Özel Haber-Halide Tonga
Uzman Psikolog ve Aile Danışmanı Ece Nur Ayar, deprem bölgesinde olan ya da depremi yaşayıp bölgeden ayrılan ancak merkezi sınavlara hazırlanan ergenler için Elipshaber’e verdiği demeçte, ergenler, ebeveynler ve eğitimciler için önerilerde bulundu.
Depreme maruz kalan ergenlerin, güvensizlik, konsantrasyon güçlüğü ve kaygı gibi durumları yaşamasının doğal olduğunu ifade eden Uzm. Psk. Ayar, stres yönetimi ile sınava nasıl hazırlanabileceğine dair önerilerde bulundu.
Uzm. Psk. Ayar, Elipshaber’e konuyla ilgili şöyle konuştu:
Sınav kaygısı normal bir duygudur
Şubat ayında meydana gelen Kahramanmaraş depremi sonrasında depremzedeler bir yandan yaralarını sarmaya çalışırken bir yandan da sınav kaygısıyla mücadele etmekte. Deprem bölgelerinde yaşayan pek çok aile evlerindeki hasarlar nedeniyle farklı şehirlere göç etmek zorunda kaldı. Bu durum da deprem sonrası yaşanılan kaygıya ek olarak kişiye yeni bir şehre ve okula alışma evresini de beraberinde getirdi. Tüm bunlar göz önünde bulundurulduğunda sınav senesini yaşayan öğrenciler için durum daha da zorlayıcı bir hal aldı. Bu noktada ailelere, öğretmenlere ve gençlere destek olma konusunda neler yapabileceğimizden bahsetmek isterim.
Öncelikle, sınav kaygısı herkesin yaşayabileceği normal bir duygudur. Ancak bu duygu, sınavda başarısız olma korkusu ve aşırı stres haline dönüştüğünde performansı olumsuz yönde etkileyebilir. Ergenler, deprem sonrası sınav kaygısını azaltmak için şu önerileri uygulayabilirler:
Düzenli ve sağlıklı bir yaşam tarzı benimseyin. Sağlıklı beslenme, düzenli egzersiz yapma ve yeterli uyku, sınav öncesinde ve sonrasında vücudun stresle başa çıkmasına yardımcı olur.
Sınav kaygısı genellikle hazırlıksızlık ve bilinmeyene karşı duyulan korkudan kaynaklanır. Bu nedenle, sınav konularına düzenli olarak çalışmak ve konuları tam olarak öğrenmek sınav kaygısını azaltmaya yardımcı olabilir. Sınav öncesinde, hangi konulardan sorumlu olacağınızı ve sınavın formatını planlamanıza dahil edin. Planlama yaparak sınav gününe hazırlıklı olmak, sınav kaygısını azaltabilir.
Sınav kaygısı, vücutta stres hormonlarının artmasına neden olur. Bu nedenle, sınav öncesinde ve sınav günü arasında rahatlamaya zaman ayırmak önemlidir. Yürüyüş yapmak, meditasyon yapmak veya sevdiğiniz bir aktiviteyle uğraşmak gibi yöntemler stresi azaltmaya yardımcı olabilir.
Kendinize pozitif mesajlar vererek sınav kaygısını azaltabilirsiniz. Örneğin, "Ben bu sınava hazırlıklıyım" veya "Bu sınavı başarabileceğime inanıyorum" gibi olumlu telkinler sınav öncesinde motivasyon sağlar.
Deprem bölgesinde yaşayan ve sınava hazırlanan gençler için güvenli ortam sağlanmalı
Ailelerin büyük bir çoğunluğu ise farklı nedenlerden dolayı deprem bölgelerinde yaşamaya devam etmekte. Bu noktada öncelikle gençlere ve aileler için devlet nezdinde atılacak adımlar temel güvenlik duygusunun yeniden inşa edilebilmesi ve iyileşme süreci için kritik bir rol oynamaktadır. Bu noktada benim de üyesi olduğum EMDR (Türkçe açılımıyla Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme-Eye Movement Desensitization Reprocessing) Derneği, travma iyileştirme grubu olarak depremden bu yana bölgede depremzedelerin yaralarını sarmakta. Bunun yanı sıra Türk Psikologlar Derneği de bölgede olan gençler ve aileler için psikolojik destek vermekte. Ancak sürecin uzun olduğunu ve bu desteklerin sürdürülebilir olması çok kıymetli. Yaşanılan felaketin büyüklüğü göz önünde bulundurulduğunda devlet kurumlarının dernek faaliyetlerini desteklemesi ve yeni oluşumlar için ruh sağlığı uzmanlarıyla olan iş birliğine devam etmesi önem taşımaktadır.
Bu noktada devlet kurumları faaliyetlerin sürekliliğini sağlamak için ruh sağlığı uzmanları ve derneklerle iş birliği içerisinde, kalarak, depremzedelerin travma sonrası stres bozukluğu, kaygı, korku ve diğer zorluklarla başa çıkmalarına yardımcı olmak için danışmanlık hizmetleri sunulabilir. Bu hizmetler genellikle bir psikolog tarafından verilir ve gençlere güvenli bir ortamda duygusal destek sağlar.
Psikososyal destek ve yalnız olmadığını bilmek çok önemli; Grup terapisi, ergenlerin benzer deneyimler yaşayan diğerleriyle bir araya gelerek duygusal destek alabilecekleri bir ortam sağlar. Bu gruplar, genellikle psikolog tarafından yönetilir ve katılımcılara sorunlarını paylaşmak ve destek almak için fırsat verir.
Ergenlerin gelecekteki hedeflerine ulaşmalarına yardımcı olmak gerekli
Depremzedelerin hayatlarını yeniden inşa etmelerine yardımcı olmak için, eğitim hizmetleri sunulabilir. Bu hizmetler, mesleki beceri eğitimi, iş arama becerileri, üniversiteye hazırlık gibi alanlarda olabilir. Ergenlerin gelecekteki hedeflerine ulaşmalarına yardımcı olmak, onların geleceği için umut verici bir adım olabilir.
Depremzedelerin birbirleriyle sosyal olarak etkileşime girmelerine yardımcı olmak için sosyal etkinlikler düzenlenebilir. Bu etkinlikler, gençlerin eğlenmesini, sosyal becerilerini geliştirmesini ve kaynaklarını paylaşmasını sağlar.
Deprem bölgesindeki ergenler için rahatlama yöntemi
Tüm bunlar göz önünde bulundurulduğunda depremzede gençlerin kolaylıkla uygulayabileceği bazı rahatlama egzersizlerine değinmek isterim. Güvenli alan egzersizi, travma odaklı bir terapi ekolü olan EMDR terapisinin gevşeme egzersizleri arasında yer almaktadır.
Aşağıdaki adımları takip ederek bir güvenli alan egzersizi oluşturabilirsiniz:
Rahat bir pozisyonda oturun veya uzanın. Gözlerinizi kapatarak veya açık tutarak, rahat hissettiğiniz bir şekilde dinlenin. Derin bir nefes alın ve yavaşça verin. Bu, kendinizi rahatlatmanıza ve sakinleştirmenize yardımcı olabilir.
Zihninizde bir güvenli alan hayal edin. Bu alan sizin için neyi temsil eder? Doğada bir yer mi? Sıcak bir ev mi? Deniz kenarı bir plaj mı? Seçtiğiniz mekan tamamen size bağlıdır.
İmajınızı detaylandırın. Güvenli alanınızda neler var? Neler hissediyorsunuz? Hangi renkler ve kokular var? Mekanın tüm özelliklerini hayal edin.
Daha sonra, hayal ettiğiniz bu güvenli alanınıza tamamen girebilirsiniz. Bu alanda güvende ve korunaklı hissediyorsunuz. Bu alan sizi rahatlatır ve sizi güvenli hissettirir.
Bu güvenli alanda kalmaya devam edin. Herhangi bir kaygı veya endişe hissettiğinizde, buraya geri dönebilirsiniz. Bu egzersiz, kendinize güvenli bir yer yaratmanıza ve duygusal olarak sakinleşmenize yardımcı olacaktır. Bu noktada güvenlik algısı henüz inşa edilememiş gençler için egzersiz herhangi olumsuz bir şeyi tetiklememesi için rahat yer, kendini rahat hissettiğin yer olarak da kurgulanabilir.
Temel güvenlik duygusu yeniden inşa edilmeli
Sonuç olarak, deprem sonrası yaşanan sınav kaygısı normal bir durum olsa da bu kaygıyı yönetmek mümkündür.
Depremzedelerin ebeveynleri ve öğretmenleri, onların ihtiyaçlarını anlamalı ve desteklemelidir.
Temel güvenlik duygusu yeniden inşa edilmeli. Depremle beraber güvenlik algıları sarsılan gençlerin en çok hissetmek istediği duygu şu anda güvende olduğunu bilmeleridir. Depremzedelerin duygusal olarak desteğe ihtiyacı olacaktır. Ebeveynler ve öğretmenler, depremzedelerle konuşarak, onları dinleyerek ve ihtiyaçlarına yönelik yardım sağlayarak, duygusal olarak destek olmalıdır.
Deprem sonrasında, normal yaşama dönmek için zaman ve çaba gereklidir. Ebeveynler ve öğretmenler, depremzedelerin normalleşme sürecine yardımcı olmalı ve rutinleri, normal aktiviteleri ve eğitimleri yeniden başlatmak için destek sağlamalıdır. Normalleşme ve psikolojik iyi oluş halinin yeniden inşa edilmesi her bireyde farklı şiddette ve farklı zaman da sağlanabileceği bilinmeli bu noktada gençlere baskı yapılmamalıdır.
Sonuç olarak, depremzedelerin ebeveynleri ve öğretmenleri, depremin yarattığı travma ile başa çıkmalarına yardımcı olmak için çeşitli adımlar atabilirler. Depremzedelerin duygusal ihtiyaçlarına yönelik yardım sağlamak, güvenliklerini sağlamak ve normalleşme sürecine yardımcı olmak birinci öncelik olmalıdır.
Eğer depremzedelerin ihtiyaçları, ebeveynlerin veya öğretmenlerin sağlayabileceklerinden daha fazlaysa, profesyonel yardım alınması gerekebilir. Bu yardım ihtiyaca göre psikolojik veya psikiyatrik olabilir. Bunun için de bir uzmana danışmak sürecin sağlıklı bir şekilde yönetilmesini sağlayacaktır.
