçlilerin büyük çoğunluğu yasanın değiştiğini asla fark etmeyecek bile’ dedi.
Koalisyon hükümetinde yer alan Hristiyan Demokratlar ve hükümeti destekleyen aşırı sağcı İsveç Demokratları yasaya karşı çıktı. Birçok milletvekili öncelikle cinsiyet disforisi konusunda daha fazla araştırma yapılması istediklerini söyledi. İsveç Demokratları lideri Jimmie Akesson, ‘halk arasında açıkça destek görmeyen bir teklifin bu kadar rahat bir şekilde oylanmasının içler acısı’ olduğunu söyledi. İsveç Başbakanı Ulf Kristersson yasayı ‘dengeli ve sorumlu’ diyerek savundu.
Reuters, İsveç televizyon kanalı TV4’ün yeni yasayla ilgili kamuoyu araştırması sonuçlarını yayınladı. Araştırmaya katılan İsveçlilerin yüzde 59’u yasa değişikliğinin ‘kötü’ ya da ‘çok kötü’, yüzde 22’si ‘iyi’ olduğunu düşünüyor.
Almanya ve İspanya’da da yasallaşmıştı
Bazı Avrupa ülkeleri yakın dönemde yasal cinsiyet değişimini kolaylaştıran yasaları kabul etmişlerdi. Geçen hafta Almanya Parlamentosu, 1 Kasım’da yürürlüğe girecek ‘Kendi Kaderini Tayin Hakkı Yasası’nı onaylamıştı. Şimdiye kadar cinsiyet değişimi için doktor raporu ve mahkeme onayı gerekiyordu fakat yeni yasayla bu zorunluluk ortadan kalkıyor. 18 yaşından büyük kişiler, nüfus müdürlüğüne başvurarak kayıtlarını erkek, kadın ya da Alman yasalarında var olan ‘üçüncü cinsiyet’ olarak değiştirebilecek. Başvuru yapmak isteyen 14-18 yaşındakilerin ebeveynlerinin ya da vasilerinin onayı gerekecek.
Geçen yıl İspanya da 16 yaşından büyüklerin tıbbi değerlendirme olmaksızın yasal olarak cinsiyetlerini değiştirmelerine imkan tanıyan bir yasaya onay vermişti.
