Demir eksikliği nedir?
Demir eksikliği, vücutta ihtiyaç duyulan demirin çeşitli nedenlerle karşılanamaması durumuna denir. Demirin vücutta çok önemli görevleri vardır. Alyuvar adı verilen kan hücrelerine kırmızı rengini veren hemoglobin demir içerir ve alyuvarlar oksijeni akciğerden alıp diğer dokulara ulaştırılmasında önemli görevlere sahiptir.
Kandaki demir oranı düşük olduğu zaman alyuvar üretimi azalır ve sonuç olarak hücre, doku ve organlara taşınan oksijen miktarında azalma meydana gelir. Demir eksikliği sonucunda demir eksikliği anemisi denilen kansızlık hastalığı ortaya çıkar. Demir, hücreler ve enzimlerdeki enerji santrallerinin bir parçası olarak da görev yapar ve vücut için büyük önem taşır.
Demir eksikliğinin belirtileri nelerdir?
Demir eksikliği anemisi ilk aşamalarda çok hafif belirti veya semptomlara sahip olacağı için durum fark edilmeyebilir. Ancak vücuttaki demir eksikliği arttıkça ve anemi durumu daha ağırlaştıkça belirtiler ve semptomlar yoğunlaşır. Demir eksikliği anemisi belirti ve semptomları arasında aşırı yorgunluk, halsizlik, buz, toprak, ya da toz gibi besleyici olmayan maddeleri yemek için olağan dışı bir istek, genel ağrı veya iltihaplanma, baş ağrısı, baş dönmesi, göğüs ağrısı, hızlı kalp atışı veya nefes darlığı, tırnaklarda kırılganlık, eller ile ayaklarda soğukluk hissi, soluk cilt, ve demir eksikliği anemisi olan bebeklerde veçocuklarda özellikle iştahsızlık bulunur.
Demir eksikliği anemisini düşündüren belirti ve semptomları gösteren bireyler ve doktorların doktora başvurması gereklidir. Demir eksikliği anemisi, bireylerin kendi kendine teşhis veya tedavi edebileceği bir durum değildir.
Demir eksikliğinin tehlikelerinin yanı sıra vücudun aşırı demir ile yüklenmesi de tehlikeli olabilir çünkü aşırı demir birikimi karaciğerinize zarar verebilir ve başka komplikasyonlara neden olabilir. Bu sebeple bireyler demir takviyelerini kendi başlarına göre almaktansa teşhis ve doğru oranlarda tedavi için doktora başvurmalıdır.
Demir eksikliğine ne iyi gelir?
Demir eksikliğine en iyi gelen şey demir açısından zengin gıdaları düzenli olarak tüketmektedir. Böylece hastalık kontrol altına alınabileceği gibi en baştan da engellenebilir. Demir açısından zengin yiyecekler arasında bezelye, fasulye ve ıspanak gibi yeşil yapraklı sebzeler sayılabilir. Deniz ürünleri ve kırmızı et tüketimi demir eksikliğine iyi gelir.
Kümes hayvanları da kırmızı et gibi tercih edilebilir. Bazı yemişler de demir eksikliği anemisine iyi gelir. Kurum üzüm ve kayısı gibi kurutulmuş meyveler bunlardan bazılarıdır. Gluten içeren tahıl ürünleri de demir eksikliğine iyi gelmektedir. Özellikle et tüketmeyen kişilerin vücutlarına aldıkları demir miktarına dikkat etmesi gerekir. Bu ihtiyacı karşılamak için demir yönünden zengin bitki ve meyveleri tüketmeleri oldukça önemlidir.
Demir eksikliğine iyi gelen besinler nelerdir?
Demir eksikliğine iyi gelen besinler genellikle aşağıdaki gibidir:
- Bazı kuru meyveler (Kuru kayısı, kuru üzüm ve kuru dut)
- Yeşil yapraklı sebzeler (ıspanak, bezelye)
- Fındık
- Fıstık
- Kırmızı et, tavuk ve deniz ürünleri
- Karaciğer
- Yumurta
- Pekmez
- Kuru baklagiller
- Narenciye suları
Bütün bu besinleri C vitamini ile birlikte tüketmek demir emilimini kolaylaştıracaktır. Aynı şekilde bazı gıdaları birlikte tüketmek de emilime fayda sağlayabilir. Örneğin yumurta tek başına tüketilmek yerine biber ya da diğer yeşil sebzeler ile birlikte tüketilebilir.
Ispanak tüketirken ise yanında yoğurt tüketmemeye dikkat etmek gerekir. Yoğurt tüketimi, ıspanak ile birlikte gerçekleştirildiğinde demir emilimi azalabilir. Yumurta bu bakımdan yoğurt yerine daha iyi bir tercihtir. Tahıl ve baklagiller ise kırmızı et ya da kümes hayvanı etiyle birlikte tüketilebilir. Bu gibi gıdalar birlikte pişirildiğinde demir alımına fayda sağlar.
