ANKA Haber Ajansı’ndan Dilan Kutlu’nun haberine göre, Erzincan’ın İliç ilçesinde bulunan Çöpler Altın Madeni’nde 9 işçinin toprak altında kaldığı liç kaymasıyla ilgili TBMM’de kurulan İliç Maden Kazası Araştırma Komisyonu Başkan Atay Uslu’nun başkanlığında toplandı.
Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı yetkililerini dinlendi. ÇED İzin Denetim Genel Müdürü Cihan Tatar, komisyona sunum yaptı. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakan Yardımcısı Fatma Varank da komisyon toplantısına katıldı. Komisyonun muhalefet milletvekilleri, Bakanlığın sunumu ve milletvekillerin sorulara verilen yanıtların tatmin olmadığını diel getirdiler.
"Yeni farkettik"
ÇED İzin ve Denetim Genel Müdürü Cihan Tatar, yığın liç göçünün ilk defa meydana geldiğini belirterek, "Bu tip bir kaza ülkemizde ilk defa meydana geliyor. İlk olduğu için oradaki denetim boşluğunu biz de yeni fark ettik" derken jeoradarlara ilişkin "bakanlığımın yetki ve sorumlulukları arasında jeoradarların takibi yok" dedi.
"16 milyon 441 bin tl para cezası"
ÇED İzin Denetim Genel Müdürü Cihan Tatar, Erzincan İliç’te bulunan altın madeninde 2022 yılında katı atık havuzunda meydana gelen sızıntıdan dolayı 16 milyon 441 bin TL idari para cezası uygulandığı, 2015 yılından günümüze kadar 187 çevre denetimi yapıldığını bu denetimlerin üçünde 133 Milyon TL idari para cezası uygulandığı ve iki defa da işletmenin faaliyeti durdurulduğunun söyledi.
20 kurum "ÇED olumlu görüşü" bildirdi
2021 yılında ikinci kapasite artışı kapsamında ÇED'in kurum görüşleri kapsamında dört Bakanlık ve 20 kurum "olumlu görüş" bildirdi.
CHP Adana Milletvekili Müzeyyen Şevkin, komisyonda ÇED olumlu raporlarını hatırlatarak, "İlk verilen ÇED raporlarında veya alan genişletmelerde bakın, Orman Su işleri Bakanlığı olumlu, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü olumlu, Meteoroloji Genel Müdürlüğü olumlu, Mekansal Planlama, DSİ, Erzincan mahalli, Gıda Tarım Hayvancılık; hepsi olumlu. Yani bu kadar olumsuzluğun yaşandığı bir madende ÇED sırasında hiçbir tane olumsuz görüş bildiren yok mu" diye sordu.
"Liç yığının altına serilen membran kirliliği önleyebilecek vasıflara sahip"
Liç yığının altına serilen membranın kullanım ömrünün kaç yıl olduğu sorusuna, Çevre Yönetimi Genel Müdürü Recep Akdeniz, "50 yıl ortalama. Yani dünyada uygulanan standart bu, Avrupa Birliği'nde de uygulanan bu. 50 santimetrelik kil tabakası var. Sıkıştırılmış, 10 üzeri 9 sızdırmazlık özelliğine sahip yani bu zaten tek başına bile o kirliliği önleyebilecek vasıflara da sahip bir kil tabakası" dedi.
"Yeraltı sularında kirliliğe rastlanılmadı"
Sunumda, Çöpler Maden alanına bulunan yeraltı suyu izleme noktalarında bugüne kadar yapılan izleme raporları kapsamında faaliyetten kaynaklı herhangi bir kirliliğe rastlanılmadığı açıklandı.
2022 yılında 400 liç sahasında kayma oldu
Recep Akdeniz, daha önce liç yığınında kayma olduğunu altını çizerek, "Yığın liçi tesisinin 2022 yılında kaymasıyla ilgili bir durum vardı. O zaman deprem olayından sonra bu denetlemeleri yaptırıyorduk ve burada da 1292 kodu ile 1346 kodları
arasında 4'üncü fazda 400 metreküplük bir kayma olayı meydana gelmiş" diyerek görevlendirilen özel firmanın "hasar gören jeomembranı tamir ettiğini kalite kontrollerinin yapıldığını" söyledi.
"Yetkimiz yok"
Ardından, Bakanlık yetkilileri milletvekillerin sorularını cevaplandırdı.
CHP'li Yavuzyılmaz maden sahasındaki denetimlerin özel bir şirkete devredildiğini, maden kazalarında da aynı firmaya denetim yaptırıldığını söyledi. Yavuzyılmaz, "Acil durum eylem planı var mı? Bu plan varsa Çevre Bakanlığı'nda var mı? Siz bu acil durum eylem planını inceliyor musunuz? Çevre Bakanlığı'ndan acil durum eylem planını talep ediyorum. Çevre Bakanlığı'nın denetimlerini siz mi yapıyorsunuz? Yoksa bu denetimin bütünün veya bir bölümünü özel bir şirkete devrettiniz mi? Siyanür ve siyanür atık depolama havuzlarının kapasitesi nedir" diye sordu.
ÇED İzin ve Denetim Genel Müdürü Cihan Tatar, "Hiçbir tesisin üretimine yönelik, işletmesine yönelik herhangi bir denetimiz yok. Sadece işletme ve üretimden oluşan çevresel etkilerini denetlememiz mevcuttur" diye cevap verdi.
"Kimse bindiği dalı kesmez, işletmenin kendisinin denetlemesi lazım"
İYİ Parti Manisa Milletvekili Şenol Sunat, "Size göre yığın liçiyle ilgili denetleme hangi bakanlığın olmalı" diye sordu. Tatar bunun üzerine, "İşletme prosesi olduğu için işletmenin görev ve sorumluluğunda... Bana göre kimse bindiği dalı kesmez. Kurumlardan ziyade işletmenin kendi kendisini denetlemesi lazım" dedi.
MHP'li Küçük: "Şirket bunu suistimal eder"
İYİ Parti Çanakkale Milletvekili Rıdvan Uz "Yabancı şirket geliyor biz onu denetleyemiyoruz. Şirket kendi kendini denetlesin mi diyoruz" diye sorarken MHP Gümüşhane Milletvekili Musa Küçük ise, "Siz bu işi tamamen işletmeye bırakırsanız işletmede 'üç lira daha fazla kazanayım' diye bunu suistimal eder. Mutlaka Bakanlığın denetlemesi lazım" diye konuştu.
"Denetim boşluğunu yeni fark ettik"
ÇED İzin ve Denetim Genel Müdürü Cihan Tatar, "Bu tip bir kaza ülkemizde ilk defa meydana geliyor. İlk olduğu için oradaki denetim boşluğunu biz de yeni fark ettik" dedi. Tatar, jeoradarlara ilişkin "Bakanlığımın yetki ve sorumlulukları arasında jeoradarların takibi yok" ifadesini kullandı.
