İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi (İSİG) Nisan ayı raporuna göre, iş cinayetlerinde en az 163 işçi öldü. 2024 yılının ilk dört ayında ise en az 597 işçi, yani her gün en az 5 işçi, iş cinayetlerinde ölüyor.
İSİG raporu, alınmayan önlemler ve yüksek kâr hırsı nedeniyle işçi ölümlerinin tüm hızıyla sürdüğünü ortaya koydu.
İSİG'in nisan ayı raporunun ayrıntılı hali şöyle;
Gece kulübü patronu Ramazan ayı nedeniyle işletmede tadilat yaptırma kararı aldı ve çalışanlarını bir ay ücretsiz izne çıkardı. Ancak tadilatın bayrama kadar bitmesi için taşeron olarak çalışan firma işçilerine iş baskısı vardı. Diğer yandan gece kulübünün kendi çalışanları da aynı nedenle işe çağrılmış ve tadilat işlerinin başında durulması talimatı verilmişti. İşte tam da bu ortamda 2 Nisan günü saat 12.44'te yangın çıktı, 21’i tadilat işçisi ve 9’u gece kulübü çalışanı olmak üzere 30 işçi hayatını kaybetti.
Yangının başlaması ve takip eden sürece bakarsak:
• Gece kulübü iki bin metrekare veya üzeri kapalı bir alandan oluşuyordu ve iç tadilatlar tüm mekanlarda aynı anda yapılıyordu. Dört taşeron firmanın işçileri (dekor, demir doğrama, mobilya işleri ve elektrik işlerini yapan dört ayrı firma var) ve kendi çalışanları tadilat işleri için görevlendirildi.
• Yangın, mal kabul giriş kapısından yaklaşık 15 metre mesafede sahneye geçişte ve sağ tarafta bulunan localara çıkış alanında yapılan kaynak çalışması sırasında, elektrikli kaynak makinesinden çıkan kıvılcımların kolay yanıcı nitelikteki malzemeleri (ses yalıtım, izolasyon ve döşeme malzemeleri vb) tutuşturmasıyla başladı.
• İşçiler portatif yangın söndürme cihazlarıyla (kuru kimyevi toz) yangını söndürmeye çalıştılar. Yangının hızla büyümesi ve yayılması sonrası yoğun bir duman oluştu ve elektrik kesildi. Yangın söndürme sistemi, yangın dolapları ve bazı yangın söndürme tüpleri çalışmadı. Elektrik panoları patladı. İşyeri acil durum aydınlatmaları ve yönlendirme levhaları yoktu. İşçiler bu ortamda çıkış yolunu bulamadı. (Giriş kapısının kapalı tutulduğu ve yalnızca arka çıkış kapısının açık olduğu belirtiliyor)
Yangın sonucu 30 işçi karbonmonoksit zehirlenmesi nedeniyle hayatını kaybetti…
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın açıklamalarına dair
“AFAD - DSİ Sel ve Taşkın Risk Azaltma Protokol Töreni”nde: “Tedbirli olmak ile tedbirsiz yakalanmak arasındaki devasa farkı bu sınamaların tamamında bizzat tecrübe ettik. Binlerce canımız, plansızlığa hazırlıksızlığa kurban giderken vaktinde önlem alındığında can ve mal kayıplarını nasıl azaltabileceğimizi de yine bu hadiselerde bizzat görmüş olduk… Beşiktaş Gayrettepe’deki gece kulübü yangınında 29 emekçi kardeşimizi… ihmallere kurban verdik. Lafa gelince işçi hakları konusunda mangalda kül bırakmayanların bu iş cinayetlerinin hiçbirinde sesi soluğu çıkmadı.”
TÜRGEV iftar yemeğinde: “Şimdi, biz de savcılarımızla bunu takip ediyoruz, bunu kovalıyoruz. Bu binaya inşaat ruhsatını, imar ruhsatını veren ve binanın en alt bodrum katlarını gazino haline getirmeye müsaade edenler kim?”
Recep Tayyip Erdoğan 1994-1998 arasında İBB Başkanı’ydı ve sonrasında da 2019 yılına kadar kendi partilileri İBB Başkanlığı yaptı. İstanbul’u “iyi bilen” biri olduğunu her açıklamasında da belirtmektedir. Yani bu 25 yıllık dönemde de Masquerade Club bu eksiklikleriyle faaliyetteydi. Diğer yandan İstanbul’da başta Davutpaşa olmak üzere İBB ve ilçe belediyelerin sorumluluğunda birçok iş cinayeti meydana geldi. Ayrıca 2002 yılından itibaren AKP hükümet oldu. Önce Başbakan ve sonrasında Cumhurbaşkanı olan Erdoğan döneminde 32 binden fazla işçi çalışırken hayatını kaybetti. Erdoğan; Soma, Ermenek, İliç ve daha niceleri sonrası “güzel öldüler” veya “kaza, kader” diye adlandırırken şimdi neden birdenbire “iş cinayeti” deyiverdi. Bu açıklamaları işçi ölümlerini önlemek yerine yerel seçimler sonrası CHP ile yapılan bir polemik ve merkezi iktidarın iş cinayetlerinde sorumluluk almayıp kendini aklama niyeti olarak okumak lazım.
İBB Başkanı İmamoğlu ve Beşiktaş Belediyesi’nin açıklamaları üzerine
Olay günü gece kulübü önünde “İçeride yapılan yapıyla ilgili hiçbir tadilat inşaat başvurusu yok. Tabii yapının içeride altta iki kat altta olmasından ötürü de biraz görünmeyen bir alandı. Bir şikayet vesaire de ilçe belediyesine ulaşmış durumda değil. Dolayısıyla tabiri caizse kaçak bir müdahale içeride yürütülmüş. Burası 1987’de ruhsatlanmış bir gece kulübü. En son itfaiye raporu 2006 veriliyor 2018’de bir ruhsat yenileme süreci var ilçe belediyesinde…”
Ekrem İmamoğlu 2019 yılından beri İBB Başkanı. Evvelinde de Beylikdüzü Belediye Başkanlığı yaptı. Ayrıca Beşiktaş Belediyesi 20 yıldır CHP’li belediye başkanları tarafından yönetiliyor. Masquerade Club, şehre aşina herkes tarafından bilinen bir yerde İstanbul’un göbeğinde bulunuyor. Grup Vitamin’in “İsmail” şarkısının sözlerinde bile eski adıyla (Discorium) geçiyor. Yani bu gece kulübü için “biraz görünmeyen bir alan” ve “bir şikayet vesaire de ilçe belediyesine ulaşmış durumda değil” demek açıkçası yerel idarenin sorumluluklarını görünmez kılma çabasıdır.
“Beşiktaş Belediyesi’nin yangın ve işçi ölümleriyle ilgili bir açıklaması bulunmamaktadır”…
Yapılmayanlar, sorumluluklar
Birinci olarak tadilat için ilgili yasal kurumlardan izin alınmamış yani tadilat kaçak olarak yapılmış. İşyerinin tamamında bütün işler aynı anda gerek taşeron şirketler gerek gece kulübü çalışanları üzerinde iş yetiştirme baskısı da kurularak gerçekleştirilmiş. Risk değerlendirmesi ve çalışan eğitimi sadece kulüp çalışması baz alınarak (ayrıca tadilat gözedilmeyerek) hazırlanmış ve gerekli iş sağlığı, güvenliği eğitimleri verilmemiş.
Yangından korunmak için gerekli olan önlemler alınmamış (Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik), tadilat malzemeleri işyeri içinde depolanmış, yanmaz ve zor alev alıcı malzemeler, yangın söndürme sistemi çalışmamış, kaçış yolları oluşturulmamış ve üç çıkış kapısından ikisi kapatılmış.
İmar izninde işyeri sinema olarak gösterilmiş. 1987’de alınan işletme ruhsatı dönem dönem yenilenmiş ama verilen ruhsatlarda metrekareler uyuşmamış. Aynı durum itfaiye raporu için de geçerli ve 2016’dan beri sabit duruyor. O günden bugüne işletme denetlenmemiş. (Oysa bu tür denetimler sadece ruhsat başvurularında veya şikayet üzerine olmaz)
Bu noktada Masquerade Club işvereni ve tadilatı yapan taşeron firma sahipleri gerekli önlemleri almamıştır. Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın ilgili birimleri, yani merkezi idare, Beşiktaş Belediyesi ve İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin ilgili birimleri, yani yerel idare, gerekli denetimleri, yaptırımları yapmadıkları (ayrıca verilen ruhsatlar, raporlar gereği) ve bu çalışma düzenine göz yumdukları için meydana gelen bu iş cinayetinden sorumludur…
Masquerade Club’da çıkan yangın sonucu zehirlenip hayatını kaybeden 30 işçinin isimleri
Basın, işçi yakınları ve hastane kayıtlarından elde ettiğimiz bilgilere dayanarak tespit ettiğimiz kadarıyla (29 değil) 30 işçi hayatını kaybetti. Sadece göçmen işçilerin ayrıntılı bilgilerine ulaşamadık. Raporu okuyan herkesten işçi arkadaşlarımızın aşağıda paylaştığımız bilgilerinde bir yanlışlık varsa bize ulaşıp düzeltmelerini istiyoruz…
1- Efe Demir, 17 yaşında, mobilya-dekorasyon bölümünde montaj işçisi, açık lise öğrencisi, meslek öğrenmek için işe başlamıştı.
2- Adem Özçelik, 50 yaşında, tadilatta kaynak ustası, Bartın Kozcağız Beldesi Mamak Köyü’nden.
3- Ahmet Kartal, 25 yaşında, gece kulübü çalışanı, Şırnak İdilli.
4- Ahmet Uzun, 36 yaşında, gece kulübü çalışanı, Şırnak İdil Alakamış Köyü’nden.
5- Kadir Orhanoğlu, 41 yaşında, tadilat işçisi, teknisyen, iki çocuk babası, Sinop Saraydüzülü.
6- Emrah Demiroğlu, 40 yaşında, teknisyen, asansör ustası, üç çocuk babası, Diyarbakır Çüngüş Geçit Köyü’nden.
7- Ahmet Sever, 52 yaşında, tadilatta kaynak ustası, bir çocuk babası, Tokatlı.
8- Yılmaz Kıhrı, 59 yaşında, kaynak ustası, bir çocuk (Akın’ın) babası, Giresun Tirebolu Menderes Köyü’nden.
9- Akın Kıhrı, 36 yaşında, kaynak ustası, Giresun Tirebolu Menderes Köyü’nden.
10- Alparslan Salih Derelioğlu, 64 yaşında, elektrik teknisyeni, bir çocuk babası, Gümüşhane Merkez Yeşildere Köyü’nden.
11- Atanur Aladağ, 43 yaşında, aşçı, üç çocuk babası, Kars Selim Gelinalan Köyü’nden.
12- Gökay Tevlek, 47 yaşında, gece kulübünde DJ, Giresun Eynesil Ören Köyü’nden.
13- Mehmet Okumuş, 39 yaşında, gece kulübünde DJ, Rize Ardeşen Tunca Beldesi’nden.
14- Gökhan Akbulut, 40 yaşında, gece kulübünde barmen, Sivas Divriğili.
15- Barış Güngör, 21 yaşında, tadilat işçisi, Batmanlı.
16- Binali Çayır, 26 yaşında, gece kulübünde barmen, Erzincan Çağlayan Beldesi Mertekli Köyü’nden.
17- Hüseyin Ak, 21 yaşında, elektrik teknisyeni, asansör işleri yapıyordu, on gün önce bebeği olmuştu, Diyarbakır Ergani Kemertaş Mahallesi’nden.
18- Musa Korkut, 38 yaşında, tadilat işçisi, (Fahrettin’in kardeşi), Trabzonlu.
19- Fahrettin Korkut, 42 yaşında, tadilat işçisi, asansör teknisyeni, Trabzonlu.
20- Şivan Dolu, 44 yaşında, gece kulübünde şef garson, Erzincan Refahiye Kırıktaş Köyü’nden.
21- Muhammet Ali Yıldırım, 43 yaşında, mobilyacı/marangoz, Kastamonu Cideli.
22- Ramazan Alpan, 43 yaşında, ahşap ustası, iki çocuk babası, Kastamonu Cide Şenpazar Sefer Köyü’nden.
23- Sinan Yılmaz, 55 yaşında, tadilatta sorumlu kalfa, iki çocuk babası, Ordu Çamaşlı.
24- Özkan Baş, 45 yaşında, gece kulübünde şef, Sinoplu.
25- Gökhan Yıldırım, 37 yaşında, üç çocuk babası, Sivaslı.
26- Mahmut Emin Kaya, 30 yaşlarında, gece kulübü çalışanı.
27- Onur Aladağ, 19 yaşında, marangoz, tadilat işinde çalışıyordu, İstanbul Sarıyerli.
28- Cengiz Aksoy, 47 yaşında, 28 Mart’ta emeklilik dilekçesi vermişti, arkadaşını ziyarete gittiği ve bir kaç saat uyumak için dinlendiği sırada yangının çıktığı belirtiliyor.
29- Ahmet Mehduş, 28 yaşında, Suriyeli işçi.
30- Shir Agha Bigzade, Afganistanlı işçi.
Yüzde 83’ünü ulusal basından; yüzde 17’sini ise işçilerin mesai arkadaşları, aileleri, iş güvenliği uzmanları, işyeri hekimleri, sendikalar ve yerel basından öğrendiğimiz bilgilere dayanarak tespit ettiğimiz kadarıyla Nisan ayında en az 163 işçi hayatını kaybetti…
2024 yılının ilk dört ayında (Ocak’ta 161, Şubat’ta 149, Mart’ta 124 ve Nisan’da 163 olmak üzere) ise en az 597 işçiyi; yani her gün “en az” 5 işçiyi iş cinayetlerinde kaybettik…
Nisan ayında iş cinayetlerinin işkollarına göre dağılımı şöyle:
İnşaat, Yol işkolunda 51 işçi; Tarım, Orman işkolunda 36 emekçi (8 işçi ve 26 çiftçi+2 balıkçı); Konaklama, Eğlence işkolunda 20 işçi; Taşımacılık işkolunda 10 işçi; Savunma, Güvenlik işkolunda 8 işçi; Belediye, Genel İşler işkolunda 8 işçi; Madencilik işkolunda 5 işçi; Gıda, Şeker işkolunda 3 işçi; Ticaret, Büro, Eğitim, Sinema işkolunda 3 işçi; Enerji işkolunda 3 işçi; Sağlık, Sosyal Hizmetler işkolunda 3 işçi; Çimento, Toprak, Cam işkolunda 2 işçi; Metal işkolunda 2 işçi; Gemi, Tersane, Deniz, Liman işkolunda 2 işçi; Banka, Finans, Sigorta işkolunda 1 işçi; elimizdeki veriler ışığında çalıştığı işkolunu belirleyemediğimiz 6 işçi hayatını kaybetti…
Nisan ayında 48 şehirde ve yurtdışında 2 ülkede (kısa vadeli çalışmak için gidilen veya Türkiye menşeili şirketlerde çalışan) iş cinayeti tespit etmiş durumdayız:
46 ölüm İstanbul’da; 7 ölüm Antalya’da; 6 ölüm Sakarya’da; 5’er ölüm Manisa ve Muğla’da; 4’er ölüm Adana, Adıyaman, Ankara, Hatay, Konya, Mersin, Niğde ve Şanlıurfa’da; 3’er ölüm Aydın, Gaziantep, İzmir, Kocaeli, Osmaniye, Sinop ve Sivas’ta; 2’şer ölüm Balıkesir, Çanakkale, Diyarbakır, Edirne, Kahramanmaraş, Kayseri, Kütahya, Ordu, Samsun, Siirt ve Zonguldak’ta; 1’er ölüm Aksaray, Artvin, Bilecik, Çorum, Denizli, Elazığ, Erzurum, Eskişehir, Hakkari, Isparta, Karabük, Kastamonu, Mardin, Şırnak, Trabzon, Tokat, Yalova, Arnavutluk ve Karadağ’da meydana geldi…
Nisan ayında iş cinayetlerinin yaş gruplarına göre dağılımı şöyle:
14 yaş ve altı 2 çocuk işçi, 15-17 yaş arası 3 çocuk/genç işçi, 18-29 yaş arası 27 işçi, 30-49 yaş arası 64 işçi, 50-64 yaş arası 51 işçi, 65 yaş ve üstü 8 işçi, yaşını bilmediğimiz 8 işçi hayatını kaybetti…
Nisan ayında iş cinayetlerinin nedenlerine göre dağılımı şöyle:
Ezilme, Göçük nedeniyle 35 işçi; Zehirlenme, Boğulma nedeniyle 32 işçi; Trafik, Servis Kazası nedeniyle 27 işçi; Kalp Krizi, Beyin Kanaması nedeniyle 16 işçi; Yüksekten Düşme nedeniyle 13 işçi; Şiddet nedeniyle 13 işçi; Elektrik Çarpması nedeniyle 7 işçi; İntihar nedeniyle 6 işçi; Kesilme, Kopma nedeniyle 4 işçi; Nesne Çarpması, Düşmesi nedeniyle 3 işçi; diğer nedenlerden dolayı 7 işçi hayatını kaybetti…
