616 bin 239: 2006’dan bu yana 814 farklı kurum ve hakimliğin verdiği erişim engeli kararı sayısı
712 bin 558: 2006’dan bu yana Türkiye’den erişime engellenen toplam web sitesi sayısı
496 bin 476: Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu’nun (BTK) resen erişime engellediği site sayısı
129 bin 164: Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı’nın (TİB) kapatılana kadar engellediği site sayısı
22 bin 585: Türkiye Futbol Federasyonu (TFF) tarafından erişime engellenen site sayısı
10 bin 202: Sağlık Bakanlığı’nın engellediği site sayısı
6 bin 159: Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) tarafından engellenen internet sitesi sayısı...
“Kişilik hakkı ihlalleri” kararı her geçen gün artıyor
Veriler İfade Özgürlüğü Derneği’nin (İFÖD) EngelliWeb raporunu yayınladı. İstanbul Bilgi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Yaman Akdeniz ve Uzman Araştırmacı Ozan Güven’in hazırladığı rapor Türkiye’de erişim engellerinin boyutuna ışık tutuyor. İki isim raporda erişim engeli kararlarını “sansür” olarak nitelendiriyor. Ayrıca rapora göre mahkemelerin verdiği ‘kişilik hakkı ihlalleri’ kararları her geçen yıl artış gösteriyor.
Her sene rekor egale ediliyor
Rapora göre 2022’de sansür uygulamaları 2021 rekorunu egale etti. 2021’de devlet mekanizmaları tarafından sansüre uğrayan 107 bin internet sitesi sayısı 2022’de yüzde 28 arttı. Toplamda 137 bin alan adı erişime engellendi.
2006-2022: Yıllara Göre Toplam Erişime Engellenen Web Siteleri Sayıları
2022 içinde ‘kişilik hakları ihlalleri’ kararları sonucu yayınlanmasında kamu yararı bulunan toplam 6 bin 528 haber erişime engellenirken, 5 bin 388 haber yayından çıkartıldı ve sansürlendi. 270 farklı sulh ceza hakimliği tarafından verilen toplam 954 farklı kararın önemli bir kısmı önceki senelerde olduğu gibi üst düzey kamu şahsiyetleri, bazı kamu kurumları ve hükümete yakın şirketlerin talepleri sonucu verildi. Raporda bununla ilgili “Sulh ceza hakimlikleri ifade ve basın özgürlüğünü, kamunun haber ve bilgi edinme hakkını, kamu yararını hiçe sayarken üst düzey kamu şahsiyetlerinin incinen itibar, onur ve haysiyetlerinin adeta bekçiliğini yapmaya devam etmiştir.” denildi.
En çok Sabah’ın haberlerine engel geldi
2022 içinde ‘en çok Sabah’ın haberleri erişime engellendi. Sabah’ın 304 haberi sansüre uğrarken gazete bu haberlerden 291 tanesini (yüzde 96) web sitesinden çıkarttı. Sabah’ın ardından en çok erişime engellenen içerik Haberler.com’un. İkinci sıradaki Haberler.com’un 247 haberi erişime engellendi.
Cumhuriyet gazetesi üçüncü sırada yer aldı
Gazete erişime engellenen bu haberlerden 245 tanesini (yüzde 99) web sitesinden çıkarttı. Üçüncü sırada ise 235 haberi erişime engellenen Cumhuriyet gazetesi yer aldı. Cumhuriyet erişime engellenen haberlerinin 185 tanesini (yüzde 79) web sitesinden çıkarttı. Cumhuriyet’i 229 haberle Sondakika.com, 225 haberle Takvim izledi. Ardından da Milliyet, Hürriyet, Habertürk, T24, BirGün, soL Gazete, Sözcü, Yeniçağ, Patronlar Dünyası, Mynet.com, Gazete Vatan, A Haber, Yeni Akit, Gazete Duvar, CNN Türk, Gerçek Gündem, Onedio, Ensonhaber.com, Diken ve Halk TV geldi.
AYM eleştirisi
Akdeniz Ve Güven raporda mahkemelerin erişim engellerine karşılık kararların taşındığı Anayasa Mahkemesi’ne de eleştiriler yöneltti. Anayasa Mahkemesi’nin etkisiz kaldığını aktardı. İki isim raporda şöyle dedi:
“2018-2021 EngelliWeb raporlarının devamı niteliğindeki 2022 EngelliWeb raporunun başlığı ‘Sulh Ceza Hakimliklerinin Gölgesinde Anayasa Mahkemesi’ şeklinde belirlenirken, raporda da görüleceği üzere önceki yıllarda olduğu gibi ‘kişilik hakları ihlalleri’ kararları sonucu yayınlanmasında kamu yararı bulunan binlerce haber ve içerik erişime engellenmiş, yayından çıkartılmış, sansürlenmiş ve arşivlerden silinerek yok edilmiştir.
“Etkisiz bir iç hukuk yoluna dönüştü”
“Anayasa Mahkemesi kararlarının etkisiz kaldığı, 5651 sayılı Yasanın 8/A maddesi bağlamında yapılan başvuruları Eylül 2020’den beri karara bağlamadığı, bu madde kapsamındaki sulh ceza hakimliği kararlarının Anayasa Mahkemesinin içtihadını ve ilkesel yaklaşımını tamamen göz ardı etmesine rağmen, pilot karar uygulamasına gidilmediği ve yapısal sorunların tespit edilmediği açıktır. Daha da vahimi, 5651 sayılı Yasanın 9. maddesi ile ilgili Ekim 2021 içinde ‘yapısal sorunlar’ tespit etmesine rağmen, Anayasa Mahkemesinin kendi ‘pilot kararını’ uygulamadığı ve 2022 içinde herhangi bir 9. Madde başvurusunu karara bağlamayarak, devam eden sorunların bir parçası olduğu ve etkisiz bir iç hukuk yoluna dönüştüğü de açıktır.”
Erişim engelleme yetkisine sahip kurumlar
Not: Türkiye’de sulh ceza mahkemeleri, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) ve Erişim Sağlayıcıları Birliği’nin (ESB) yanı sıra ilgili bakanlıklar, Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK), Diyanet İşleri Başkanlığı, Yüksek Seçim Kurulu (YSK), Sermaye Piyasası Kurulu (SPK), Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BBDK) Milli Piyango, Türkiye Jokey Kulübü, Spor Toto Teşkilat Başkanlığı, Türkiye Futbol Federasyonu, Tütün ve Alkol Dairesi Başkanlığı ile icra müdürlükleri gibi kurumlar da erişim engelleme yetkisine sahipler.
