Dünyada servet eşitsizliği tarihinin en yüksek seviyesinde. En zengin yüzde 1'lik kesim küresel servetin neredeyse yarısına sahip. Zenginler daha da zenginleşirken küresel çapta açlık ve yoksulluk günden güne derinleşiyor. Küresel açlık sorununun geldiği boyut Birleşmiş Milletler (BM) Dünya Gıda Raporu'yla bir kez daha gözler önüne serildi. Rapor 2023'te dünya genelinde yaklaşık 733 milyon insanın açlık çektiğini ortaya koydu.
Hedeften gittikçe uzaklaşıyor
8 milyarlık dünya nüfusunun yüzde 9,1'ine denk gelen bu sayı, açlıkla mücadelede BM'nin "açlıkla mücadele" hedefinde kayda değer bir değişiklik olmadığını gösterdi. Bu da, küresel açlık sorununun 2020'lerin sonunda aşılması hedefinden gittikçe uzaklaşıldığı anlamına geliyor.
Açlığın sebebi savaş, çatışma ve kriz
Açlık sorununun büyümesinde ekonomik kriz ve korona pandemisi ile birlikte yaşanan küresel tedarik zincirlerindeki yaşanan aksamaların etkili olduğu kaydedildi. Açıklanan güncel rapora göre, şu an yaşanan açlığın pek çok sebebi var. Sudan'da ve Ortadoğu'daki savaşlar, kuraklıklar, seller ve diğer aşırı hava olayları ile sağlıklı gıdaya erişim zorluğu ve yoksulluk öne çıkan sebepler olarak sıralandı.
Yetersiz beslenenlerin yarısı Afrika’dan
Her yıl yayınlanan rapor bu sene, BM'ye bağlı pek çok kuruluşun yöneticisi tarafından kamuoyu ile paylaşıldı. BM Genel Sekreteri Antonio Guterres de, konuyla ilgili video mesajında, açlık, gıda güvensizliği ve yetersiz beslenme gibi sorunların küresel birer kriz olmayı sürdürdüğünü, raporun bu gerçeği bir kez daha gözler önüne serdiğini vurguladı.
BM Dünya Gıda Raporu'nda, 2030 yılında dünya üzerinde 582 milyon insanın yetersiz besleneceği ve bu insanların yarısının Afrika'da yaşayanlar olacağı öngörüsü de yer alıyor.
Herkese yetecek gıda üretiliyor
Dünya Gıda Programı (WFP) İcra Direktörü Cindy McCain, yaptığı değerlendirmede küresel eşitsizliğin aşılabilmesi için daha fazla çaba sarfedilmesi gerektiğini dile getirdi. Gezegen üzerinde yaşayan herkesi doyurabilecek kadar gıda üretildiğini vurgulayan McCain, buna rağmen yüz milyonlarca insanın açlık çektiğini ifade etti.
McCain, dünyanın pek çok bölgesinde artan gıda fiyatlarına dikkat çekti. McCain, son dört yılda yaklaşık 40 ülkede gıda fiyatlarının en az yüzde 50 arttığını ve çok sayıda ailenin temel gıda maddelerine erişemediğini aktardı.
En çok etkilenenler kadınlar ve çocuklar
WFP raporuna göre açlık en çok yoksul ülkelerde ve özellikle de bu ülkelerin, aşırı fakirlik ve gıda güvensizliğinin kökleşmiş sorunlar haline geldiği kırsal kesimlerinde yaşayanları etkiliyor. En fazla risk altında olan grupların kadınlar, gençler ve yerli halklar olduğunu vurgulayan raporda, Afrika, Batı Asya ve Karayip bölgelerinde açlığın yayıldığı ifade edildi. Asya'da durum kısmen iyiye gitse de Güney Amerika'da yetersiz beslenenlerin sayısının 2021 yılına kıyasla 2023'te 5,4 milyon azaldığı belirtildi.
Gelir adaletsizliği en temel sorun
• Uluslararası Finans Enstitüsü’ne göre küresel borçluluk 315 trilyon dolar seviyesine ulaştı.
• En zengin yüzde 1’lik kesim küresel servetin neredeyse yarısına sahip.
• Alttaki yüzde 50’lik kesimin payı ise yüzde 1’i dahi geçmiyor.
• Fakirden zengine doğru artan bir servet transferi yaşanıyor.
• Afrika’dan Asya’ya milyarlarca insan bir avuç kişi için adeta seferber olmuş durumdadır.
En yüksek gelire sahip yüzde 20 toplam gelirin yüzde 50’sini alıyor
Son yıllarda yoksulun daha da yoksullaştırıldığı buna karşın zenginlerin servetlerini hızla artırdığı Türkiye gelir dağılımı eşitsizliğinde Avrupa'da ilk sırada. Dünyadaki 130 ülke içinde ise 28'inci sırada bulunuyor. Gelir dağılımı adaletsizliği büyürken en yüksek gelire sahip yüzde 20, toplam gelirin yüzde 50’sini alıyor.
TÜİK 2023 yılı gelir dağılımı istatistiklerine göre en yüksek gelire sahip grubun toplam gelirden aldığı pay yüzde 48’den 49,8’e yükseldi, en düşük gelire sahip yüzde 20’lik grubunun payı yüzde 5,9'a geriledi. Toplumun gelirden en fazla pay alan yüzde 10’unun elde ettiği gelirin, en az pay alan yüzde 10’unun elde ettiği gelire oranı 14,2’den 15’e yükseldi. Gelir dağılımı adaletsizliğinde Türkiye birçok Afrika ülkesinden kötü durumda.
Dünyada 2 bin 781 dolar milyarderi var
Forbes dergisinin nisan ayında açıkladığı milyarderler endeksine göre dünyada dolar milyarderi sayısı son bir yılda 141 kişinin daha eklenmesi ile 2 bin 781’e yükseldi. Bu 2 bin 781 milyarderin toplam serveti de 2 trilyon dolar artarak 14.2 trilyon dolara ulaştı. Dünyanın en zengin ilk 20 kişisinin toplam serveti son bir yılda 700 milyar dolar arttı. ABD, 813 milyarder ile dünyanın en fazla milyarderine sahip ülke olmayı sürdürdü. ABD’yi 473 milyarder ile Çin ve 200 milyarder ile Hindistan takip ediyor.
Türkiye’den 27 milyarder listede
Forbes’un 2024 milyarder listesine Türkiye’den 27 kişi girdi. İlk sırada 5 milyar dolarlık serveti ile dünya sıralamasının 628’nci sırasında yer alan Murat Ülker alıyor. Onu, 3,6 milyar dolarlık serveti ile 904’ncü sırada yer alan İpek Kıraç takip ediyor. Erdoğan’ın damadı, Baykar Teknoloji patronu Selçuk Bayraktar 1,2 milyar dolarlık servetiyle Türkiye’nin 24’üncü dünyanın 2 bin 410’uncu en zengin ismi. Kardeşi Haluk Bayraktar 1,1 milyar dolarlık servetiyle ülkenin 27’nci dünyanın 2 bin 545’inci en zengini. Türkiye’de sosyal yardım alan hane sayısı 4 yılda yüzde 52 arttı. Sayı 4,99 milyona dayandı. 5 ha-neden biri sosyal yardım alıyor. Aile Destek Programı’na göre 3,4 milyon hanede derin yoksulluk var.
