DİSK Araştırma Merkezi’nin (DİSK-AR) ‘İşsizlik ve İstihdamın Görünümü’ raporunda; geniş tanımlı işsiz sayısının Nisan 2023’te 9 milyon 138 bin kişi olduğu belirtildi. Rapora göre; geniş tanımlı işsizlik oranı erkeklerde yüzde 19,6; kadınlarda ise yüzde 31,3 düzeyinde. Raporda, dar tanımlı işsizlik ile geniş tanımlı işsizlik arasındaki makasın da giderek açıldığı ve Nisan 2023’te 13.6 puana yükseldiği de vurgulanarak “Dar ve geniş işsizlik arasındaki makasın bu denli açılmasının en önemli nedeni zamana bağlı eksik istihdam sayısı, ümidini kaybedenlerin, iş aramayıp çalışmaya hazır olanların ve iş arayıp işbaşı yapamayacak olanların sayısındaki artıştır. Böylece dar tanımlı işsizlik sınırlı kalırken geniş tanımlı işsizlik arasındaki fark açılmaktadır” denildi. Raporda, dünyada kadın işsizliğinin önemli toplumsal cinsiyet eşitsizliği göstergesi olduğu tespitine de yer verildi.
DİSK-AR’ın 'İşsizlik ve İstihdamın Görünümü' raporu açıklandı. Raporda şer alan bulgular şöyle:
“TÜİK’in Mart 2023 Hane halkı İşgücü Araştırması (HİA) sonuçları 12 Haziran 2023’te yayımlandı. Nisan ayı TÜİK Hane halkı İşgücü İstatistikleri anket uygulaması deprem felaketi sebebiyle Adıyaman, Maraş ve Osmaniye illerinde gerçekleştirilemedi. Dolayısıyla sonuçlar anket yapılabilen iller üzerinden yeniden dağıtılarak hesaplandı. Mevsim etkisinden arındırılmış dar tanımlı işsizlik oranı yüzde 10,2, mevsim etkisinden arındırılmış geniş tanımlı işsizlik oranı (âtıl işgücü) ise yüzde 23,8 seviyesinde gerçekleşti. TÜİK’e göre Türkiye genelinde 15 ve daha yukarı yaştaki kişilerde dar tanımlı işsiz sayısı (mevsim etkisinden arındırılmış) 2023 Nisan ayında 3 milyon 585 bin oldu.
DİSK-AR tarafından TÜİK verilerinden yararlanarak yapılan hesaplamaya göre mevsim etkisinden arındırılmış geniş tanımlı işsiz sayısı ise Nisan 2023’te 9 milyon 138 bin kişi olarak gerçekleşti. TÜİK’e göre 2019 Nisan’da yüzde 13,8 olan dar tanımlı işsizlik Nisan 2023’te yüzde 10,2 olarak belirlendi. Ancak aynı yıllarda geniş tanımlı işsizlik yüzde 19’dan yüzde 23,8’e yükseldi.
Nisan 2023 döneminde mevsim etkisinden arındırılmış (MEA) dar tanımlı işsizlik (işsizlik 1) yüzde 10,2, zamana bağlı eksik istihdam ile işsizlerin bütünleşik oranı (işsizlik 2) yüzde 17,1; işsiz ve potansiyel işgücünün bütünleşik oranı (işsizlik 3) yüzde 17,5 ve âtıl işgücü oranı (işsizlik 4, geniş tanımlı işsizlik) ise yüzde 23,8 olarak açıklandı.
"Kadınların istihdama erişimi önemli kısıtlılıklar içeriyor"
Dünya’da kadın işsizliği önemli toplumsal cinsiyet eşitsizliği göstergesi olmaya devam ediyor. Kadınların istihdama erişimi önemli kısıtlılıklar içeriyor. İstihdam olan kadınların ise çalışma koşulları kötüye gidiyor. Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) işsiz olan ve iş bulmak isteyenleri kapsayan ‘iş açığı’ göstergesi hem istihdama erişimi hem de istihdamda olan kadınlar için kötü çalışma koşullarının son 20 yılda yavaşlama eğiliminde olduğu gösteriyor. Bu gösterge kadınların erkeklere kıyasla iş bulmada daha büyük zorluklar ve engeller olduğunu ortaya koyuyor. Dünya genelinde çalışma çağındaki kadınların yüzde 15’i, erkeklerin yüzde 10,5’i çalışmak istemesine rağmen iş bulamıyor. Bu göstergede fark yoksul ülkelerde kadınlar aleyhine daha da açılıyor. ILO, kadınların ev içi ücretsiz bakım işlerinin, kadınların istihdamına engel olmanın yanında kadınları iş aramaktan alıkoyması veya kadınların kısa sürede çalışabilir hale gelmelerinin önünde bir engel olması hususunda uyarıyor (ILO, 2023).
Türkiye’de de kadın işsizliği erkeklere kıyasla oldukça yüksek seyretmeye devam ediyor. Mevsim etkisinden arındırılmış dar tanımlı işsizlik oranı erkeklerde yüzde 8,1 iken kadınlarda yüzde 14,3 olarak gerçekleşti. Geniş tanımlı işsizlik (âtıl işgücü) erkeklerde yüzde 19,6, kadınlarda ise yüzde 31,3 olarak hesaplandı. Geniş tanımlı kadın işsizliği ile geniş tanımlı erkek işsizliği arasındaki fark 11,7 puandır.
Zamana bağlı eksik istihdam ve işsizlerin bütünleşik oranı erkeklerde yüzde 15,2 iken kadınlarda yüzde 20,8’dir. İşsiz ve potansiyel işgücünün bütünleşik oranı erkeklerde yüzde 12,9 iken kadınlarda yüzde 25,6 seviyesindedir. Nisan 2023 itibarıyla kadınlarda mevsim etkisinden arındırılmış dar tanımlı işsiz sayısı 1 milyon 717 bin ve geniş tanımlı işsiz sayısı 4 milyon 327 bindir. Erkeklerde ise dar tanımlı işsiz sayısı 1 milyon 869 bin ve geniş tanımlı işsiz sayısı 4 milyon 810 bindir.
TÜİK’in resmi dar tanımlı işsizlerin ezici çoğunluğu işsizlik ödeneğinden yararlanamıyor. İşsizlik ödeneğinden yararlanma koşullarının ağır olması ve işsizlik sigortası kaynaklarının amacı dışında kullanılması sebebiyle işsizlerin büyük çoğunluğu işsizlik ödeneğinden yararlanamıyor.
Geniş tanımlı işsizlik oranı ile dar tanımlı işsizlik oranı arasındaki puan farkı açılma eğilimini sürdürüyor. Zamana bağlı eksik istihdamda artış ve iş bulma ümidinin kaybedilmesine paralel olarak geniş tanımlı işsizlik oranı artıyor ve dar tanımlı işsizlik ile arasındaki makas açılıyor. Örneğin, Ocak 2019’da dar tanımlı işsizlik yüzde 13,6 iken geniş tanımlı işsizlik yüzde 19,7 olarak gerçekleşmişti. Bu dönemde geniş tanımlı işsizlik dar tanımlı işsizlikten 6,1 puan yüksekti. Nisan 2023’te ise dar tanımlı işsizlik yüzde 10,2 iken geniş tanımlı işsizlik yüzde 23,8 olarak gerçekleşti. Dar ve geniş işsizlik arasındaki fark bu dönemde 13,6 puan oldu. Dar ve geniş işsizlik arasındaki makasın bu denli açılmasının en önemli nedeni zamana bağlı eksik istihdam sayısı, ümidini kaybedenlerin, iş aramayıp çalışmaya hazır olanların ve iş arayıp işbaşı yapamayacak olanların sayısındaki artıştır. Böylece dar tanımlı işsizlik sınırlı kalırken geniş tanımlı işsizlik arasındaki fark açılmaktadır.”
