İstanbul Sanayi Odası (İSO) Türkiye İmalat PMI anketinin eylül ayı sonuçları açıklandı.
Eşik değer olan 50,0'nin üzerinde ölçülen tüm rakamların sektörde iyileşmeye işaret ettiği anket sonuçlarına göre, Ağustos 2023 tarihinde 49,0 olan manşet PMI, eylülde 49,6'ya çıktı ve imalat sektörünün performansında ılımlı düzeyde bir yavaşlamaya işaret etti. Bahsedilen veri, çalışma şartlarında yatay seyre yaklaşıldığını belirtti.
İmalat sektörünün performansının üçüncü çeyrek süresince zayıflama kaydettiği kaydedildi. Üretim art arda 3 ay yavaşlamakla birlikte bu yavaşlama ılımlı düzeyde ve bir önceki anket dönemine göre düşük oranda kaydedildi.
Üretimin ivme kaybettiği firmalar bu durumu zayıf piyasa şartlarına ve yeni siparişlerdeki azalmaya bağladı. Bazı firmalar ay içerisinde talebin dirençli kaldığını açıkladı.
Hem toplam yeni siparişler hem de yeni ihracat siparişleri eylül ayında azalmaya devam etti ama düşüşler Ağustos'a göre daha düşük bir hızda kaydedildi. Anket katılımcılarından gelen değerlendirmelerin ortak noktası, fiyat baskılarının müşteri talebini sınırlandırması oldu.
Girdi maliyetleri keskin artışına devam etti
Liradaki değer kayıplarına bağlı olarak girdi maliyetleri üçüncü çeyrek sonunda keskin artışına devam etti. Ama enflasyon oranı Ağustos'a kıyasla oldukça yavaşladı ve mayıs ayından bu güne en zayıf seviyede kaydedildi. Buna bağlı olarak, nihai ürün fiyatları enflasyonu bir önceki anket dönemine göre belirgin bir biçimde geriledi. Son veriler, istihdamda çok sınırlı bir artış olduğuna vurgu yaptı ve böylece mevcut artış eğilimi beşinci aya çıktı.
Bazı firmalar ek personel ihtiyacı olduğunu ifade ederken, diğerleri yeni siparişlerdeki yavaşlamaya bağlı olarak istihdam düzeylerini azalttı. Firmalar, yeni siparişlerdeki zayıflık nedeniyle satın alma faaliyetlerini ve girdi stoklarını azaltmayı sürdürdü ama bahsedilen düşüşler Ağustos'a kıyasla daha ılımlı düzeyde kaydedildi.
İmalatçılar 2023'ün genelinde olduğu gibi eylül ayında girdi satın alımlarında teslimat gecikmeleriyle karşı karşıya kaldı. Anket katılımcılarına göre, tedarikçilerin performansındaki bozulma, yüksek nakliye maliyetleri ve mal ithalatındaki zorluklardan kaynaklandı.
İstanbul Sanayi Odası Türkiye Sektörel PMI eylül ayı raporuna göre, izlenen 10 sektörden sadece gıda ürünlerinde üretim artışı kaydedildi. Bu sektörün üretim hacmi art arda iki ay genişlerken büyüme hızı ağustos ayına kıyasla değişim göstermedi. Üretimdeki en sert gerileme, önceki yılın kasım ayından bu güne en yüksek oranlı düşüşün kaydedildiği tekstil sektöründe yaşandı.
Üretimdeki ivme kayıplarında belirleyici etken, firmaların yeni sipariş alma konusunda yaşadığı zorluklar oldu. Gıda ürünleri, üretimde olduğu gibi yeni siparişlerde de en iyi performansı gösteren sektör olurken, ana metaller sektörünün siparişleri üç aylık yavaşlamadan sonra tekrar büyümeye başladı. En belirgin yavaşlama tekstil ürünlerinde kaydedildi. İhracatta ise yalnızca kimyasal, plastik ve kauçuk ürünleri ile gıda ürünleri sektörleri arttı.
Eylül'de girdi maliyetleri enflasyonu sektörler keskin bir yavaşlama sergiledi. En düşük oranlı artış ana metallerde kaydedilirken en yüksek enflasyon metalik olmayan mineral ürünlerde kaydedildi. Buna bağlı olarak, nihai ürün fiyatlarındaki yükseliş 10 sektörün tamamında yavaşladı.
Talepteki iyileşmelerin firmalara bir miktar fiyatlama gücü sağladığı gıda ürünleri, satış fiyatlarındaki en hızlı artışın yaşandığı sektör oldu. Diğer taraftan, yeni sipariş temininde yaşanan zorluklardan dolayı tekstil imalatçıları nihai ürün fiyatlarını eylül ayında sınırlı ölçüde artırabildi.
İstihdamını artıran sektörler
10 sektör içerisinde istihdamını yükselten sektör sayısı 3'e düşerek Kovid-19 salgınının 2020 başlarındaki ilk dalgasından bu yana en düşük düzeyde kaydedildi.
İstihdamını yükselten sektörler gıda ürünleri, ağaç ve kağıt ürünleri ile kara ve deniz taşıtları oldu. Ağaç ve kağıt ürünleri son 4 ayda ilk kez çalışan sayısını yükseltti. İstihdam seviyesinde en keskin düşüş ise giyim ve deri ürünlerinde kaydedildi.
Yeni siparişlerdeki zayıf görünümden dolayı eylül ayında satın alma faaliyetleri yalnızca gıda ürünleri ve ana metallerde artış kaydetti. Girdi alımları 8 sektörde düşüş kaydederken en belirgin azalma tekstil ürünlerinde kaydedildi.
Açıklamada görüşlerine yer verilen S&P Global Market Intelligence Ekonomi Direktörü Andrew Harker, şunları belirtti:
"Eylül ayında Türk imalat sektöründe bozulmanın hafiflediği yönünde işaretler gözlenirken bazı firmalar ay içerisinde talebin olumlu seyrettiğini bildirdi. Genel olarak zorlu faaliyet koşulları devam etse de son veriler yılın kalanında yeniden büyümeye geçilebileceğine dair bir miktar umut verdi. Eylül ayında firmalar açısından destekleyici bir gelişme de kurdaki göreli istikrarla birlikte enflasyonist baskıların belirgin bir şekilde azalması oldu."
