Özel Haber: Halide Tonga
Manipülasyon, her çağda insan ilişkilerinde, basın tarihinde, siyasi ilişkilerde ve birçok iletişim biçiminde karşımıza çıkan ve bazen nasıl baş edileceği konusunda soru işaretlerine neden olan bir durumdur. Sosyal medyada içeriklerin hızlıca dolaşıma girmesi de dijital çağda manipülasyon yaratmaya en uygun alan olarak bu platformların kullanılmasına neden oluyor.
Stratejik Danışman ve Yazar Selim Geçimli, insan ilişkilerinde manipülasyonun ne demek olduğunu, nasıl baş edilebileceğini, sosyal medyadaki manipülasyon tekniklerini ve manipülasyonun yarattığı hissi anlayabilmek için minik bir test önerisini Elipshaber’e anlattı.
Manipülasyon kendi menfaatlerin için başkalarını kullanabilme sanatıdır
Selim Bey öncelikle manipülasyon nedir, bu kavram sık kullanılıyor ama bizler ne anlamalıyız?
İnsanların kendi isteklerini, menfaatlerini ortaya çıkarıp en az enerjiyle başkalarını kullanabilme sanatıdır. Manipülasyon doğduğumuz andan itibaren her birimizin deneyimle öğrendiği bir yaşam aracıdır. Bir bebeği düşünün, ağladığı zaman annesine istediğini yaptırabildiğini öğrenirse eğer, gözyaşlarını her zaman silah olarak kullanacaktır. Bir şekilde herkesten çok kendimize önem verdiğimiz bu yaşamda daha iyi, başarılı, güçlü olmanın yolu başkalarını kullanmaktır ve manipülasyon bu süreçle ilgili her şeyi içerir.
Stratejik Danışman ve Yazar Selim Geçimli
Herkes sevgiyi ve saygıyı hak etmez
İnsan ilişkilerinde manipülasyonla nasıl baş edilir?
Öncelikle herkesin iyi ve güvenilir olduğu anlayışını geride bırakmalıyız artık. Herkes iyi değildir, herkes sevgiyi ve saygıyı hak etmez, her insana alçakgönüllü ve merhametli olamayız. Dünyanın yaşanabilir bir yer olduğunu düşünüp bütün olumsuzlukları ve kötülükleri görmüyor olmak, sadece bize zarar verecek bir sanrıdır. Bu yüzden öncelikle herkese ve her şeye karşı gözümüzü açık tutmalıyız.
Geçmişe baktığınızda en yakınlarımızın şimdi en büyük düşmanımız olduğunu göreceksiniz
Geçmişimize bakacak olursak en yakınlarımızın şimdi en büyük düşmanımız olduğunu göreceksiniz. En değer verdiğimiz şeylerin şimdi bizde birer yaraya dönüştüğünü göreceksiniz. İnsan ilişkilerinde manipülasyonla baş etmek için farkındalık ve gözü açıklık önemlidir. Sonrasında insanlar sizden bir şey istedikleri zaman hemen kabul edip yapmaya çalışmak yerine ‘’Neden böyle bir şey istedi, amacı nedir?’’ sorusunu sormayı alışkanlık haline getirmelisiniz. Sorgulayıcı olmak manipülasyona uğramanızı engelleyecek en önemli adımdır. Sonrasında sınırlarınızı net bir şekilde göstermek, hayır diyebilmek çok önemli. Çünkü sizin sağlam duvarlarınız olduğunu gören insanlar sizi kullanmaya veya bu sınırları aşmaya çalışmaz. Bu yüzden insanları kırmaktan çekinmeyin, bu yüzden ‘’Ayıp olur mu?’’ acaba düşüncesiyle kendinizi kullandırtmaktan vazgeçin.
Fazla iyi niyetli olmayı bırakın
Manipülasyon ve psikolojik savaşla ilgili birçok kitap okumanızı da tavsiye ederim. Çünkü yapılan kötülüklerin farkında varmak sizi daha hazırlıklı bir duruma getirip eskiye oranla manipüle edilmenizi engeller. Kendinizi sevmek ve kendinize saygı duymak gerekir. Tek başınıza kalmaktan korktuğunuz için insanlara sığınıyorsanız eğer, değersizlik duygunuz vardır. Bu değersizlik duygusu sizin kötüye kullanılmanıza neden olacaktır. Kendinizi sevin ve kendinizi durmadan geliştirin. Fazla iyi niyetli olmayı bırakın ve biraz kötülük yapabilmeyi göze alın. Eğer siz yapmayı göze almazsanız, başkaları size yapacaktır.
Sosyal medyada gördüğümüz çoğu şeyin yalan olacağını bilmeliyiz
Sosyal medyada manipülasyon yöntemleri nelerdir? En sık ne gibi örneklerle karşılaşırız?
Teknoloji gelişip bilgiye ulaşmamız kolaylaştıkça, birçok zorlukla baş başa kalıyoruz. Bunların en başında sosyal medyanın cazibeli gücü bulunmaktadır. Bu güç sayesinde dünyanın birçok yerini görebiliyor, birçok farklı insanla tanışıyor ve kültür tanıyabiliyoruz. Bunun en kötü yanlarından biriyse konuştuğumuz kişilerin son derece gerçek görünmeleri. Belki farklı bir kimlik içinde sahte bir hesapla konuştuğunuz kişi sizin hayatınıza dair bütün bilgileri toplayıp, sizi kendine güvendiren bir dolandırıcıdır. Belki de tamamen özgüvensiz ve asosyal bir kişinin oluşturduğu sahte hesapta sanki dünyanın en güçlü ve başarılı insanı gibi yaşayan bir kimlik. Bu yüzden sahteliğin son derece arttığı günümüzde sosyal medyada gördüğümüz çoğu şeyinde yalan olacağını bilmeliyiz.
Yalan ve iftira haberlerle sosyal medyada manipülasyon yapılıyor
Yalan haberler çıkarıp halkın kafasını karıştırmak, kaos çıkmasına neden olmak; kişiler hakkında iftira haberler atıp onların itibarını ve yaşamını kötülemek genel olarak kullanılan sosyal medya manipülasyonlarıdır. Biz genel olarak bir bilgiyi gerçek sandığımız için hemen heyecanlanabilir ve bu bilgiye dair her şeyi başkalarıyla paylaşabiliriz. Bu paylaşımın gerçek olup olmadığı önemsenmediği için ne kadar çok kişiye yayılırsa bir şekilde o kadar önemli ve gerçekmiş gibi görülebilir. Benim büyük bir hesabım var diyelim örneğin, bu hesapta Türkiye’nin içme suyunun tükendiğini söyleyip yakında içecek su bulunmayacağını gerçekçi şekilde paylaşırsam eğer, insanların buna inanma ihtimali artar. Bu inançla birlikte halkın içinde söylentiler yayılır ve herkes su stoklamaya başlar. Bunun yüzünden bir kaos çıkabilir ve insanların ölümü bile meydana gelebilir. Bunun yanında hakaret davalarından kazanılan parayla geçimini sağlama gibi bir durum ortaya çıktı günümüzde. Bazı hesaplar paylaştıkları içeriklerle insanların kendilerine küfür etmelerini sağlıyor ve bunu hakaret davasına çevirip küfür eden kişilerden para alıyor.
Çoğalmanın, güçlü ve başarılı olmanın en önemli kuralı kendini geliştirmektir
Sosyal medyada saygı ve değer nasıl kazanılır? İnsan değerinin bu alandaki görünümü nedir?
Saygı, değer ve önem kazanmanın tek yolu tutarlı şekilde özgün içerikler oluşturmaktır. Bunu sosyal yaşam gibi düşünebilirsiniz. İnsanların çağımızda en çok önem verdiği şey paradır, parası olanlara saygı gösterirler, parası olanları daha farklı görmeye meyillidirler. Sosyal medyanın içinde de ne kadar çok takipçiniz var ne kadar çok reels izlenmelerine sahipsiniz, ne kadar çok beğeni alıyorsunuz buna bakarlar. Aslında benim için saygı ve değer bu değildir.
Saygı kazanmanın ve değerli olmanın yolu kendini geliştirmek ve geliştirdiğin boyutta insanların hayatlarına katkı sağlamaktır. Kendimde sahip olduğum çok büyük bir işi var, bunu kimseyle paylaşmazsam eğer bu ışığı bilen ve gören tek kişi olarak yalnızlık içinde yaşarım. Ama en ufak bir aydınlığımı başkalarıyla paylaşırsam onların da önlerini görmelerini, yaşamlarını daha güzel duruma getirmelerini sağlarım. Bu yüzden çoğalmanın, güçlü ve başarılı olmanın en önemli kuralı kendini geliştirmektir. Kendini geliştirmeyi bir süreç olarak düşünün. Hayat boyunca bir zirveye çıkmaktır kendini geliştirmek, çünkü ölüm geldiği zaman kendi zirvende kalacaksındır her zaman.
Sosyal medyada manipülasyona uğrayınca diken üzerinde hissedersiniz
Sosyal medya ve diğer dijital iletişim araçlarında kişiler arası iletişimde manipülasyonun olumsuz etkileri nasıl anlaşılır?
Kendinizi rahat, huzurlu hissettiğiniz ortamlara girmişsinizdir. Düşününce bu ortamlarda benliğiniz, kişiliğiniz yok sayılmaz, size saygısızlık yapılmaz ve insanlar sizi olduğunuz gibi kabul eder. Ama bazı ortamlarda enerjiniz düşer, keyfiniz kaçar, özgüveniniz azalır ve oradan uzaklaşınca sanki günlerdir uyumadan çalışmışsınız gibi yığılır kalırsınız. Aslında sosyal medya içinde geçerli bazı durumlardır bunlar. Manipülasyona uğradığınız zaman diken üstündeymiş gibi hissedersiniz, bir şeyler saklama ihtiyacı duyarsınız, yalan söyleme, başkalarına hesap verme ve huzursuzlukla dolu zamanlar geçirirsiniz. Sizin zaaflarınız, zayıflıklarınız varsa ve karşınızdaki insanlar bunu çözdüyse, size istediklerini yaptırabilmek için bunu kullanırlar. Sizi sevdiğiniz insanların ölümleriyle, yakınlarınızın kayıplarıyla ve yaşadığınız travmalarla ele geçirmeye çalışırlar. Sanki kendileri de buna benzer acılar yaşamış gibi anlatır ve kendileriyle yakınlık kurmanız için uğraşırlar. Bir kere yakınlık kurduğunuz zaman bu tuzağa düşmüş sayılırsınız.
Manipülasyon etkilerini anlamak için bu yöntemi uygulayın
Manipülasyonun ne gibi olumsuz etkileri ve hisleri vardır bunu kendi cümlelerinizle yazmak ister misiniz? Kalem ve kağıt alıp soracağım sorunun cevabını yazın. ‘’Sizi karanlık ve tedirgin edici bir yere kapatıyorlar, arada bir yemeğinizi verip özel ihtiyaçlarınızı gidermek için küçücük zaman veriyorlar. Sadece bir kişiyle görüşüyorsunuz o da sizi suçlayıp, size kötü hissettiriyor. Böyle bir ortamda nasıl hissederdiniz?’’ Bu soruya vereceğiniz cevap manipülasyona uğradığınız zaman hislerinizi açıkça anlatacaktır.
