Avrupa Birliği (AB), halk arasında siyah, gri veya gümüş dolgu olarak adlandırılan ve civa içeren amalgam dolguların kullanımını 1 Ocak 2025'te yasaklayacağını duyurdu. Karara göre; amalgam dolgu yalnızca hastanın özel tıbbi ihtiyaçlarına dayalı olarak diş hekimi tarafından ‘kesinlikle’ gerekli görülmesi durumunda uygulanabilecek. Türk Dişhekimleri Birliği (TDB) Akademisi Başkanı Prof. Dr. Taner Yücel, amalgam dolgunun insan vücudunda oluşturduğu kanıtlanmış zararlı bir etkisi olmadığını belirterek, “Amalgam dolgunun kullanımının bu kadar üzerinde durulmasının nedeni gümüşten ziyade içerisinde bulunan cıvadır. Cıva kullanımı dünyanın her yerinde çevreyi olumsuz etkilediği ve çevrede kalıcı zararlara neden olduğu için yasaklanıyor” dedi. Söz konusu kararın ‘kesin olarak uygulanmaması’ şeklinde alınmadığını söyleyen Yücel, “Bu karar kontrollü bir şekilde zamana yayılarak azaltılması ve diş hekiminin kararına bağlı olarak uygulanması şeklinde alındı. Diş hekimi ihtiyaç duyduğu takdirde amalgam dolguyu kullanabilir” diye konuştu.
“Amalgam dolgunun insan vücudunda oluşturduğu zararlı etki bulunmuyor”
Türk Dişhekimleri Birliği Akademisi Başkanı Prof. Dr. Taner Yücel, ELİPS HABER’e 2025 yılı itibarıyla yasaklanacak olan amalgam dolgunun insan sağlığı üzerinde etkilerini anlattı. Dünya Dişhekimleri Birliği’nin almış olduğu kararlara işaret eden Yücel, “Bu kararlara göre, gümüşle beraber olan amalgam dolgunun tedrici olarak zaman içerisinde azaltılmasını isteyen bir kararı vardı. Kanıta dayalı olarak amalgam dolgunun insan vücudunda oluşturduğu bir zararlı etki bulunamadığı için bu karar ‘kesin olarak uygulanmaması’ şeklinde değil; kontrollü bir şekilde zamana yayılarak azaltılması ve diş hekiminin kararına bağlı olarak uygulanması şeklinde alındı. Diş hekimi ihtiyaç duyduğu takdirde amalgam dolguyu kullanabilir” dedi.
“Amalgam dolguların içerisinde cıva bulunuyor”
Amalgam dolguların kullanımına bu kadar dikkat çekilmesinin nedenini anlatan Yücel, “Amalgam dolgunun kullanımının bu kadar üzerinde durulmasının nedeni gümüşten ziyade içerisinde bulunan cıvadır. Cıva kullanımı dünyanın her yerinde çevreyi olumsuz etkilediği ve çevrede kalıcı zararlara neden olduğu için yasaklanıyor. Bunun mümkün olduğunca az kullanılması noktasında karar alınıyor. Buna bir örnek verecek olursak; vücudumuzun ısısını ölçen cıvalı termometreler vardır. Bu termometreler camın içerisinde bulunan cıvanın ısınmasıyla hareket eder. Cıvanın bulunduğu her türlü aletin kullanımı yasaklanıyor. Bunun temel nedeni çevrenin kirletilmesi. O neden Dünya Sağlık Örgütü ve Uluslararası Dünya Dişhekimleri Birliği bu konudaki sağlık materyallerini gözden geçirdi. Amalgam dolgu da uzun süre komisyonlarda incelendikten sonra yerine ‘yeni bir amalgam restorasyon materyaline benzer ya da eş değerde bir materyal kullanılmasına, bulunduktan sonra da bundan vazgeçilmesine’ karar verilmiştir” diye konuştu.
Amalgam dolgu hamile ve çocuklarda kullanılır mı?
Amalgam dolgunun hamile ya da çocuklar üzerindeki kullanımına değinen Yücel, şöyle konuştu:
“Amalgam dolgu yaklaşık 100 yılı aşan bir zamandır dünyada dişlere uygulanan bir restorasyon dolgu materyali olarak kullanılıyor. Bu kullanıma bağlı olarak insan vücudunda zararlı bir etkiye rastlanmadı. Ama ortaya çıkabilecek olası bir zararı önlemek için özellikle Avrupa Birliği’nde ve kuzey ülkelerde çocuklarda ve anne adaylarında kullanılması yasaklandı. Büyüklerde kullanılmasının mümkün olduğunca az olarak kullanılması ve tedrici olarak bunun azaltılması şeklinde bir karar alındı.”
“Amalgam yerine kompozit dolgu kullanıyoruz”
Türkiye’de amalgam yerine kompozit dolgu kullandıklarını kaydeden Yücel, şu ifadeleri kullandı:
“Amalgam dolgunun sık kullanılmasının nedeni ucuz olması. Ucuz olmasından dolayı ekonomik olarak yetersiz ve düşük gelirli toplum bireylerinde kullanılması tercih edilen bir materyal haline geldi. Bunun yerini kompozit dolgular almaya başladı. Kompozit dolgu dediğimiz reçine esaslı restorasyon meteryalleri kullanılmaya başlandı. Bu kompozit dolguların amalgama göre hem pahalı olması hem de kullanım tekniğinin daha komplike olması nedeniyle tam olarak amalgam dolguların yerine alternatif olarak kabul edilmiyor.”
“Bireyler estetik yönden diş rengini tercih ettiği için amalgam kullanımı azalıyor”
Yücel, hastaların estetik açıdan dolayı kompozit dolgu tercih ettiğini belirterek, şunları söyledi:
“Kompozit dolgular reçine esaslı metakrilat türevi dolgulardır. Metakrilat da bildiğiniz gibi mikromoleküler bazda plastik içeren maddeler. Bir taraftan amalgamın içerdiği cıva toksik ve çevreyi kirletmesi nedeniyle kullanmaktan vazgeçiyoruz. Ancak buna karşı metakrilat türevi kompozit dolguları tercih ediyoruz. Yüzde 100 amalgamın yasaklanması söz konusu değil. Ancak kompozitlerdeki gelişmeler ve bireyin estetik yönden diş rengini tercih etmesi amalgam dolgunun her geçen gün daha az kullanılmasına neden oluyor. Özellikle arka dişlere yapılan dolguların çoğunu diş rengindeki materyaller oluşturuyor.”
“Cıva-amalgam atıkları toplanmalıdır”
FDI Dünya Dişhekimleri Birliği’nin Politik Bildirisine atıfta bulunan Yücel, sözlerini şöyle tamamladı:
“Türkiye olarak bizimde imzaladığımız Minimata Sözleşmesi’ne göre, diş hekimliğinde amalgam dolgu kullanılmasının zamana bağlı olarak aşamalı olarak azaltılması kabul edilmiştir. Kliniklerde kullanılma durumunda ise muhakkak kapsül formunda olan amalgam dolgular tercih edilmelidir. Ayrıca diş hekimliği ünitelerine adapte edilebilen separatörlerden faydalanarak kanalizasyona karışmadan cıva-amalgam atıkları toplanmalıdır.”
