Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Mehmet Özhaseki, TBMM Genel Kurulu'nda, bakanlığı ve bağlı kuruluşların 2024 Yılı Bütçe görüşmelerinde konuştu.
Bakan Özhaseki, bakanlığının faaliyet, hedef ve projelerinden bahsetti. Öncelikli hedeflerinin, afetlere karşı dirençli, yatay mimariye sahip, mahalle kültürünü yaşatan, sıfır atık uyumlu ve yeşil varlığı artırılmış, 'Akıllı Şehirler' inşa etmek olduğunu aktaran Bakan Özhaseki, "Özellikle teknolojik ve bilimsel gelişmelerle birlikte şehirlerimiz 'akıllı şehir' konseptine doğru büyük bir hızla dönüşüm yaşıyor. Akıllı Şehirler; afetlerden iklim değişikliğine, enerji verimliliğinden ulaşıma, sağlıktan eğitime kadar pek çok alanda birçok yenilik ve kolaylıklar sunuyor. Bize düşen ise şehircilik alanındaki bu treni yakalamak hatta bu yolculuğun öncüsü ve lokomotifi olmaktır." dedi.
Varoş yapılar ortaya çıkar
70 yılda kırsaldan kentlere kontrolsüz bir şekilde başlayan göçler sebebiyle denetimsiz, kaçak şekilde ve hatta birkaç saat içinde yapılıp içine oturulan yapılar inşa edildiğini kaydeden Bakan Özhaseki, "Tabiri caizse varoş yapılar ortaya çıkar. Bunun sonucunda karşılaştığımız manzara ise şudur: Sağlıksız evler ve mahalleler ile kimliksiz şehirler. En önemlisi de depreme dayanıksız milyonlarca konut stoku bizi bekliyor" diye konuştu.
Türkiye bir deprem ülkesidir
Bakan Özhaseki, Türkiye’nin bir deprem ülkesi olduğu gerçeğine dikkat çekerek, şöyle dedi:
"Türkiye bir deprem ülkesidir. Yapılan araştırmalara göre Türkiye; Alpler'den Himalayalar'a kadar uzanan hat üzerinde en yüksek deprem riskini taşıyan 5'inci ülkedir. Vatanımızın yüzde 66'sı, vatandaşlarımızın yüzde 71'i; 1'inci ve 2'nci dereceden deprem riski altında yer alıyor. Geride bıraktığımız son bir asırda 6 ve üzeri büyüklükte tam 231 depremle sarsıldık. Denizde yaşananları bir kenara bırakırsak bunların 60'tan fazlası topraklarımız üzerinde yaşandı. Bu depremler nedeniyle son yüzyılda toplam 130 bin canımızı yitirdik. Ülkemizi tehdit eden depremleri oluşturan üç büyük fay hattı topraklarımızın altından geçiyor."
500 civarında canlı ve hareketli fay hattı mevcut
Bakan Özhaseki, fay hatlarına ilişkin, "Kuzey Anadolu Fay Hattı, Doğu Anadolu Fay Hattı, Batı Anadolu Fay Hattı. Tarihimiz boyunca karşı karşıya kaldığımız depremler bu üç hat üzerinde meydana geldi ve şu anda yaşadığımız coğrafyada 500 civarında canlı ve hareketli fay hattı mevcut" açıklamasında bulundu.
6 Şubat 2023; bin yılın afeti
Bakan Özhaseki 6 Şubat 2023 tarihinde meydana gelen ve 11 ili etkileyen depremlere ilişkin de, "İkiz depremlerde 18 şehrimizde 14 milyon insanımız doğrudan etkilendi. Deprem kayıtlara 'asrın felaketi' 'bin yılın afeti' olarak geçti. Afetin yaşandığı bölgede 6 milyon 609 bin 408 bağımsız bölüm içeren, yapının hasar tespitini yaptık. Bu sayılarda itirazlara bağlı olarak yer yer tadilatlar oldu fakat 680 bini konut, 170 bini iş yeri olmak üzere 850 bin bağımsız bölümün ağır hasar alarak kullanılamaz hale geldiğini tespit ettik. Yapılan hesaplamalara göre zarar maliyeti 110 milyar dolar" bilgisini paylaştı.
Köy evlerini de 6- 8 ayda teslim edeceğiz
Bakan Özhaseki, depremden sonra neler yaptıklarını da şöyle anlattı:
"Halihazırda TOKİ Başkanlığımız, Emlak Konut ve Yapı İşleri Genel Müdürlüğümüz eliyle 250 bin konutumuzun yapımına devam ediyoruz. Yerinde Dönüşüm projesini başlattık. Şartlarını belirledik. Şu ana kadar 250 bin müracaat oldu. TOKİ ve Emlak Konut eliyle başlayanları 1 yıl, çelik köy evlerini de 6- 8 ayda teslim edeceğiz. Yerinde Dönüşüm projesiyle vatandaşlarımıza; kendi yerlerinde evlerini Bakanlık kontrolünde yapma imkanı sunduk."
4 kırmızı çizgi
Bakanlık olarak depreme dayanıklı konutlar için 4 kırmızıçizgi belirlediklerini anlatan Bakan Özhaseki, "4 kırmızı çizgiden asla taviz vermeden hareket edeceğiz. 1. Evvela fay kırıklarının üzerinde yapılaşma olmayacak. 2. Zemin sıvılaşması olan noktalarda yapılaşmaya izin verilmeyecek. 3. Dere yatakları asla imara açılmayacak. 4. Mimarlık- mühendislik hizmetlerinde sıfır tolerans uygulanacak. Projemiz her bir aşamasıyla, ruhsattan meskene kadar bakanlığımızın denetiminde ve TOKİ Başkanlığımızın güvencesinde olacak" diye konuştu.
Kentsel dönüşüm çalışmaları
Özhaseki, kentsel dönüşüm çalışmalarına ilişkin, "Bugün Türkiye genelinde 31 milyon konut ve 5 milyon ticari alandan oluşan 36 milyon bağımsız bölüm bulunuyor. Bunların 6 milyonu şu anda risk altında. 2 milyonunun ise acilen dönüşmesi gerekiyor. 2012 yılında çıkan yasayla; yurdumuz genelinde 2 milyon 200 bin bağımsız bölümün dönüşümünü gerçekleştirdik. 400 bin bağımsız bölümün dönüşümü ise sürüyor. Kentsel dönüşüm çalışmaları için bugüne kadar 480 milyar TL değerinde kaynak kullanıldı."
İstanbul'un durumu
Bakan Özhaseki, İstanbul'un fiziki durumu hakkında da, verileri şöyle paylaştı:
"Deprem denilince hepimizin büyük bir hassasiyet gösterdiği İstanbul'da ise 6 milyon konut ve 1.5 milyon ticari alandan oluşan toplam 7.5 milyon bağımsız bölüm bulunuyor. Bunların 600 bini acilen dönüştürülmek zorunda. Kentsel dönüşüm çalışmalarımızın odağında yer alan İstanbul'da 2012'den bu yana 800 bin bağımsız bölümün dönüşümünü gerçekleştirdik.170 bin 941 bağımsız bölümün dönüşümü ise sürüyor. İstanbul genelinde yürütülen kentsel dönüşüm çalışmaları için toplamda 127 milyar 926 milyon TL değerinde yatırım gerçekleştirdik."
İstanbul için yol haritamız belli
Bakan Özhaseki, olası İstanbul depremi için, yol haritalarının belli olduğunu belirterek, 5 yıl içerisinde, İstanbul’da acilen dönüşmesi gereken 600 bin konut başta olmak üzere riskli olan 1.5 milyon bağımsız bölümü dönüştürüp, şehri afetlere hazır hale getireceklerini açıkladı. Bakan Özhaseki, şöyle devam etti:
"Şehrin depreme hazırlanması için başlattığımız 'Yarısı Bizden' kampanyasına bugüne kadar 1 milyon 233 bin bağımsız bölüm için başvuru yapıldı. Yarısı Bizden kampanyamızla ilgili yakında inşallah bir müjde açıklayacağız. Bu hamlemizle birlikte İstanbul'un dönüşümü için bir büyük adım daha atmış olacağız. İstanbul'un hızla dönüşümü için yol haritamız belli. Yeni yasamızın dönüşümün önündeki engelleri kaldırmasıyla şehri deprem başta olmak üzere bütün afetlere hazır hale getireceğiz. Şehirde belirlediğimiz rezerv alanlarda 300 bin konut inşa ederek dönüşüm çalışmalarına sürat katacağız. Yarısı Bizden kampanyasıyla 300- 350 bin konutun dönüşümünü sağlayacağız."
Kentsel dönüşüm yasası
Özhaseki, TBMM'den geçen ve Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından onaylanan Kentsel Dönüşüm Yasası içinde milletvekillerine teşekkür etti. Bakan Özhaseki söz konusu yasaya ilişkin, "Kentsel dönüşüm kararı, yüzde 50+1 ile yani hak sahiplerinin salt çoğunluğuyla alınabilecek. Kanun kapsamındaki riskli yapıların bir an evvel tespit edilip yıktırılmasını sağlamak maksadıyla, riskli yapı tespitine ve tahliyeye ilişkin tebligatların yapıların kapısına asılmak, maliklere e-Devlet Kapısı üzerinden bildirilmek ve ilgili muhtarlıkta ilan edilmek suretiyle yapılacağı düzenlenmiştir. Kentsel dönüşüm sürecinde yapısı yenilenen ve ödeme imkanı bulunmayan dar gelirli vatandaşlara bu bağımsız bölümler üzerinde hak sahibine ve eşine oturma hakkı tanınacak" diye konuştu.
