Sosyo Politik Saha Araştırmaları Merkezi, "Türkiye'de Türkçe Dışında Konuşulan Anadillerinin Kullanım Düzeyi ile Anadillerine Dair Talep ve Eğilimleri" başlıklı araştırma raporunu açıkladı.
2-9 Mayıs 2024 tarihleri arasında 16 kente yürütülen çalışma online ortamda 1276 kişinin katılımıyla gerçekleştirildi. Araştırma Diyarabakır, İstanbul, Ankara, İzmir, Kocaeli, Antalya, Antep, Çanakkale, Mersin, Elazığ, Mardin, Urfa, Van, Batman, Şırnak ve Ağrı illerini kapsadı.
Yüzde 8,8'lik bir grup da Süryanice, Ermenice, Arapça, Gürcüce, Çerkezce, Lazca, Rumca, Osetçe'nin anadilleri olduğunu söyledi.
Anadili Türkçe olmadığı halde "hanelerinde/aile içinde" sadece Türkçe konuşanların oranı yüzde 18,8 oldu. Türkçe ve kendi anadillerini hanelerinde birlikte konuşanların toplam oranı yüzde 46 oldu. Söz konusu yanıtlar hesap edilerek araştırma grubunun yüzde 64,8’inin hanesinde Türkçe kullanımı mevcut olduğu belirtildi.
Katılımcıların yüzde 42,2'si, anadilini hanede/aile içinde "her zaman" konuştuklarını belirtti. Katılımcıların yüzde 17,7'si anadillerini hanede/aile içinde "nadiren" konuştuklarını, yüzde 9,1'i ise "hiçbir zaman" konuşmadıklarını bildirdi.
Erkek görüşmecilerin, yüzde 46,3’ü "her zaman"; kadın görüşmecilerin yüzde 35,9’u "her zaman" hanelerinde anadillerini konuştuklarını bildirdi.
Orta yaş grubu, anadili her zaman konuşanlar içinde en çok konuşan grubu oluşturdu. 65 yaş üstünün ise anadilini her zaman konuşma oranının nispeten düşük olduğu dikkat çekti.
Anadil sorusuna "Kurmancî" yanıtını veren görüşmecilerin yüzde 51,5’i hanelerinde "Kurmancî-Türkçe", yüzde 13,3’ü "Türkçe" konuştuğunu kaydetti.
Anadilim "Kirmanckî/Zazakî" yanıtı veren görüşmecilerin yüzde 27,6’sı hanelerinde "Türkçe", yüzde 14,5’i "Kirmanckî/Zazakî-Türkçe" konuştuklarını söyledi.
Ayrıca farklı anadillerine sahip olan her 10 kişiden en az 7’si, "Sokak/Sosyal hayat" dilinin "Türkçe" olduğunu ifade etti.
Katılımcılara "Anadilini anlama, konuşma, okuma, yazma" düzeyine dair de sorular yöneltildi. Katılımcıların yüzde 21,9 anadilini az ya da hiç bilmediğini belirtti. Katılımcıların yüzde 78,1’i ise anadilini iyi anladığını söyledi.
Yaş küçüldükçe hanede anadili konuşma sıklığında dramatik düzeyde düştüğü tespit edildi. Buna göre; 0-5 yaş arasındaki çocukların yüzde 42,9’u anadillerini hiç ve yüzde 19,6’sının nadiren konuşabildiği ifade edildi.
6-11 yaş grubu çocuklarının yüzde 41,4’ü hiç, yüzde 21,5’i nadiren; 12-17 yaş aralığında çocukların yüzde 38,3’ü hiç, yüzde 25,4’ü nadiren, 18-24 yaş aralığında olanların yüzde 20,6’sı nadiren, yüzde 25,2’si hiç anadillerini konuşmadığı kaydedildi.
Araştırma grubuna “Hanenizde 0-18 yaş grubundan çocuk var mı?” sorusu da yöneltildi. Katılımcıların yüzde 63,9’u "Evet" yanıtı verdi. Bu yaş grubu ile evde/hanede anadillerini konuşup konuşmadıkları soruldu. Katılımcıların yüzde 62’si bu soruya “Evet” yanıtı verdi. (MA)
