Türkiye'deki hava kalitesi ve kirliliğin sağlık üzerindeki etkilerini değerlendiren Kara Rapor 2024, Temiz Hava Hakkı Platformu (THHP) tarafından kamuoyuna sunuldu. Raporda, İstanbul ve İzmir'den sonra Bursa'nın hava kirliliğine bağlı ölümlerde üçüncü sırada yer aldığı belirtildi.
Her yıl düzenli olarak yayımlanan ve halk sağlığını koruma, temiz hava hakkını savunma amacı taşıyan bu raporun altıncısında, Türkiye nüfusunun yüzde 92'sinin hâlâ Dünya Sağlık Örgütü'nün belirlediği standartların üzerinde kirli hava soluduğu ifade ediliyor. Verilere göre, İstanbul’da 8 bin 357 kişi, İzmir’de ise 4 bin 852 kişi hava kirliliği kaynaklı hayatını kaybetti. Bursa'da ise bu sayı 3 bin 657 olarak açıklandı. Raporda ayrıca, bu illerdeki yüksek ölüm sayılarına nüfus yoğunluğunun da etkili olduğu vurgulandı.
Hava kirliliğine bağlı ölümler oran bazında incelendiğinde, Hakkari ilk sıraya yükseldi. Bir önceki yıl birinci sırada yer alan Batman ise Hakkari’nin ardından geldi. Hakkari'de 230 kişinin hava kirliliği sebebiyle yaşamını yitirdiği, bu oranın Türkiye genelinde en yüksek olduğu belirtildi. Hakkari’yi ise Batman, Şırnak, Muş, Malatya, Iğdır, Şanlıurfa, Ağrı, Osmaniye ve Gaziantep gibi iller izledi.
2022'de Türkiye genelinde 365 hava kalitesi izleme istasyonu olmasına rağmen, 2023’te bu sayı 380’e çıkmasına karşın, tüm istasyonlarda gerekli parametreler tam olarak izlenmiyor. Hatta bazı istasyonlarda yeterli veri toplanamadığı için dokuz ilde PM10 değerleri hesaplanamadı. Özellikle fosil yakıt ve kömür kullanan sanayi bölgelerinde partikül madde izleme çalışmalarının sınırlı kaldığı, Sakarya-Hendek OSB, Kocaeli-Gebze OSB ve Kocaeli-Dilovası-İMES OSB bölgelerinde 2022 ve 2023 yıllarında PM10 ölçümünün yapılmadığı raporda yer aldı.
2023’te PM10 ortalaması en yüksek iller sırasıyla Malatya, Kahramanmaraş, Osmaniye, Hakkari, Aydın, Batman, Iğdır, Şırnak, Gaziantep ve Kilis oldu. Havası nispeten daha temiz olan, yıllık PM10 ortalaması 40 µg/m3'ün altında kalan 13 şehir arasında ise Adıyaman, Bitlis, Karaman, Isparta, Antalya, Bilecik, Kırşehir, Trabzon, Giresun, Rize, Sinop, Afyonkarahisar ve Samsun yer aldı. Ancak Türkiye’de belirlenen yıllık PM10 limiti, Dünya Sağlık Örgütü’nün insan sağlığı için önerdiği değerin 2,7 kat üzerinde.
