Haber: Halide Tonga
Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) verilerine göre, Temmuz ayında 2,7 milyar dolarlık ihracat rakamı ile otomotiv sektörü en fazla ihracat yapan alan oldu. Otomotiv Distribütörleri ve Mobilite Derneği (ODMD) verilerine göre ise, Temmuz ayında hafif ticari ve otomobil pazarı yüzde 115,4 büyüyerek 112 bin 459 adete çıktı.
Temmuz ayında satış rekoru kıran otomotiv sektörüne yönelik fahiş fiyatlarla ilgili Bakanlık çalışmaları, seri ilan sitelerindeki usulsüz ilanlar, stok ve karaborsacılık faaliyetleri ile ilgili konular gündemde uzun süredir yer alıyor. Otomotiv Gazetecisi Korhan Önder, sektörle ilgili uygulanan ve uygulanması beklenen faaliyetlerle ilgili ve alınan önlemlerle birlikte değişen piyasa koşulları ile ilgili Elipshaber’e açıklama yaptı.
Stok ve karaborsacılık ile ilgili Bakan sektör temsilcileri ile bir araya geldi
Artan fahiş fiyatlara yönelik alınan önlemleri nasıl değerlendiriyorsunuz?
Sayın Ticaret Bakanı, seçim sonrasında önemli çalışmalar yaptılar. Stok ve karaborsacılık olayı, piyasayı bir buçuk yıldır oldukça sıkıştırmıştı. Seçim öncesinde de ekonomik olarak, daha rahat seçim ekonomisi uygulandığı için nispeten insanlar alacaklarını aldılar. Bu dönemde, seçim sonrasındaki süreçte hem dolar ve euro kurundaki artışlar hem de sıkılaştırılan para politikaları nedeniyle piyasada durgunluk oluşmuştu. Sayın Bakan sektör temsilcileri ile 15 Temmuz öncesinde bir araya gelmiş ve bununla ilgili çalışmalar yapmıştı. Ben de katılıyorum, olumlu yönde emareler var.
Satış rakamlarına ihracatın etkisi var
Özellikle otomotiv sektöründe satış rakamlarındaki artışta ihracatın da etkisi var. Üretilen tüm araçlar iç pazara sunulmuyor. Bu nispet yönde bir ilerleme. Zaten ikinci ve sıfır otomobil domino etkisi gibi birbirine bağlıdır. İnsanlar sıfır araç alırken kendi eski araçlarını takasa getirirler normalde. Bu da firmaların eline ikinci el stok ve sermaye olarak gelir. Yani kaynak olarak gelir. Dolayısıyla aslında bu tip müşterilerin piyasaya araç temini de önemli. Onun dışında kiralamadan çıkan araçlar da ikinci el stoku oluşturur. Yalnız bunun iyi denetlenmesi lazım. Yani bir rehavete kapılmamak gerekiyor.
Sıfır ve ikinci el araçlarda şu an durgunluk dönemi yaşanıyor
İlan siteleri ile ilgili düzenlemeler yararlı oldu mu?
Hala haberlerde işte aksesuar oyunlarıyla veya ilan fiyatlarını düşük gösterip açıklama kısmına fiyat yazanları da gördük. Bununla ilgili asıl muhatap, seri ilan siteleridir. Seri ilan siteleri milyarlarca liralık yatırım yapıyorlar bu konu ile ilgili. İstihdam ve bu ilanları alırken uyguladıkları kriterler, ilan denetlemeleri, burada son derece önemli. Bunun bir veya bir buçuk aylık popülist yaklaşım olmaması lazım, devam etmesi lazım. Şunu da unutmamak gerekir, herkes şunu gözden kaçırıyor, genel anlamda otomotivin her anlamda sıfır ve ikinci el açısından en durağan dönemi yaşıyoruz.
Eylül’de tekrar canlılık bekliyoruz, usulsüz ilanlar sona ermeli
Otomotiv sektöründeki bu durgunluk dönemi ne zaman sona erer?
Birincisi, halk tabiri ile seçimden önce alan aldı satan sattı, krediler daha rahattı. İkincisi, insanlar bayrama, tatile gittiler ve bu süreçte araçları olmayanlar araç aldılar. Şu an bir durgunluk var. Bu Eylül ayının başında atama ve tayinlerin netleşmesi ile birlikte hareketlenebilir. İnsanların şehir değiştirmeleri de buna etki edecek. Okullar açılacak, okulların açılması ile birlikte artan akaryakıt ve servis fiyatlarını da göreceğiz maalesef. Bu süreçte arabası olmayanlar da belki araba almaya niyetlenecekler. Dolayısı ile belki genel anlamda bir durgunluğun yaşanmasının bir sebebi de zaten Temmuz ve Ağustos’un otomotivin ölü sezon olması.
Hatta bu dönemde bazı fabrikalar tadilat işlerine girerler. Bu yasadan önceki fahiş fiyatlı, sıfırından kat be kat daha yüksek fiyatlı araç ilanlarının azaldığını ve Sayın Bakan’ın da tabir ettiği gibi sabun köpüğü olarak tabir edilen bu ilanların sayısının azaldığını görüyoruz. Azalması yetmez, minimuma düşmesi ve sıfırlanması lazım.
Kişiler bir yılda en fazla 3 araç satın alıp satabilecek, noter uygulamaları devreye girecek
Usulsüz satışların önüne nasıl geçiliyor?
Burada iki üç önemli kriter var. Birincisi geçen yıldan beri uygulamaya giren ve yeni yönetmeliklerle beraber artık kişilerin de kapsama alındığı 6 ay 6 bin kilometre uygulaması. İkincisi, seri ilan sitelerinde yapılan bu denetlemeler ve sıfırından fazla ikinci el ilanlarla alakalı 300 bin liraya kadar olan cezai yaptırımlar. Bir de artık bu noterlerde satışlarda, tüzel kişiler ve bireysel kullanıcılarla alakalı, bir takvim yılında bir vatandaş maksimum üç kez araç satıp alabilir. Dörde geçerseniz bu ticaret vasfı taşımaya başlar. Normalde noterlerde bununla ilgili bir prosedür uygulanmıyor. Bunu önleyen bir sistem yoktu. Beyan usulü ile alan ve satan arasında yapılan bir sözleşmeye göre bu işlemler gerçekleştiriliyordu. Ama hem Noterler Birliğinin bu konuyla ilgili yaptığı bir çalışma kamuoyuna yansıdı hem de benim noterlerden aldığım bilgiye göre bu Ağustos başı itibari ile bir sistem uygulamaya girecekti. Noterler Birliğinin bir yazılımla bu satış sayılarını tespit etmesi bekleniyordu. Dördüncü satışlarla ilgili kişilerin izah vermesi gerekiyordu. Bu izah Noter tarafından kabul edilir ve yerinde bulunursa bu işlem yapılabilir ama onun dışında bu sistem bu satışları kilitleyecek. Eğer bu kişiler ticari kişiler değillerse işlemlere bloke gelecek. Bu sistemin hayata geçmesini takip edeceğiz. Net yansımaları 15 Ağustos’tan sonra net şekilde göreceğiz.
Yenilenmiş ikinci el araç uygulamaları devreye girecek, sıfır ile ikinci el arasında yere konumlanacak
Yenilenmiş ikinci el çalışmaları da var. Global bir Fransız firması Türkiye’de de uygulamayı hayata geçiriyor. Burada da özetle, o markaya ait ki ilerleyen dönemlerde başka firmaların da böyle çalışmalar yapacağını ön görüyoruz. Hali hazırda kullandığınız 3-4 yıllık bir aracınız var, aracınızı firmaya getiriyorsunuz. Şu anki teknolojik unsurlara göre, model yılına göre yükseltmek için fabrikada resmi olarak yenileme işlemi gerçekleştiriliyor. Bu yürüyen aksamında olabilir, aksesuarında olabilir, multimedya, koltuk vs gibi alanlarda olabilir. İsterseniz bu işlem yapıldıktan sonra bunu ücreti mukabilinde yenilenmiş olarak devam edebilirsiniz ya da firmaya bunu satabilirsiniz. Bu da sıfırla ikinci el arasında bir yere konumlanacak. Bunun da piyasaya olumlu anlamda katkı yapmasını bekliyoruz.
Bu arada stokçuların ve karaborsacıların halk tabiri ile sokaktaki oto pazarlarına taştıklarını görmüştük. Orada bu işlerden haberdar olmayan vatandaşların mağdur etmeye yönelik çalışmalar vardı ama orada da etkilenenlerin çok olmadığını gördük.
Vatandaşlar farklı ve fahiş fiyat söyleyenleri şikayet etmeli
İlan sitelerindeki fiyat ile yüz yüze satış fiyatı arasında fark görenler ne yapmalı?
Burada vatandaşlara uyarım, seri ilan sitelerinde eğer bu tip sıfırından fazla fiyatlı ilanlarla karşılaşırlarsa veya normal fiyatı düşük gibi gösterilip telefonda veya yüz yüze görüşmeye gittiğinizde başka türlü fiyata dönerlerse hiç çekinmeden bu firmaları yetkili mercilere, Ticaret Bakanlığının şikayet hattına şikayet edebilirler. Bunlar kayıt dışı, usulsüz ve yasayı delmeye yönelik, fiyatları yukarıda tutmaya ve sektörü baltalamaya yönelik hareketlerdir. Bu piyasayı kendi çıkarları için kullanmaya çalışacaklar olacaktır. Vatandaşlarımızın dikkatli olması lazım.
